Հայերէն Յիշատակարաններ

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Սեբաստիա, Ս. Նշան, 21, ՀԱ, 1924, էջ 518 -519

 

Գրիչ ` Ստեփաննոս

Վայր ` Կիլիկիա

 

ա

 

Յաստիս ի վայելս եւ յաւուրն Քրիստոսի ի պարծանս եղիցի սուրբ աւետարանս աստուածասէր պարոնիս մերոյ տիկին Զապլունի, եւ աստուածատուր որդւոց, պարոն Հեթումին եւ Վասլին եւ Աւշնին, ի իւրոց դստերաց Շահանդխտին եւ |||

 

բ

 

Զտառապեալս բարեաւք եւ զփարթամս չարեաւք, զեղկելիս ոգւով եւ զթշվառականս մարմնով, զծառայից ծառայ զՍտեփանոս սարկաւագ, աղաչեմ զձեզ, սուրբ հարք եւ եղբարք մեր ի Քրիստոս, ցաւակցաբար յիշեցէք զանպիտանս ի բարին Քրիստոս, հանգիստ եւ ողորմութիւն գտանել մեզ եւ մերոցն յաւուրն այցելութեան. եւ ըստ հաւատոց ձերոց առնոյք զփոխարէն ի յայն, որ զոր կամի կարէ տալ, եւ նմա փառք յաւիտեանս, ամէն:

Զստացող սուրբ աւետարանիս, զքրիստոսասէր եւ զթագազարմն տիկինն, զդուստր սպարապետի ամենայն հայոց ` զտիկին Զապլուն, որդաւք իւրովք եւ բնաւին զարմիւք, յիշեցէք աղաւթիւք առ տէր, ո ՜ վ մանկունք Սիովնի:

 

գ

 

Որք յաստուածապատում սուրբ տառիւս լուսաւորիք ` հարք մեր եւ եղբարք մեր ի Քրիստոս, զստացաւղ սորա, զտիկին Զապլուն, դուստր գունդստապլի Հայոց, եւ զաստուածատուր որդիք իւր ` զՀեթում եւ զՎասիլ, զԱւշին, եւ զերկու դստերսն իւր ` զՇահանդուխտ եւ զԱկաց, ծնողաւք նորին, եւ համայն ընտանեաւք, եւ ամենայն բնաւին զարմիւք, յիշեցէք ի բարին Քրիստոս …:

Եւ ապիկար գծողիս սորա Ստեփանոսի սարկվարգոյս, ողորմեա տէր իմ, տէր:

 

դ

 

Ոհ, զնուաստ կազմաւղ աստուածախաւս մատենիս, զՅակոբ Մեծպարոնեայ աղաչեմ յիշել ի տէր Յիսուս, ո ՜ վ աստուածասէր ընթերցաւղք, եւ աստուած զձեզ յիշեսցէ. եւ նմա փառք յաւիտեանս յաւիտենից, ամէն:

Ի թվ. ՉԾԸ. (1309) կազմեցաւ սայ ընդ հովանեաւ Տղայ սուրբ Գորգոյ:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 3393( տես նաեւ ` 1367, 1383, 1553 եւ 1657 թ. թ. )

 

Գրիչ ` Տիրատուր

վայր ` Գալիձոր

 

… Գրեցաւ սուրբ աւետարանս ի թվ. ՉԾԸ. (1309), ի մեծ դպրատանս, որ կոչի Գալիձոր, ի վարժապետութեան մեծիս Եսայեայ եւ եռամեծին Դաւթայ, ձեռամբ անիմաստ գրչի Տիրատուր Կիլիկեցոյ: Արդ, աղաչեմ զհանդիպաւղսդ յիշել յարժանաւոր յաղաւթս ձեր զանպիտան գրչակս եւ ինքն ` տէրն ամենեցուն, յիշէ զյիշողսն մեր յիւրում արքայութեանն, եւ նմա փառք յաւիտեանս, ամէն:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Թորոս Աղբար, Ս. էջ 57-63

 

Գրիչ ` Տիրատուր

 

ա

 

… Սուրբըդ Մատթէ ` նախ մաքսաւոր

Եւ ի յետս աւետաւոր,

Յիշեա առ քո տէր երկնաւոր,

Զիս Տիրատուր յոյժ մեղաւոր:

 

բ

 

Աղաչեմ զեղկելի գրիչս զՏիրատուր յիշել ի տէր աստուած:

 

ԻՄԱՍՏԱՍԻՐԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ

Երեւան 1751

 

Գրիչ ` Տիրատուր

 

Յիշեցէք յաղօթս ձեր զմեղուցեալ անձն իմ ` զՏիրատուրն ` Տէրն տան, որ չափով որ չափէք ` յոլովիւք առնուցուք զփոխարէնն, ամէն:

 

ՏՕՆԱԿԱՆ

Երեւան 3931

 

Գրիչ ` Յոհանէս

 

ա

 

… Գրեցաւ Նամակ Տաւնակիս հրամանաւ | եւ | արդիւնագործ սուրբ րաբունոյն Կիրակոսի, ձեռամբ իմով ` Յովանէս գծողի: Արդ, աղաչեմ զամենեսէն վասն սիրոյն Քրիստոսի, անմեղադիր լինիք խոշորութենն եւ խալաթութեանն, զի անհմուտ էի գրոցս այս, եւս առաւել աւրինակիս, որ չէի ամենեւին լսել զսայ:

 

բ

 

Ո ՜ վ, եղբայր Կիրակոս, խոշորութեան եւ սխալանաց անմեղադիր լեր, զի Բ. դաս առաջի եդեալ կայ, պագնապիմ, թվն. ՉԾԸ. (1309) գրեցաւ:

 

ՈՍԿԵՓՈՐԻԿ

Վենետ. 268, Սարգս. Ցուց. Բ. էջ 88 2

 

Գրիչ ` Յովհաննէս

 

Ո ՜ վ, արքա իմ եւ տէր, րաբունի բարի եւ իմաստուն, համայն ցանգալի Կիրակոս, զսակաւ գծեալս ընկալ ի մէնջ եւ զքո աղքատս հոգով Յովհաննէս մի ' մոռանայր ի մաքրափայլ յաղօթս քո, իսկ գրոյս անմեղադիր [ լեր ], զի կար իմ այսչափ էր:

 

ԵՍԱՅԻ ԵՒ ԹՈՒՂԹՔ  ՊԱՒՂՈՍԻ

Սեբաստիա, Ս. Նշան հմր. 3, ՀԱ. 1923, էջ 72-74 ( տես նաեւ 1380)

 

Գրիչ ` Դանիէլ

 

վայր ` Աղթամար

 

Աստանաւր սկզբնաւորեալ աստուածային տառս այս աստուածընկալ սուրբ առաքելոյն Պաւղոսի, ի ստոյգ եւ յընտիր աւրինակէ, ի կղզին  Աղթամար կոչեցեալ, ընդ հովանեաւն ամենայաղթ սուրբ խաչի եւ սուրբ Նշանի եւ աստուածամուխ սուրբ Գեղարդեան, ի հայրապետութեան տէր Զաքարիայի, զոր տէր աստուած զնա ընդ երկայն աւուրս արասցէ, ամէն:

Եւ գրեցաւ սա ի թուականիս Հայոց ՉԾԸ. (1309), ի խնդրոյ աստուածարեալ եւ հոգիազարդ կրաւնաւորի Գրիգորի, զոր յոյժ փափագմամբ ստացաւ զսա յարդար վաստակոց իւրոց, ի վայելումն անձին իւրոյ, իսկ յետ ելից յաստեացս ` յիշատակ անջինջ հոգոյ իւրոյ եւ ծնաւղաց իւրոց եւ եղբարցն եւ ազգայնոցն ամենեցուն, կենդանեաց եւ հանգուցելոց: Եւ ես ամենամեղս եւ ամենարժան Դանիէլ սուտանուն կրաւնաւորս, տեսեալ զփափագ եւ զսէր սորա, որ առ հոգեւորսն, եւ ըստ իմում կարի յանձն առի եւ գրեցի զսա մեղսամած մատամբ իմով: Իսկ դո՛ւք, հանդիպեալքդ սմա տեսութեամբ, կամ աւրինակաւ, կամ ընթեռնելով, կամ լսելով, հարք եւ եղբարք պատուականք եւ սրբասէրք, աղաչեմ յիշեցէք յընդունակ աղաւթս ձեր զստացաւղ սուրբ գրոցս, զերիցս երանեալ կրաւնաւորն զԳրիգոր, եւ զծնողսն իւր, եւ զեղբարսն, եւ զազգսն ամենայն, որպէս զի աղաւթիւք ձերովք եւ ամենայն սրբոց ողորմեսցի քրիստոս աստուած հոգոց նոցա, եւ յահաւոր գալստեան ի ւրում թողութիւն շնորհեսցէ նոցա եւ արքայութեան արժանի արասցէ, ամէն: Ընդ նոսին եւ զիս զանարժան եւ զմեղաւք լցեալս ` զանյիշելի գրիչս զԴանիէլ, յիշելոյ արժանի առնել … նաեւ զծնաւղս մեր, զհանգուցեալսն ի Քրիստոս, եւ զքոյր մեր `  զԱւաք, որ յայսմ ամի փոխեցաւ ի Քրիստոս …:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 7832

 

Գրիչ ` Տիրանուն

Վայր ` Բասենոյ գաւառ, Պատժուան դղեակ

 

… Արդ, եղեւ աւարտումն գրութեան սուրբ աւետարանիս ի թուականիս Հայոց ՉԾԸ. (1309), յաստուածազարդ հայրապետութեանն տեառն Կոստընդնայ հայոց կաթողի կոսի, եւ ի քրիստոսապսակ թագաւորութեանն Հայոց ` Աւշինդրի, եւ յարժանապատիւ եպիսկոպոսութեանն սրբասէր եւ աստուածամեծար արքեպիսկոպոսին ` տեառն Աստուածայտըրի, որ ի գաւառիս Բասենոյ, կոչեցեալ նաեւ տեղի հանկըս [ տեան ||| մերոյ. յորում ||| է, ի դղեակս, որ կոչի Պատժուան, ընդ հովանեաւ սուրբ կաթողիկէիս Աստուածածնի. զոր, աւգնականութեամբն աստուծոյ եւ քրիստոն [ է ] իցն եւ աշխատութեամբ անձին իւրոյ, նորոգեալ էր վերստին, եւ աստուածասէր եւ աղքատասէր յիշատակ բարեաց նմա, եւ ծնաւղաց իւրոց, եւ ազգատոհմից, եւ բարեխաւս հաշտութեան առ աստւած ` պարգեւիչ ն ` ողորմութեան, որոց լուսալիր տաճարացս այժմ սպասաւոր եմ ես ` մեղուցեալ ծառայս եւ անիմաստ եւ փցուն գրիչս Տիրանուն անարժան կրաւնաւորս …:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Հալեպ. Սբ. Մնկ. 47 Սիւրմ. Ա. 93-94

 

Գրիչ ` Հայրապետ

Վայր ` Կիլիկիա, Փոս անապատ

 

… ՉԾԸ. (1309) թուականիս Հայոց գրեցաւ սուրբ աւետարանս յաշխարհիս Կիւլիկեցւոյն, յուխտս Փոս կոչեցեալ, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնին եւ սուրբ Գրիգոր Լուսաւոր [ չ ] ին մերոյ, ի թագաւորութեան Աւշնի, եւ ի կաթողիկոսութեան տեառն Կոստանդեա, որք յայսմ ամի աքսորեցին զմեզ ի կղզւոջն Կիպրոսի, վասն ոչ հնազանդելոյ աւանդիցն Քաղկեդոնի:

Մասն մի գրեալ էր Յովհաննէս քահանա, տացէ նմա տէր աստւած վարձս բարիս: Եւ այլս աւարտեցաւ ի վայելումն մաքրամիտ եւ ընտիր կուսակրաւն քահանայի Պետրոսի, ի վայելս անձին իւրոյ Վասլի, եւ յիշատակ նոցին ոգւոց եւ զարմից իւրեանց, որոց ողորմեսցի Քրիստոս աստուած մաղթանաւք բոլոր սրբոց իւրոց, գրելով զանուանս նոցա ի դպրութեան կենաց: Մաղթեմ ընթերցողացդ եւ ես ` կրկնախաւար գրաւղս Հայրապետ, յիշել եւ զիմ անարժանութիւնս եւ զիմսն ամենայն ի բարի, եւ բարութեանցն աղբեւր զձեզ յիշեսցէ ի նոյն, եւ ինքն է եւ եղիցի աւրհնեալ յաւիտեանս, ամէն:

 

ՃԱՇՈՑ

Երեւան 4911

 

Գրիչ ` Խաչատուր

 

Փառք ամենասուրբ երրորդութեանն, հաւր եւ որդւոյ եւ հոգւոյն սրբոյ, որ աւարտեաց զհոգիաբուխ տառս ձեռամբ յոգնամեղ եւ բցուն գրչի Խաչատրոյ, ի խնդրոյ պատուական քահանաի  Վարդանա, որ ստացաւ զսա յիշատակ իւր եւ ծնողաց իւրոց եւ ի զուարճումն մանկանց իւրոց: Արդ, աղաչեմ զամենեսեան, ոյք լուսաւորիք ի սմանէ, յիշեցէք զՎարդան քահ [ անայ ], եւ զծնողսն, եւ զեղբարսն, եւ զամենայն արեան մերձաւորսն իւր ի տէր: | | Ընդ նմին եւ զմեղապարտ ծրող, եւ զմերսն ամենայն. եւ որք յիշէք, յիշեալ լիջիք յանյիշաչար տեառնէ մերմէ, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս, ամէն: Ի թվիս ՉԾԸ. (1309):

 

ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ

Երեւան 2174

 

Գրիչ ` Աւագ

 

ա

 

Աղաչեմ անմեղադիր լինել վերջին ճառիս, զի աւրինակ տխմարագիր էր եւ ես անարհեստ էի: ՉԾԸ. (1309) թվիս գրեցաւ, յամսենս աւգոստոս, ձեռամբ մեղապարտ եւ անարժան իրիցու տէր ջԱւագի, յիշատակ ինձ եւ իմոցն ամենայն. որք կարդայք կամ աւրինակէք, մեղաց թողութիւն խնդրեցէք եւ Քրիստոս զձերն թողու, ամէն:

 

բ

 

Զմեղուցեալ եւ զանարժանս ի քահանայս ` զտէր Աւագ գրողս յիշեցէք աղաւթիւք, ո ՜ վ սուրբ հայրք եւ եղբայրք, եւ անմեղադիր լիք խոշորութեան գրոյս եւ սխալանաց, զի ծով աշխարհի տարակուսեալ ծփէի ի մէջ մեղաց. եւ Քրիստոս, որ առատն է ի տուրս բարեաց, մեզ եւ ձեզ ողորմեսցի ` գրողիս, եւ կարդացողացդ, եւ լսողացդ, եւ աւրինակին շնորհաւղին, ամէն: