Հայերէն Յիշատակարաններ

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 6531

 

ա

 

Գրիչ` Գրիգոր

Վայր` Գողթան գաւառ, Բստոյ վանք

 

… Արդ գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ձեռամբ հոգնամեղ եւ անարհեստ գրչի Գրիգոր աբեղայի, ի գաւառիս Գողթան, յանապատիս Բուստոյ, ընդ հովանեաւ ամենազաւր սուրբ Նշանիս, սուրբ Աստուածածնիս եւ սուրբ Սարգսիս:

Արդ, պատճառ եղեն աստուածազաւր, աստուածաշունչ, բառագետ սուրբ Աւետարանիս, բարի կրաւնաւորքս տէր Մե[սրոբ], տէր Մո[վսէս|| Ի թվ. ՋԼԸ. (1489), իշխանութեամբ Գողթեան վիճակիս տէր Ազարիայի եպիսկոպոսի:

Արդ, աղաչեմ զամենեսեան, յիշեցէք ի տէր աստուած զփառաւոր կրաւնաւորքս զՄեսրոբ, զՄովսէս, զԴաւիթ, Նահապետ, զՅակոբ, զՍարգիս միայնակեաց. սիրոյ սուրբ Աւետարանիս, որպէս հրեշտակ աստուծոյ եւ զառաքեալն Քրիստոսի ծառայեցին զանարժան գծողս, քաղցր եւ անուշ կերակուրս եւ ըմբելիս մատուցանէին…

Զստացող սուրբ [Աւ]ետարանիս, որ գրել ի հալալ արդեանց եւ ընչից [իւր]ոց` բարի կինն Ղարիպ-Խաթուն, յիշատակ իւր, եւ || ծնողաց իւրոց, եւ ամենայն արեան մեարձաւորացն, հաւրն իւրոյ Յաղուփշային, Խութու-Մէլիքին:

Արդ, եւ կրկին ստացող սորա` նորաբողբոջ, մասթուր ամենայն կանանց, ճոխ հասակաւ, գեղեցիկ պայծառ դիմաւք, հաւատովն մեծ` նմանեալ դստերացն Ահարոնի` Ազատ-Խաթուն, մաւրն յանդրանիկ Ղարիպ-Խաթունին, Ազատն` նմանեալ իշխան ազատաց, որ շատ աշխատութեամբ եկեալ բարի ընչիւք՝ կերակրովք եւ ըմբելաւք ի սէր սուրբ Աւետարանիս… Զերախտաւորն քահանայն զտէր Ովանէս, Շահրիար, Յախտիար, Դամուր, Կուլիար, Մարթայ ||, Արքայ Պաղշայիս, Ասայիշ, Ղուպիար, զեղբայրն իմ Ղուտայպաշխ, Ալահտատ, Խուտատատ:

Աղաչեմ, որք հանդիպիք կարդալով, յիշեցէք ի մաքրափայլ աղաւթս ձեր, ամէն, եւ աստուած զձեզ յիշէ, ամէն:

  Եւ զիս` զանարժան գրիչս Գրիգոր, զհայրն իմ զՊետրոս քահ[ան]այ, զմայրն իմ Մահրիշատ:

Գրեցաւ սուրբ Աւետարանս հայրապետութեամբ Սարգիս կաթողիկոսի, խանութեամբ Յաղուպ-պէկի, զի առաջնորդ սուրբ ուխտիս սուրբ Նշանիս տէր Մեսրոբ աբեղայիս եւ Մովսիսի ստացողի` բարի կնոջս Ղարիպ-Ղաթունի, ոսկեթել, ծիրանայծամ Ազատ-Խաթունի: Եւ ետուն սուրբ Աւետարանս վախըմ եւ ընծայ սուրբ Նշանիս, սուրբ Աստուածածնիս Բստոյ վանացս, յիշատակ իւրեանց եւ արեան մերձաւորաց իւրոց…

Յիշեցէք ի տէր Քրիստոս զնորընծայ մանկունքս սրբասնեալ կրաւնաւորս` Ովանէս, Տիրատուր, զՍտեփանոս, զփեսային իւր (Ղարիպ-Խաթունի) Սկանդար, Խտիրշայ, Շիրազ, յիշեցէք եւ աստուած զձեզ յիշէ, ամէն:

 

բ

 

Կազմող` Խաչատուր

Վայր` Նաւշոյ անապատ

 

Կազմող սուրբ Աւետարանիս զԽաչատուր աբեղայս յիշեցէք ի յաղաւթս ձեր եւ աստուած զձեզ յիշէ միւս անգամ գալուստեանն իւրում, որ յառաջին նորոգումն է սուրբ Աւետարանիս, ի յանապատիս Նաւիշոյ սուրբ Ըստեփանոսի եւ սուրբ Աստուածածնիս, եւ այլ սրբոցս, որ ա[ստ] հաւաքեալ կան ի բարէխաւսութիւն ամենայն հաւատացելոցս առ Քրիստոս, ամէն:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Մ. Աթոռ 15, «Էջմիածին» 1950 թ. VII-VIII, էջ 8485

 

Գրիչ` Բարսէղ

Վայր` Քաջբերունիք, Ասպիսնակ գիւղ

 

… Արդ, յանկ ելեալ աւարտեցաւ աստուածախաւս եւ աւետաբեր սուրբ Աւետարանս ի թուականիս Հայոց ՋԼԸ. (1489), ի գաւառիս Քաջբերունոյ, որ կոչի Արճէշ, ի գեաւղս Ասպիսնակ, ընդ հովան[ե]աւ սուրբ Ստեփանոսի Նախավկայի եւ սուրբ Երից մանկանց վկայիցն:

Արդ, գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ձեռամբ Բարսէղ մեղսամակարթ գրչի, ի խնդրոյ Յովանէս քահանային, որ ստացաւ զսա ոչ յաւելորդեաց եւ կամ ի փարթամութենէ, այլ ի բազում տվայտութեամբ յաղթահարեալ ի սիրոյ սուրբ Աւետարանիս, ըստ գրեցելոյն, թէ Սէր կատարեալ ի բաց մերժէ զերկիւղ…

Զայս ամենայն լուաւ հաւատարիմ ծառայս աստուծոյ Շահրիարն, եւ զՍաղդաթիար, եւ ծանեաւ զի սնոտի եւ ունայն է աշխարհս եւ անցաւոր է մեծութիւն սորա, մեծաւ փափաքմամբ, յոյժ սիրով եւ յոժար կամաւք ստացաւղ չքնաղ եւ զանհամեմատս ի բնաւս` Քրիստոսի աւետեաց բնակարանս…

Ընկալաւ զսա մեծաւ ըղձմամբ ամէնօրհնեալ եւ երջանիկ տանուտէրն Դովլաթիարն ի վայելումն որդոյն իւրոց սրբասէր քահանայի տէր Յովանիսին, եւ յիշատակ մեծ պապին Մէրհանին, եւ կողակցին իւրոյ Թուրվատայ-Խաթունին, եւ զաւակացն նորին` Դովլաթիարին, եւ Շահրիարին, եւ Սաղդաթիարին, եւ Դով[լ]աթեարին ամէնօրհնեալ եւ ծաղկեալ զաւակացն` տէր Յովանէսն, եւ զԽուբեարին, եւ Գուլիարին, եւ դստերըն Խուբնիկարին, եւ Շահրիարն, եւ զիւր օրհնեալ զաւակացն` զՄուրատն եւ զԷզդանբաշխն, եւ դըստերքն զՄէրհշէն եւ զԳուլամփաշին, եւ զկողակիցն զՄախթումշէն, եւ զմիւս եղբայրն զՍաղթաթիարն, եւ զտղայքն, զԷդկարն, եւ զՄէհրանն, եւ զԴուխտարն, եւ զկողակիցն` զՆարին-Խաթուն…

Արդ, ես անպիտանս ի գիրս գրչութեան Բարսեղ սուտանուն քահանայ, աղաչեմ զձեզ, զի որք կարդաք կամ օրինակէք, լի բերանիւ աստուած-ողորմի ասէք ինձ` եղկելի գրչիս, եւ ծնողացն իմ Մկրտչին եւ Մէլիք-Խաթունին, եւ կողակցին Մրւաթ-Խաթունին, եւ դեռաբոյս զաւակին իմ Վրդանէս, եւ դստեր իմ Մէլէքնին եւ Գուլփաշին, եւ զուսուցիչն իմ զտէր Ազարիայն, եւ զամենայն երախ[տ]աւորն իմ եւ զամենայն ազգականս եւ զամենայն արեան մերձաւորքն` զկենդանին եւ զհանգուցեալն, աստուած-ողորմի ասացէք եւ աստուած ձեզ ողորմեսցի յիւր արքայութիւն, ամէն:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Գ. Սրուանձտեանց «Թորոս Աղբար», Բ, էջ 437, Տիգրանակերտ, ս. Սարգիս եկեղեցի

 

Գրիչ` Յոհաննէս

Վայր` Քաջբերունեաց գաւառ, Սոսկոն գիւղ

 

… Գրեալ ՋԼԸ. (1489). ի Քաջբերունի` յԱրճէշ, ի Սոսկոն գիւղ, ընդ հովանեաւ սուրբ Ստեփանոսի, ձեռամբ Յոհ[աննէս] քահանայի… Յիշեցէք… զտանուտէրն Տողան, զորդին Սիրուն, Վարոց, դստերքն` Բաղդադ եւ Բէկխաթունն, կենակիցն Խաթուն-Մէլիքն, զուսուցիչն գրչիս տէր Յոհ[ան] Մանգասարն եւ Զուլալ-Խաթունն, որ շատ մերութիւն արար մեզ…

 

ՄԱՇՏՈՑ

Երեւան 5860

 

Գրիչ` Թումայ

Վայր` Բազենից վանք

 

Փառք… որ ետ կարողութիւն տկար անձիս եւ մեղսամած մատանցս անարժան գրչի Թումայի հասանել ի ղրաւ մատենիս: Արդ, գրեցաւ սա ի վանքս Բազենից. ընդ հովանեաւ սուրբ Ամտուածածնիս, եւ սուրբ Սարգսիս եւ Յիսականաց սուրբ Աւետարանիս, ի թուաբերութեանս հայկազեան տոհմի ՋԼԸ. (1489), ի խնդրոյ պատուկան քահանայիս Ստեփանոսի, յիշատակ հոգւոյ իւրոյ, եւ ծնաւղաց իւրոց Կիրակոսի եւ Սուլտանի,  եղբարցն Մուրադի եւ Աւետիսին, եւ հաւրեղբօրն Աստուածատուրին, եւ կենակցին Խոնձային, զանզի տրտում են մարմնով, զի զաւակ ոչ ունին ի վերայ երկրի: Որ ձեռնատու եղեւ գրոցս` տացէ տէր աստուած զանտրտում ուրախութիւնէ ամէն:

Արդ, աղաչեմ զամենայն, որ հանդիպիք ի սմայ ինչ կերպիւ եւ իցէ, զխոշորութեան գրիս եւ սխալանաց չմեղադրել, եւ յիշել զյոգնամեղ եւ զբարիատեաց անձս, որ սոսկ անուամբ աբեղայ եւ [ան]արժան գործով` տէր Թումայ կոչեցեալ, յիշեսջիք ի պաղապանձ յաղօթս ձեր` զիս, եւ զծնօղսն ի մամ[ն]ի զՏիրատուր եւ զԳուհար, եւ զամենայն արեանառիւն իմ, եւ աստուած զձեզ յիշէ:

Դարձեալ, աղաչեմ կրկին մաղթանաւք եւ աղաչանաւք յիշեսջիք առաջի Քրիստոսի զՍտեփանոս քահանայն, զկենակիցն իւր զԲէկիջ[ա]ն, եւ զաւակն զԽուդաբաղշ եւ Դովլաթշէն եւ Մէհուբան, հալիմ արայ արժանի աստուածային տեսուն:

Եւ ետ զսուրբ տառս ի յաստուածապահ գօղս Կըզին, ի դուռն սուրբ Դանիէլի, եւ ի ձեռն սրբասնունդ քահանայից տէր Յովսէփին եւ տէր Մըրտչին, քանզի սովաւ հրճուին մանկունք եկեղեցոյ հանապազ:

  Եւ || որ սրտի մտաւք աստուած-ողորմի ասի` եւ ինքն դուրաւ ողորմութիւն զտանէ յարարչէն, ամէն: Ամանաթ, ամանաթ, վասն սիրւոյն Քրիստոսի եւ յուսոյ արքայութեանն` որ լաւ պահես, զի խի[ս]տ դառնութեամբ եւ պանդուխտ գրեցի:

 

ՄԱՇՏՈՑ

Զմմառ 93, Մ. Քեշիշեան, Ցուցակ, էջ 194

 

Յոհ. Թլկուրանցի կաթողիկոս

 

Նուաստ Յոհանէս կաթողիկոս Թուլկուրանցի նստայ ի յաթոռ հայրապետական ի թվականիս Հայոց ՋԼԸ. (1489), յունվար ամսոյն ԻԶ. (26), որն չորեքշաբթի:

 

ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԵՍԱՅԵԱՅ

Երուսաղէմ 144 Ա. Սիւրմէեան, Ցուցակ, Ա, էջ 309

 

Ընթերցող` Կիրակոս Թոլկորանցի

Վայր` Էջմիածին

 

  Յինն հարիւր Հայոց թվին եւ ԼԸ. (28) աւել (1489) Կիրակոս Թոլկորանցին ի Գրիգոր վարդապետէ ընթերցաւ զգիրքս յԷջմիածին:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Ե. Լալայեան, Ցուցակ Վասպուրականի 251, սիւն 596 Լիմ անապատ 390

 

Վայր` Աղթամա՞ր

 

Զպատուական հայրապետն մեր զՍտեփանոս կաթողիկոսն Աղթամարայ յիշեցէք ի Քրիստոս եւ աստուած-ողորմի ասացէք, որ զաւրինակն շնորհեաց, որ զցրուացանկն գրեցի, եւ զՅովանէս եպիսկոպոսն, որ Բ. (2) կարմիր ետ, որ ետու ծաղկելէ:

 

ՅԱՅՍՄԱՒՈՒՐՔ

Երեւան 4728

 

Գրիչ` ՆԵրսէս եպիսկոպոս

Վայր` Աղթամար

 

ա

 

  Աստուածածնի փոխման տաւնի Ը. (8)-օրեայ կատարման կիրակի առաւօտուն վերայփոխեցաւ յաշխարհէս տէրն Ստեփանոս կաթողիկոսն ամենայն Հայոց:

Եւ եղեւ սուք տրտմութիւն Հայոց ազգիս, եւ արեգակն եւ լուսին խաւարացաւ, եւ վայ հազար բերան եղբօրս, եղուկ ու վայ Ներսէսիս, որ դառն ելանէ իմ հոգիս, խաւարեցաւ աչս յերեսիս, հազար եղուկ իմ անձինս:

 

բ

 

… Որ ողորմի Քրիստոս ամենայն հաւատացելոց, եւ առաւել տէր Ստեփանոս կաթողիկոսին, որ դառն մահուամբ փոխեցաւ առ Քրիստոս եւ սուգ եթող եղկելի եղբօրս, եւ Վարդանին, եւ ծնօղացն եւ ամենայն ազգականացն` լի բերանով աստուած-ողորմի ասացէք, եւ վայ գծողիս եւ մերոցն:

 

  գ

 

… Որոյ աղաւթիւքն եւ բառեխաւսութեամբ սոցա ողորմեսցի Քրիստոս աստուած տէր Ստեփանոս կաթողիկոսին, եւ ստացողի սուրբ տառիս դարբին Վարդանին, եւ ծնողաց նորին, եւ եղբարցն, եւ կենակիցին, եւ ամենայն ազգականացն, եւ Կարապետին, Թումին, եւ կենակցին, եւ մեղաւոր գծողիս, եւ ծնողացն, եւ իմ վարդապետին` Մինասենց Թումին:

 

դ

 

… Եւ առաւել տեառն Ստեփաննոս կաթողիկոսին, մանաւանդ ըստացողի սուրբ գրոցս` ուսթայ պարոն Վարդանին` լուսաւոր հոգուն, եւ իւր ծնողացն` հօրն Հերպետին եւ մօրն Շամամին, եւ կողակցին` Ղըսմաթին, եղբարց Դայուդին, քըւերն Շնոհւորին, ջոջ մօրն Շնոհւորին, փեսին Թումին, եւ դստերն Շամամին, եւ Աբգարին, եւ փետկիր Կարապետին, եւ իւր ծնօղացն, եւ այլոց ամենայնի. լի բերանով աստուած-ողորմի ասացէք դարբին Վարդանին եւ ամենայն զարմից նորա, ամէն: Ընդ նոսին եւ ինձ եղկելոյս` Ներսէս եղկելոյս` փըծուն գրողիս, եւ մեր ծնօղացն` Գուռջիբէկին եւ Էմնաին, եւ հարազատ եղբօրն իմ տեառն տէր Ստեփաննոս կաթողիկոսին` Հայոց վերայդիտողին, Ջանբէկին եւ Մարտիրոսին, եւ մեր քեռոյն` տէր Դավիթ կաթողիկոսին, եւ այլ ամենայն մերձաւորացն մերոց … ամէն:

 

ե

 

… Քրիստոս աստուած ողորմեա ամենայն հաւատացեալ Քրիստոնէից եւ տեառն Ստեփաննոս կաթողիկոսին, եւս առաւել ստացողի գրոցս պարոն դարբին Վարդանին, եւ իւր ծնօղացն` հօրն Հէրպետին եւ մօրն Շամամին, կնոջն Ղըսմաթին, եւ եղբօրն Դայուդին, քըւերն Շնոհւորին, այլեւ հօր մօրն Շնոհւորին, դստերն Շամամին, փեսին Թումային եւ Աբգարին, Մարգարին, եւ այլ ամենայն մերձաւորացն, լի բերանով աստուած-ողորմի ասացէք դարբին Վարդանին, ընդ նոսին եւ ինձ` ողորմելոյս, բազմավէր ոգոյս Ներսէս փծուն գծողիս, եւ իմ ծնօղացն` Գուռջիբէկին եւ Էմնային, եւ պարոն Պսակուն, եւ մեր քեռուն` տէր Դաւիթ կաթողիկոսին, աստուած-ողորմի ասացէք եւ Քրիստոս աստուած ձեզ ողորմեսցէ յամենայն ժամ, ամէն:

 

զ

 

  Նոյն աստուածային մարդասիրութեամբդ բժշկեայ զամենայն աղտ եւ զհիւանդութիւն հոգոյ եւ մարմնոյ զստացողի գրոցս ուսթա Վարդանին, այլ եւ Ստեփանոս կաթողիկոսին, եւ ծնօղաց նորին: Եւ զՎարդանի ծնօղքըն` զՀերապետին, զՇամամին, եկ զՂըսմաթին, զԴայուդին, զՇնոխուորին, զԱբգարին, եւ ըզփեսա Թումին, եւ զկողակիցին զՇամամին, եւ զամենայն նախնեաց նոցին … Եւ դուք լի բերանով աստուած-ողորմի ասացէք ուսթա Վարդանին եւ իւր նախնեացն, ամէն: Ընդ նոսին եւ հարազատ պատուական ընդրեալ հայրապետին տեառն Ստեփաննոսին, որ եւ տէր աստուած զնա ընդ երկայն աւուրս պահեսցէ: Նաեւ զծնօղքն զԳուռջիբէկ եւ զԷմնա-Խաթուն, եւ զամենայն մերձաւորքն մեր, եւ զուսուցիչ մեր զՄինասենց տէր Թումին դասեսցէ Քրիստոս աստուած ընդ երջանիկ հայրապետացն, … եւ զմեղաւոր գծողս, ամէն:

 

է

 

  Եւս առաւել ստացողի սուրբ գրոցս պատուական եւ բարի դարբին Վարդանին եւ ծնօղացն իւր, մանաւանդ տէր Ստեփաննոս կաթողիկոսին` պատուական հայրապետին եւ ծնօղաց նորին: Եւ Վարդանին, եւ հօրն Հէրապետին, եւ Շամամին, Աբգարին, Կարապետին, եւ իւր ծնօղին, եւ այլ ամնենայն ազգականաց, Վարդանին ողորմեսցէ Քրիստոս աստուած:

Եւ դուք լի բերանով եւ ուղիղ սրտով աստուած ողորմի ասացէք ուսթայ Վարդանին եւ ամենայն ազգականաց նորա … ամէն: Ընդ նոսին եւ ինձ` մեղաւորիս, եւ մեր ծնօղացն` Գուռջիբէկին եւ Էմնայ-Խաթունին, եւ ամենայն ազգականաց մեր, ամէն:

Յիշեցէք ի Քրիստոս զՅովանէսն, որ զթանաքի գղթորն ետ:

 

ՄԱՏԵԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹԵԱՆ ԳՐԻԳՈՐԻ ՆԱՐԵԿԱՑՒՈՑ

Երեւան 5177

 

Գրիչ` Յոհանէս

Վայր` Աղթամար

 

  Փառք ամենասուրբ երրորդութեանն, որ ետ կարողութիւն ամենամեղ եւ անիմաստ գրչիս Յոհանիսի` պիտականուն աբեղայի` հասանել յաւարտ գրոցս ի յԱղթամար քաղաքի, ընդ հովանեաւ սուրբ Խաչի տաճարիս եւ սուրբ Փրկչին, յամի ՋԼԸ. (1489) թըւականի:

Որք պատահէք` զմեզ առ տէր յիշեցէք, եւ զուսուցիչսն մեր, եւ ծնօղք մեր, եւ զեղբայրքն մեր, եւ ողորմի յիշողացդ Քրիստոս յաւրհնուտեան պահուն, ամէն:

 

Զսակաւ վաստակս իմոյս մատանց,

Ընկալ ի սէր քոյին կամաց,

Ո՜վ կարեւոր իմ սիրացած

Եւ բարեկամ մեր սրտաց:

Սակաւ է բանս այս ի բազմաց,

Բայց զօրաւոր ըստ գիտութեանց,

Է զարթուցիչ սա ծոյլ մտաց

Եւ մխիթար է տրտմութեանց,

Յոյժ փարատիչ է սա վըշտաց

Եւ ըսփոփիչ ըսգաւորաց,

Առիթ պատճառ է թողութեանց,

Գործոց մեղաց եւ յանցանաց,

Սա յիշատակ մեզ անմոռաց,

Ի բարէսէր քոյին մտաց`

Ինձ եւ իմոցըն ծընողաց`

Մարմնաւորաց, հոգեւորաց,

Յոհաննէս` յետինս բանասիրաց,

Այլ եւ տըրուպ կարգաւորաց

Զիս յանձն առնեմ քոյին կամաց`

Յաղոթս յիշել բարի մտաց:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 5537

 

Հետ. ստացող` Ատոմ Արտամետցի

 

  Եւ դարձեալ երես անկեալ աղաչեմ զձեզ, ո՜վ լոյսերամ դասք քահանայից, եւ գումարք ժողովրդոց, յիշեսջիք ի մաքրափայլ յաղօթ ձեր ըզվերջին ստացող սուրբ Աւետարանիս զըռես Ատոմ Արտամե[տ]ցիս, որ մականուն Գադուկ ասեն, եւ զհայրն իմ զՍտեփանոս, եւ զմայրն իմ զՄարեմ, եւ զայլ ամենայն նընջեցեալսն, որ ստա[ցա]յ զսուրբ Աւետարանս ի հալալ արդեանց իմոց Ճ. եւ ԿԷ. (167) փափասի: Եւ ետու ոխֆ ի դուռ Արտամետու Տրընկողայ սուրբ Ստեփաննոսին, եւ սուրբ Ամենափըրկչին, եւ սուրբ Գէօրգայ զօրավարին յիշատակ հոգոն իմոյ. յիշեցէք եւ աստուած-ողորմի ասացէք: Ի թվականիս Հայոց ԺԼԸ. (1489) ամին, վասըն որոյ լի սրտիւ աստուած-ողորմի ասացէք, ամէն:

Եւ դարձեալ աստուած-ողորմի ասացէք աստուածասէր եւ բարեմիտ քրիստոնէին Մարտիրոսին, եւ որդոյն Վարդանին, որ Զալի-Մէլէքի արտ ոխֆ արին ի դո||ւռն Կռընեց սուրբ Աստուածածնին, զինչ ի սուրբ Աստուածածին պատարագ լինի` Մարտիրոսին մասն եւ բաժին լինի, կողակցին Սառին, որդոյն Վարդանին, կողակցին Խանումին, եւ տարաժամ հանգուցեալ որդոյն Յովանիսին, հօրն Խլղաթին, եւ մօրն Քնքուշին, եւ Շուշանին, եւ հօրեղբօրն Աստուածատուրին, եւ մարտիրոս եղբօրն` Կարապետին, աստուած լուսաւորէ զիւրեանց հոգին, ամէն: Ով որ ասէ զաստուած ողորմին` արժանանայ պայծառ լուսին:

Յիսուս միածին… թող զմեղք Մարտիրոսին… որ Զալի-Մէլէքի արտ ոխֆ արար ի դուռ սուրբ Աստուածածնին, ով այլայլէ կամ հակառակէ կամ դաւէ անէ` զպատիժն յաստուծոյ առցէ, ամէն:

  Եւ դարձել լի սրտիւ եւ բոլոր հաւատով աստուած ողորմի ասացէք մեղսաթաթախ Դաւիթ իրիցուս, որ զիմ կայ ու չկէն զամէն` ոչխար, թէ մէկ է, Թ. հարիւր է, զտաւար` թէ մէկ է. թէ Ծ. (50). թէ ջուլ է, թէ ջվալ է, թէ տուն է, թէ տեղ է, թէ դուռ է, թէ դուրս է, թէ խոփ է, թէ ձեւիչ է, թէ բախ է. թէ փայտատ է, զինչ եւ իցէ. Ռ. (1000)էն մինչեւ ի մէկ, մէկէն մինչեւ ի հազար` ոխֆ եմ արեր ի դուռն Կռընկեց սուրբ Աստուածածնի. Բ. գիւղի վկայութեամբ մեծի եւ փոքրի` յԱրտամետու եւ Ձվըստանայ: Ով որ հակառակէ ետ իմ անցման, կամ դաւէ անէ կամ տալապ անէ մազի մի չաք, թէ ազգ է, թէ աղբօր զարմ է, թէ հօրեղբօր զարմ է` դաւէ ու տալապ անէ` յեկեղեցոյ ֆարզհանդէն հանէ եւ ցրւէ` նա զանեծք օձին եւ զԿայենին, զՅուդային եւ զՆեռան առցէ, ամէն:

Եւ դարձեալ, աստուած զայն տանուտէրն աւրհնէ, որ վերայ Աստուածածնի կենայ ու հոգ տանի, որ անհաւատ ու անօրէն մարդ շատ կան, որ յաստուծոյ չեն երկընչեր, վասնորոյ պատճառ անեն եւ այլեւայլ չար սերմանեն` զկապած եւ զփակած ոխֆ, վասն որոյ զայս ես իմ ձեռօքս եմ գրեր ու զիմ մօհր ի վերայ եմ զարկեր, որ այլեւայլ չի անեն: Վասն որոյ թէ անօրէնութիւն լինի ու ղարաչութիւն դաւէ` նայ Բ. (2) գիւղ` թէ քահանաոյ, թէ տանուտէր, թէ ըռամիկ, թէ ժողովուրդ, ամենեքեան որ չգան ի միատեղ ու միաբանին, ու զեկեղեցու ապրանք թողուն, որ անհաւատ մարդիք մարդ տանին, երեպաշտութիւն անեն ու զիւրեանք յետ գողնան. նոքայ այլ զայն անէծքն առնուն, որպէս որ դաւէ արօղ կառնու ամէն եղեցի, եղեցի:

Դարձեալ գիտասջիր ժողովուրդք, դուք վկայ լինիք, որ զիմ գրքեր` Սաղմոսարան, Շարակնոց, Տօնայցոյց, Աղօթամատօյց, Խրատգրիք մի, Տօմար ու Տաղգիրք մի ծախել եմ Բաբկէն` իմ սարգաւակուն: Ինձ այլ գիրք չկայ, որ այլ մարդ դաւէ անէ:

 

ԳԱՆՁԱՐԱՆ

Երեւան 428

 

Գրիչ` Ազարիայ

 

… Իմաստուն եւ պատուական խաւջայ Սադաղէն… եռափափագ սրտիւ խնդիր եղեւ այս վարդափըթիթ բուրաստանիս` մարգարտաշար Գանձարանիս, եւ ընկալաւ զսա ի յիշատակութիւն հոգոյ իւրոյ, եւ բարեպաշտ ծընողաց իւրոց` հաւրն Յովանիսին եւ մաւրն Ղանին, եւ եղբաւրն խոջայ Թումաբէկին: Եւ դարձեալ, յիշեցէք ի սուրբ յաղաւթս ձեր զխոջայ Սադաղէն, զկենակիցն իւր զՄէլէք-Խաթունն, եւ որդիքն իւր զխոջայ Պարսամն եւ զխոջա Ամիրն, եւ զաւակս իւրեանց զԱմիրզադէն եւ Գուլայմիրն, զոր տէր աստուած ընդ երկայն օուրս առնէ, եւ զեղբայրս իւր զխոջա Թումաբէկն` զփոխեցեալն ի Քրիստոս, եւ զնորին կողակիցն զԱսըլփաշէն, եւ զնորին զաւակսն` զխոջա Սքանդարն եւ: Զոր տէր աստուած ընդ երկայն աւուրս առնէ զնոսա բա||զում ժամանակաւ, ամէն…

Արդ, յերես անկեալ աղաչեմ զձեզ` հարք եւ եղբարք, յիշման արժանի արարէք զանարժանս ի կարգս քահանայից եւ անիմաստս ի գիրս գրչութեան` [… զԱզարիայ սուտանուն քահանայ եւ զուսուցիչն իմ եւ զծնաւղ` զԿարապետ քահանայ, որ նահատակեցաւ յԱրճէշ քաղաքի]:

Սկսայ զսուրբ գիրս եւ ըստ իմում կարի աւարտեցի յանուն յիշատակութեան խաւջայ Սադաղին, ի թուականութեանս Հայոց մեծաց ՋԼԸ. (1489):

 

ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԿԱԹՈՂԻԿԵԱՅՑ ՍԱՐԳՍԻ ՇՆՈՐՀԱԼՒՈՅ

Ե. Լալայեան «Գողթան գաւառ» Ազգ. Հանդ., 12, 1905 թ., էջ 168169

 

Գրիչ` Ատոմ քահանայ

Վայր` Ռշտունիք, Շատուան գիւղ

 

Գրեցաւ սա յերկիրս Ըռըշտունեաց, ի գեօղս որ կոչի Շատուան, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնին, եւ սրբոյն Ստեփաննոսի Նախավկային, եւ սուրբ Ոսկեանց քահանայիցն, եւ սուրբ Գէորգայ զաւրավարին: Յամի յորում էր թիւն հայկազեան Ջ. եւ ԼԸ. (1489), յառաջնորդութեան տէր Զաքարիայի նորընծայ կաթողիկոսի: Այլ եւ յաշխարհակալութեան Աղուբ-Խանին, ի դառն եւ ի վշտաբեր ժամանակի, յորում միահամուռ ամենեքեան ընթացան զհետ ոչընչին եւ գտանեն զոչինչ եւ դարձան ի մոլար աւրէնսն Մահմետի, որ արձակ ճանապարհաւն տանի ի կորուստ, եւ բըռնադատեն զամենեսեան զմանկունս եկեղեցւոյ դառնալ ի սնոտի եւ ի պատիժ յոյսն իւրեանց: Հալածեն, նեղեն եւ տառապեցուցանեն, զոմանց զինչսն յափշտակելով, զոմն տանջելով, զոմն հայհոյելով, եւ ոչ այսու վերջացան` այլ եւ բազում եկեղեցիս տապալեցին, եւ զխաչ եւ զաւետարան նախատեցին: Եւ այս ամենայն եկն ի վերայ մեր վասն մեղաց մերոց, եւ ոչ դառնամք եւ ոչ զղջանամք, զի միմեանց ատեմք փոխանակ սիրոյ եւ մատնեմք` փոխանակ բարւոյ: Եւ տէր ամենակալ երկայնամիտ լինի ի վերայ չարեաց մերոց… 

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 5425

 

Գրիչ` Մելքիսէթ

Վայր` յերկիրս Ըռըշտունեաց,    ի գեւղս Շատւան

 

… Եւ ես` յոգնամեղս եւ փծունս ի գրչաց սոսկանուն քահանայս || Մէլքիսէթ… ըստ իմում կարի յանձն առեալ կատարեցի զսուրբ Աւետարանս զայս շնորհօք եւ ողորմութեամբն Քրիստոսի աստուծոյ մերոյ, ի թուականութեան հայկազեան տումարիս ՋԼԸ. (1489), յերկիրս Ըռըշտունեաց, ի գեաւղս Շատւան:

Արդ, աղաչեմ զամենեսեան սիրովն Քրիստոսի` ընթերցողսդ եւ զլսաւղսդ ատսուածախաւս կտակիս, արժանի արարէք զվերոյասացեալ  ստացաւղ սուրբ Աւետարանիս` զբարեսէր եւ եւ զաստուածասեր տանուտէրն զԱստուածատուրն, եւ ուղիղ մտաւք եւ լի բերանով աստուած-ողորմի ասացէք Աստուածատրուն, եւ ծնօղաց նորին հաւրն Յովաննիսին եւ մօրն Նիգարին, եւ զաւակաց նորին` Մկրտչին, եւ Կարապ[ետ]ին, եւ Մարտիրոսին, Յոհանիսին, եւ Բ. (2) Փաշին, եւ հօրեղբարցն` Կիրակոսին, Մարտիրոսին, Սահակին, եւ Սիմէոնին, եւ զաւակաց Սիմէոնին ||

 

ՅԱՅՍՄԱՒՈՒՐՔ

Երեւան, Մատենադարան, կաթողիկոսական դիւան, թղթ. 240, վաւ. 138,  Սալմաստի, Հաֆթուան գիւղի եկեղեցի (նաեւ Յ. Թօփճեան, Ցուցակ Խ. Դադեանի, Բ, էջ 51)

 

Վայր` Աղբակու երկիր, Էրընկանի գիւղ

 

… Աւարտեցի զսուրբ գիրքս ի յերկիրս Աղբակու, ի գեաւղս որ կոչի Էրընկանի, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնի տաճարիս, եւ աթոռակալին սուրբ առաքելոյն Բարդուղիմէոսի տէր Յովհաննէս արքեպիսկոպոսի, եւ տէր Ստեփանոսի, եւ Ղազար կրօնաւորի` ամենագով եւ շնորհալի խորին փիլիսոփայի, եւ սուրբ ծերոյն Մարտիրոս աբեղայի, ի ղանութեան Եաղուպ-բէկի, եւ տեղոյս իշխանին Սուլէման պարնին, ի դառն եւ ի նեղ ժամանակիս, որ քրիստոնեայք նեղին եւ տագնապին ի յանօրինաց վասն սաստիկ հարկապահանջութեանն: Եւ այս ամենայն վասն մեր մեղացն գայ ի վերայ մեր, զի մեք թողաք զպատուիրանն աստուծոյ եւ նա բարկութեամբ խստացոյց զսիրտ բռնաւորաց ի վերայ մեր։

Եւ ի թուականութեանս Հայոց ՋԼԸ. (1489)…   

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Ն. Սարգիսեան, Տեղագրութիւն, էջ 236

 

Գրիչ` Նահապետ

Վայր` Տարօնի Նորշէն գիւղ

 

Գրեցաւ սա ի Տարոն, որ այժմ Մուշ ասի, ի գիւղն որ Նորշէն կոչի հանդեպ սուրբ Առաքելոցն, ընդ հովանեաւ սրբոյն Սոֆիայ պատուական եւ սքանչեքագործ եկեղեցւոյս, որ է փարատիչ ամենայն ցաւոց, եւս առաւել այսահարացն, ձեռամբ Նահապետի երիցուս: Ի թվին ՋԼԸ. (1489):

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Մոսկուայ, Լենինի գրադարան, ձեռագր. բաժին Арм. 22

 

Գրիչ` Մկրտիչ

Վայր` Խիզան

 

… Ուստի եւ տեսեալ զսորայ անճառ փրկագործութեան խորհուրդս ոմանք` աստուածասէր եւ բարեմիտ Մ[իրի՞]ջան եւ Ջհան, զոր ի վաղուց հետէ ցանկային այսմ աստուածախօս սուրբ Աւետարանս եւ ետուն զսա գրել յիշատակ հոգւոց իւրեանց, եւ ծնօղացն` Սահակուն եւ Մինային, եւ այրոջն Փոխանին, եւ որդոցն` Մարդիրոսին, Վարդանին, Յոհանիսին, եւ Նոնօֆարին, Գրիգորին, Մոջանին եւ Մուրադին, Նաւրդնին, եւ Գոհարին, [Շահրի՞]մանին, Պ[ո]ղո[սի]ն || Կո[ս՞տ]անդին ||եգերն դուռջացն, ամէն:

Ի մեծ թուին Հայոց ՋԼԸ. (1489), ի կաթողիկոսութեան հայկազան սեռի տեառն եւ ի մերոյ կաթողիկոսութեան Աղթամարայ տէր Ստեփանոսին, զոր տէր աստուածն Իսրայէլի պահեսցէ անսասան զաթոռ հայրապեիական եւ զթագաւորական մերոյ ազին:

Եւ արդ գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ի քաղաքիս, որ կոչի Հիզան, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնին, եւ սուրբ Յ[արութեան], եւ սուրբ  [Սարգսի եւ] որդոյ [նորին] Մարտիրոսին, եւ սուրբ Գէորգին, որ է սակաւ մի հեռի:

Այլ գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ձեռամբ Մկրտչի քահանայի սուտ եւ ախմար գրչի եւ անարժանի: Եւ իմ անընդունակ գոլով յարուեստ գրչութեան եւ բազում մեղաց ցնորիւք պաշարեալ, այլ ըստ կարի մերում, զոր պարգեւեաց մեզ մարդասէր հոգին սուրբ բազում աշխատասիրեալ եմ ի սմա:

Արդ, աղաչեմ զձեզ, ո՜վ մանկունք Սիոնի, յիշեցէք ի Քրիստոս եւ զիս` զանարժան գրչիս, զծաղկօղ եւ զկապօղ սուրբ Աւետարանիս զՄկրտիչ, եւ զվարպետն իմ զՅովանէս քահանայն, եւ զմիւս վարպետն Փիլիպպոս քահանայն` զհօրեղբայրն իմ, եւ զծնօղսն իմ զՍուլտանշէն եւ զԹուրվանդէն, եւ զամենայն մերձաւորսն, որ ի վերա մեր աշխատանք եւ երախտիք ունին, յիշեցէք ի Քրիստոս եւ աստուած  ողո[րմի ասացէք ||

 

ՅԱՅՍՄԱՒՈՒՐՔ

Բրիտ. թանգ. or. 6555, Ֆ, Կոնիբեր, Ցուցակ 66, էջ 165

 

Գրիչ` Մովսէս

Վայր` Բաբերթ, Բերթակ անապատ

 

Աւարտեցաւ քրիստոսահիմն եւ աստուածաշէն քաջ նահատակից հոգիաբուխ սուրբ տառս ի թուականութեանս Հայոց մեծաց յամիս ՋԼԸ. (1489), ի խնդրոյ աստուածապատիւ եւ հեզահոգի Ներսէս քահանայի, որ ի սոյն աւուրս խնդրոյ եղեւ այս… բուրաստանի… յիշատակ իւր եւ ծնաւղաց իւրոց, եւ կողակիցին իւրոյ Երանուհոյն, եւ զաւակի նորին Ստեփաննոս քահանային…

Յիշեսջիք ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր զՆերսէս մալազն, որ բազում աշխատեցաւ ի կոկել թղթիս, եւ աւգանական եղեւ ի գրել գրոցս… բայց գրեցաւ սա ձեռամբ մեղսամած եւ անիմաստ գրչի Մովսէս աբեղայի, ի գաւառս Խախտեաց, որ այժմ ասի Բաբերթ, ի յանապատս որ կոչի Բերթակ. ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնին եւ սուրբ Լուսաւորչին, յառաջնորդութեան վանացս տէր Լազար եպիսկոպոսին եւ Կիրակոս հարպետին, յիշեսջիք եւ զՄելիք տնտեսն, եւ զդուստրն իւր զԵմինն, որ բազում աշխատութեամբ սպասաւորէր մեզ ի գրել գրոցս, աստուած զիւր հոգին անմահական հացովն կերակրէ, …եւ զորդին իւր զՍտեփաննոս քահանայն, եւ Ամինատին, եւ զամուսինն իւր զԱղութն, եւ զորդին իւր զԱստուածատուրն, եւ զիս զՄովսէս գծողս… Անմեղադիր լերուք խոշորութեան եւ սղալանացս, որ ի սմա, զի կար մեր այսչափ էր:

Արդ, ես` Ներսէս քահանայս եւ Աստուածատուրս, որ ցանկացաւղ եղաք այսմ տառին եւ եդաք ի քաղաքս որ կոչի Բաբերթ, ի դուռն սուրբ Աստուածածնին, յիշատակ ինձ եւ ծնաւղաց մերոց, վկայութեամբ եւ կամեցողութեամբ պարոն Ղազարոսին եւ խոճայ Մկրտչին, քահանայիցն եւ տանուտրացն, զի մի ոք իշխեսցէ հանել զսա ի դրանէ սուրբ Աստուածածնին, ոչ ծախելով, ոչ գրաւելով, ոչ գողանալով, եւ ոչ յիմոց եւ ոչ յաւտարաց…

 

ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆՔ ՆՈՒՐԲ ԳՐԵԱՆՑ

Երեւան 55

 

Գրիչ` Գրիգոր Տարոնացի

Վայր` Եկեղեաց գաւառ, ս. Յակոբի վանք

 

ա

 

  Արդ, ես` Գրիգոր Տարոնացի ի վանացն Գլակայ, ուր ամփոփեալ կայ նշխարքն Յովաննու Մկրտչին: Եւ ցանկացան իմաստութեան, եւ առի զհամբաւ Յովաննէս քաջ րաբունապետին, որ է աշխարհաւ Համշէնցի, ի   թագաւորական ազգէ, եթէ նստեալ կայ ի գաւառն Եկեղեաց, ի դրունս սուրբ Յակոբին, եւ ունի աշակերտք բազում, եւ ուսուցանէ հանգոյն նախկին վարդապետաց: Եւ ես յուղի անկեալ եկա եւ մտի ի համալսարանս նորա, եւ նստա ի յունկդրութիւն աստուածային իմաստութեան, զոր աւրըստաւրէ պատմէր հոգովն սրբով եւ տպաւորէր ի միտս աշակերտացն, եւ || յետ ամի միոյ ետ հրաման ծառայիս իւրոյ, եւ նստեալ գրեցի զԼուծ[մունքս] աստուածիմաստ տառիս Դիոնեսիոսին, ի վայելումն իւր եւ ծնաւղաց իւրոց:

Ո՜վ դասք լուսերամ քահանայից եւ սպասաւորք բանի, որք հանդիպիք սմա աւրինակելով կամ կարդալով, յիշեսջիք ի մաքրափայ[լ] աղաւթս ձեր ստացող սորին զՅովաննէս քաջ րաբունին եւ զհայր աստուածային բանին եւ զլի զարդարեալն իմաստութեամբն` տեսականաւն եւ գործնականաւն, եւ զծնաւղսն իւր, ամէն: Ընդ նմին եւ զփծուն գրիչս, զծնաւղսն իմ, եւ աստուած յիշողացդ եւ յիշելոցս ողորմի, ամէն:

Արդ, գրեցօ Լուծ[մունքս] այս ի թվականիս Հայոց ՋԼԸ. (1489), ընդ հովանեաւ սուրբ Յակոբին եւ սուրբ Սիոնին, եւ յառաջնորդութիւն տէր Ներսէսին, որ սիրող է դասատան եւ պահէ յօժարութեամբ, եւ աստուած սորա վարձահատոյց լիցի, ամէն:

 

բ

 

  Զմեղուցեալ գրիչս զԳրիգոր Տարաւնացին եւ զստացող այսմ տառին զՅովաննէս քաջ րաբունին յիշեսջիք յաղաւթս ձեր, ո՜վ բարեմիտ ընթերձաւղք:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Ֆռնուզի ս. Կարապետի վանք 5, ՀԱ, 1894 թ. էջ 51

 

Գրիչ` Մարգիս Անիձորացի

Վայր` Կապոսի վանք

 

… Արդ, խնդիր այսմ աստուածախաւս սուրբ Աւետարանիս հաւատարիմ տանուտէր Մարտիրոս ի հալալ վաստակոց իւրոց, յիշատակ իւր հարազատ եւ հասրաթամեռ եղբաւրն` Շարիբէկին, որ տղայ հասակաւ փոխեցաւ ի Քրիստոս || տարոյ եւ եթող սուք անմխիթ[ար] ծնաւղացն եւ եղբաւրն, զի նորափեսայ էր. վասն որոյ լի բերանով աստուածողորմի [ասա]ցէք իւրն եւ ծնաւղացն նորա` հաւրն Տաւլախին եւ մաւրն Լաւհալին, եւ քուերն Թուրվարդին, ամէն:

Գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ի թվին ՋԼԸ. (1489). ի սուրբ ուխտս Կապոսի, ձեռամբ Սարգիս արհի վարդապետի Անիձորացոյ, ի խնդրոյ աստուածասէր առն Մարտիրոսին, եւ եղբաւրն Շարիբէկին, եւ ծնողացն, եւ ամենայն արեան մերձաւորաց: Եղեւ սա յիշատակ ի դուռն սուրբ Սարգսի, ի գիւղս Փաղիկ, ի ձեռն տէր Մկրտիչ քահանային, որ խնամէ զսուրբ Աւետարանս եւ վարձս յաստուծոյ առցեն:

  Դարձեալ, յիշեցէք ի Քրիստոս զվեոյգրեալսն, որ եղեւ մասնակից եւ կցորդ սուրբ Աւետարանիս հաւատարիմ տանուտէրն Ղազին, եւ ետ ի սուրբ Աւետարանիս յիշատակ իւր հոգւոյն, եւ ծնաւղացն Ասլիպարնին, եւ դստերն Գոհարին, աստուած-ողորմի ասացէք, ամէն:

 

ԳԱՆՁԱՐԱՆ

Երեւան 7961

 

Գրիչ` Մարգարէ

Վայր` Բալու, Նեխհրի գիւղ

 

…Արդ, գրեցաւ սուրբ Գանձարանս եւ [հոգ]եւոր բուրաստանս եւ եղանակաւոր [տա]ռս ի Բալու գաւառիս, ի դուռն սուրբ [Աստուած]ածնիս, ի գեւղն որ ՆԵխհրի ասի || ի թվիս Հայոց ՋԼԸ. (1489). ձեռամբ անարժան եւ փանակ գրչի Մարգարէի, որ եւ եղէ փափաք գանձիս եւ տաղերուս եւ զթերին, զինչ որ կայր տաղերուս, ժողովեցի եւ լըցի զմէջն, եւ այլ պակասութեան աղաչեմ զձեզի, որ անմեղադիր լինիք:

Արդ աղաչեմ զձեզ… աստուած ողորմի ասացէք ինձ Մարգարէ սուտանուն քահանային` հանգուց[ելոյն ի Քրիստոս], եւ մաւրն Յուղիկին, եւ Նորխա[թունին], եւ կենակցին իմոյ Թանսուփին, եւ եղբայրն իմոյ Յովանիսին, եւ որդոցն իմ Մակարին եւ Մեսրոպին, Ղուկասին եւ Խաչատրին, Գրիգորին եւ Կարապետին, եւ ամենայն արեան մերձաւորաց` կենդանեաց եւ ննջեցելոցն, առհասարակ ամենե[ցուն], ամէն: Ընդ նմին եւ զհոգեւոր եղբայր[ն ի՞մ] զԿարապետ էրէցն: Արդ, գրեցի զսա [յիշատ]ակ հոգոյ իմոյ եւ ի վայելումն որդոց ||

 

ՇԱՐԱԿՆՈՑ

Վենետիկ 809, ՄՏՄ

 

Գրիչ` Կիրակոս

Վայր` Չմշկածագ, Խարտիշարի վանք

 

Գրեցաւ օրինակէն Խլկեցի, ի թվ. Հայոց ՋԼԸ. (1489), ի նոյեմբերի Ե. (5) … ի աշխարհս Չմշկածագոյ, ի սուրբ անապատիս Խարտիշատոյ. ընդ հովանեաւ սուրբ Կարապետի եւ սուրբ Սարգսի … ի յառաջնորդութիւն շնորհալի րաբունապետին Ստեփաննոսին եւ իւր եղբօրորդւոյն Յովանիսին, եւ այլ միաբանիցս` ԺԵ. (15) աբեղի ձեռամբ… Կիրակոս սուտանուն աբեղի, ի յիշատակ Թաւաքալին, եւ իւր որդոյն Սարգսին, եւ իւր կնոջն, ի վայելումն Պետուան սարկաւագին: Յիշեսջիք զհայրն իմ զՄովսէս եւ զմայրն իմ Մարիամ:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Ս. Հայկունի, «Բագրեւանդ», էջ 186

 

Գրիչ` Կիրակոս

 

Ծառայիս աստուծոյ Ատիլշահին, Հավուտին, Մարիամին, Շահզաիմին, հօրն, մօրն Բահարին, Տարմանին, Ստեփանոսին…

Արդ, գրեցաւ սա ի թուին ՋԼԸ. (1489), ձեռամբ անարժան ծառայիս աստուծոյ Կիրակոսի, յիշատակ է բժշկութեան ծառայի աստուծոյ Տայուտի եւ ամենայն մերձաւորաց իւրոց:

Աղաչեմք զամենեսեանդ, որ հանդիպիք սմա կարդալով, տեսանելով կամ յաւրինակելով` աստուած-ողորմի ասացէք ինձ` մեղաւոր գւչրս, եւ որ զամէն ասէ` աստուած ողորմի իւրն: