Հայերէն Յիշատակարաններ

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 10587 (1277 թ, )

Գրիչ` Կոստանդին

Վայր` [Կեսարիա]

<134b> Փառք հաւասարապտիւ եւ համաբուն, պաշտելի եւ րկրպագելի Երրորդութեանն Հաւր եւ [Որդւ]ոյ եւ Հոգոյն Սրբոյ:

Բարի արարածս բնութեամբ ստեղծեալ բարի ի բարւոյ արաչէն, ըստ աստուածեղէն վկաութեան գրոց, եւ զնոյն երեւեցուցանէ միշտ փափագմամբ ի նոյն: Ըստ որում բազումք զընդերկրաւս ամենայն անտեսեալ զուրվականս եւ զառաւրեայս, վասն հոսանուտ եւ անցաւոր գոլոյն եւ միոյն միայնոյ իսկապէս բարոյն հետեւեալ փափագմամբ, այսէ Աստուծոյ եւ աստուածայնոցն: Եւ յաղագս նորին արեամբ չափ պատերազմեալ, հակառակ կալով մարմնոյ եւ մեղաց ոմանք զանձինս ի մահ եդին, որպէս զվկայսն երանելիս, որք ընդ հուր եւ ընդ սուր խաղացին, վերագոյն գտեալ հնարիցն սատանայի եւ գործակցաց նորին: Եւ այլք ճգնողական խստակրաւն վարուց արեամբ եւ մարմնով ընդ իշխանքն աշխարհի եւ այսոցն չարութեան մարտեան եւ սպառազինեալ քաջապէս խաչին Քրիստոսի պարծանաւք յաղթեցին: եւ կէսք ընդ անձին եւ զստացուածս եւ զինչս բազմածախս նվիրեցին Աստուծոյ մատակա[րա]րելով բաշխմամբ աղքատաց եւ կարաւտելոց, ակն ունելով հատուցման փոխարինաց յամենառատ Տեառնէն: Եւ զայս առնեն ոմանք վասն սիրոյն Աստուծոյ, եւ կէսք սակս երկեղի տանջանաց, եւ այլք վասն պսակաց հանդերձելոց փառացն, փոխարինացն ակն ունելով եւ վարձուցն ընդունելութեան: Յորոց էր մի սրբակրաւն եւ պարկեշտ վարուք առաքին քահանա Յովսեփ, որ մատոյց զանձնուէր ի պաշտաւնն Աստուծոյ, եւ ընդ անձին կամեցաւ տալ երախայրիս ի տաճար Տեառն ի նոր Սիոն զաւակ զշունչ եւ զբան բանին Աստուծոյ մարմնացելոյն Քրիստոսի Յիսուսի վասն մեր` խրոցն մատանց վաստակաւք եւ ձեռացն երկամբք, եւ զնոյն գոլով աշխատութեամբ եւ բազում քրտամբք ի դառն եւ յանբարի ժաման[ակ]իս, եւ ըստ սրտին իւրոյ տենչման աւարտեաց զսայ ի թվին Հայոց ՉԻԶ (1277), ի հայրապետութեան տեառն Յակոբայ եւ ի թագաւորութեանն Լեւոնի բարեպաշտ արքայի:

Եւ յետոյ, ի թվին Հայոց ՉԼԱ (1282) ելեալ ինքն պատուելի քահանայ Յովսէփ Ի Կեսարայ Կապադովկացոց, ճանապ[արհ]որդել ի գաւառն Կիլիկիոյ: Եւ հասեալ ի քաղաքն Եզիոյ, որ է Այաս <235a> եւ եղեւ յանգարծակի շրջաբնակաց ոմանց Իսմաէլացոց, որ յայսմ ժամանակի զզուէին զերկիրն, արշաւեցին ի քաղաքն Այաս եւ որ շուրջ զնովաւ գեաղք եւ աւանք զբազումս գերեցին, եւ զայս սրախոխող արարին, ընդ որս եւ պատահեաց քահանայ Յովսեփ, եւ կատարեցաւ սրով, յամսեան դեկտեմբերի ԻԲ (22), եւ ընգալաւ ի պսակողէն սրբոց ի Քրիստոսի զանթառամ պսակն, սուգ մեծ եւ միշտ եւ աղէտ կսկծալի թողեալ ծերունի եւ բազմահառաչ մաւր իւրոյ, եւ հարազատ եղբարց գրերին եւ Սեթին. եւ ամենայն ազգատոհմի իւրոյ:

Վասն որոյ եւ ես Կոստանդին` նուաստ եւ յետինս յորդիս եկեղեցոյ, անմխիթար սգով լցայ ընդ մահն իմոյ արեանառու սիրելի եւ համազգի եղբաւրն, զի ըստ մարմնոյ եղբաւր հաւր իմոյ որդի էր Յովսէփ, եւ ի տղայական տիոց միասին սնեալ եւ վարժեալ մեր յաստուածաւանդ աւրէնս Տեառն, երես անգեալ աղաչեմ զքրիստոսէրսդ, զի յիշեսջիք սրտի մտաւք զգրող տառիս զՅուսէփ աղաւթիւք ի Տէր, եւ նա ինքն, որ զամենեսեան գիտէ եւ ճանաչէ յանւանէ կոչելով, զձեզ զամենեսեան յիշեսցէ, եւ ինքն աւրհ[ն]եալ եղիցի յաւիտեանս, ամէն:

***

ՄԱՏԵՆԱԳՐՈՒԹԻՒՆՔ ԴԻՈՆԵՍԻՈՍԻ ԱՐԻՈՊԱԳԱՑՒՈՅ

Երեւան 49

Գրիչ` Ստեփանոս

ա

<238b> Փառք էից անբաւից Սուրբ Երրորդութեանն եւ մի տէրութեան եւ զաւրութեանն Հաւր եւ Որդոյ եւ Հոգոյն Սրբոյ, այժմ եւ յաւիտենից յաւիտեանս, ամէն, որ ես զաւրութիւն իմո տկարութեանս նաւել ընդ այսպիսի յորդեռանգ եւ գերահոս անբաւ խորոցս, զեկաւ եղեգնեաւ եւ թոյլ եւ տարտամ դաստակաւ: Բայց զաւրացուցիչ եւ խնամիչ Հոգին ճշմարտութեան եւ զաւրութեան, որ ասդէ ի կենդանս եւ յանկենդանս, որ եւ զիս հասոյց ի յաւարտ ձեռնարկութեանս այս, ի թւիս ՉԼԱ (1282 Հակազե տումարիս, <239a> եւ յոր ամ սկսեալ` ի նոյն կատարեալ:

Բայց գրեցաւ հրամանաւ գիտնական եւ արդիւնական հեռետորի Ներսիսի ի ծնունդ եւ ի սնունդ մաքրափայլ որդոյ մաւր մերո Սիոնի, որ եւ զյաւժարամիտսն ծնանի երկաւք բանին ճշմարտութեան, այլեւ յիշատակ իւր եւ իւրոցն ամենայնի: Արդ, աղաչեմ զամենեսեան, որք հանդիպիք այսմ կենսապարգեւ կտակիս, յիշեսջիք զառաջ ասացեալ երջանիկ վարդապետին Ներսէս, եւ ծնաւղըսն իւր: Ընդ նմին եւ զՄովսէս բեմբական, որ ամենայն մարմնաւոր հանգստեամբ սպասաւորեաց մեզ, որ եւ փոխարէն տացէ նմա Տէր զիւր հանգիստն: Իսկ հուսկ յետո քան զամենեսեան, յիշեցէք զազազուն եւ փցուն գրիչս` Ստեփանոս սոսկ անուամբ կրաւնաւոր, եւ զեղբայրն իմ Պետրոս, զհանգուցեալն ի Քրիստոս, եւ զայլ աշխատեալքս ի սմա, եւ տացէ Տէր յիշողացդ եւ յիշելոցս զիւր անճառ հանգիստն յաւիտեանս յաւիտենից, ամէն:

բ

<165a> Յայսմ ամի յայլ աւրինակէ գրեցաւ մինչեւ ի Ե (5) տետրակ:

գ

Ուղղող` Եսայի

<296a> Զամենամեղ ոգի Եսայի, որ յուղղելս աշխատեցայ, յիշեսջիք հանդերձ վարժողաւք ողորմութիւն Աստուծոյ:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Կոնիբեր, Ցուցակ Լոնդոնի, էջ 18

Գրիչ` Բարսեղ

Վայր` Դրազարկ

ա

Յորժամ մեծ թուական Հայոց Չ[ԼԱ] էր ի թագաւորութեանն Հայոց Լեւոնի, որ ԲԺ (12) ժամ էր թագաւորութեանն նորա, եւ ի հինգետասան ամ ի հայրապետութեանն Հայոց տէր Յակոբա, գրեցաւ սուրբ Աւետարանսի հռչակաւոր մենաստանիս ի Դրազարկս, ընդ հովանեաւ մաւր լուսոյ Աստուածածնիս, յիշատակ թորոս վարդապետի:

բ

Որում ցանկացեալ վարդապետն Թորոս եւ ետ գրել զսա… վասն որոյ աղաչեմ յիշել ի մաքրամատոյց յաղաւթս ձեր զԹորոս վարդապետն եւ զծնողսն իւր, եւ զեղբարս նորին զՌոբէն եւ զՅովհաննէս եւ զքոյր նոցա զԱզիզն…

Աղաչեմ յիշել զփցուն գրիչս Բարսեղ եւ զծնողս իմ: