Հայերէն Յիշատակարաններ

ՃԱՌԸՆՏԻՐ

Երեւան 2783

 

Գրիչ` Գրիգոր վարդապետ

 

ա

 

Ողորմի ստացողի գրոցս Շահուռեցի Ստեփանոս աբեղային, եւ ծնողաց նորին, ամէն, եւ Գցիգոր գծողին:

 

բ

 

Ով հանդիպողք այսմ գրի`

Ընտիր բանիցմ գովելի,

Զմեզ յիշեցէք դուք ի բարի,

Յորժամ լըսէք ձաձս ատենի,

Մեզ ասացէք տէր ողորմի,

Սրբագրիչի եւ ստացողի,

Աննայի 'ւ իւրոյ ծնօղի`

Աղւոր Տիկինայ եւ Թօդանի,

Այլեւս իւրոցն զաւակի,

Ստացողի մաւրն Աննայի,

Թադէոսի, Մաթէոսի

Եւ հաւրն նոցին այն Մըկըրտչի:

 

գ

 

… Մանաւանդ ստացողի գրոցս… Բեկերուն եւ Ալխաթունին…  

 

դ

 

  Մանաւանդ ստացողի գրոցս Հօռօփսիմին եւ Ստեփանոսին:

 

ե

 

  Ողորմի ստացողի գրոցս Աննային, եւ ծնողաց նորին ԱղւորղՏիկնայ եւ Թօդանին, այլեւ զաւակաց Աննային` Թադէոսին եւ Մաթէոսին եւ ԽութլուՄէլէքին, եւ հաւր նոցին Մկրտչին, ամէն, եւ Գրիգոր գրչին, պիտաւանուն վարդապետին:

 

զ

 

  Մանաւանդ ստացողի գրոցս` Յովսէփ երիցուն, եւ Վարդկայ հոգւոյն, եւ Գրիգոր գծողի սորին, եւ ծնողաց նորին, ամէն:

 

է

 

Գրիչ` Վարդան

 

  Արդ աղաչեմ զամենեսեան, որք աւգտիք ի սմանէ յիշեցէք ի սուրբ աղաւթս ձեր զՎարդան մեղապարտ գրիչ եւ զծնողոն մար եւ զամենայն ազգայինսն: Յիշեցէք եւ զԹորոս երաժիշտ, որ զաւրինակս ետ եւ աստուած զձեզ յիշեսցէ:

 

ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ

Երուսաղէմ 1105

 

Գրիչ` Ղազար

Վայր` Աւագ վանք

 

ա

 

  Փառք … փափաքէի այսմ տառիս եւ ծաղկաւետ բուրաստանիս եւ յաւժարեցայ ի գործ իրիս վասն բանի մակացութեան եւ ի վարժս կրթութեան, առ ոտս սեծ հռետորին եւ քաջ վարժապետիս իմոյ, որ միշտ բախէ զդրունս իմաստից միջնոդութեամբ սուրբ հոգոյն, որով սփռէ զեղու եւ միշտ հեղու առ մեզ, եւ մեք ըստ կարողութեան մտացս մերոյ ընդունիմք, որեւ մանաւանդ մեզ կրկին երաքտաւոր է, որ եւ կրկին վարձս հատուսցէ տէր աստուած, մանաւանդ թէ երեքկին, որ երիցն աւթեան է` տեսականաւն եւ գործնականաւն է զարդարեալ, եւ մասամբ առաքինութեամբ պայծառեցեալ, զի վարդապետն տա զփոխարէնն: Այլ որ մեզ երախտաւորք են եւ ուսուցիչն յաւէտ թէ եւ սպասաւորք իմաստուցեանց եւ եղբայրք հարազատք ի վարդապետէս [իւրոց կամ խնդրացնէ եւ կամ մաքրէ], զի մեր աղքատութեանս բազում գործոյ պատճառ են, որ եւ զաւրինակ գրոցս շնորհեցին || եւ զփոխարէքն ի Քրիստոսէ առնուցուն զանվաղջան ուրախութիւնն եւ զկեանս յօիտենական: Այլ եւ զեղբայրս մեր ըոտ հոգոյ եւ զսնընդակից մեր եւ զնոընծայ եւ շնորհալից եղբայրս մեր զՌստակէս, որ դայ ես բանի սիրօղ է եւ ցանկացաւղ աստուածային իմաստիցն, եւ միշտ [ը]ղձեայ, թէ հասանի, եւ թէ ժոյժ ունի, նա կատարի զի յաստուծոյ հասարակաց շնոհ պարգեւի, բայց ըստ ընփակացիս, որ պատշաճ է եւ պատրաստի. եւ զի սա մեզ աւգնական եղեւ ի գրոցս ի գրել եւ ի կապել, զի Քրիստոս լիւր գալըստեան զայն կատարածն լսել տայ որդովն, հնդերձ ծնաւղաւքն, թէ Եկայք մտէք յուրախութիւն տեառն, այլ եւ զիս զանարժանս, թերեւս արժանի առնէ աստուած իւր անչափ գթութեամբն: Որ եւ ձեռամբ իմով գրեցաւ ի թուականութեանս Յաբեթական տումարիս ի Պ. երորդիս եւ Ծ. ներորդ, Ը. երորդ (1409) ամի կատարի:

Արդ, աղաչեմ, աղաեմ, զի կար մեր աձս էր, եւ դեռեւս գիր առաջին է այս, եւ վասն շտապ գրելոյց եւ այս հետ դասին, որ եւ քան զմարտիրոսութիւնն այլ է դժուարին, եր դեռեւս ի կարդալս նոր էաք, եւ տկար մարմնով, եւ միշտ չարչարէաք, եւ այս չափս կարացաք գծել: Այլ եւ զգծողս` զիս զանարժանս ի կրաւնաւորաց Ղազար անումբ կոչեցեալ, եւ զեղբայրն սեր զԹորոսն, որ սարկաւագ էր, եւ այժմ քահանայ եղեւ, որ աւգնական եղեւ ի թղթիս ստածելն, առհասարակ յիշեցէք հանդերձ հարբ եւ ծնաւղօք, եւ աստուած զձեզ լիշէ յիւր ատենին, եւ Քրիստոսի փառք յաւիտեանս, ամէն, ամէն:

 

բ

 

  Ո՜Վ իմաատուն ըթերձող, մի մաղայդրել սխալաց, զի անափ է, զի սիրող եմ բանի, եւ խիստ եմ աղքատ, թէչէ յարուեստէս խիստ եմ ախմար եւ մարմնովս յոյժ տկար, եւ մեղքն ոչ տկար եւ ոչ հեղգալ, այլ արագ եւ խիստ ճարտար, բայղ միայն միշտ ծուլանալ, վայ է: Եւ մեզ մի մեղադրէք վասն գրոցս, թէ աքմար է գրող սորայ, վասնախալանացս, որ պատահի ի գիրքս եւ կամ վասն անյարմար կարգիս, այլ ողորսած եղերուք եւ ողորմի ասացէք, որ ես դուք լսէք, այլ եւ մար ծնաւղացն` հոգեւորացն եւ մարմնաւորացէ եւ այլ երախտաւորացն, որ մազ երախտաւորք են:

Այլ եւ պատճառ գրոցս այս է, զի մեք տկար էաք ի քերդողացն, եւ աղքատ էաք ի մարմնօոր ընաց, եւ անտէր էաք, եւ մեք միայն եմք մնացել ի յազգէ` ի հոգեկորէ եւ ի մարմնօորէ, եւ բանի սիրաւղ էաք եւ յոյժ փափաքաւղ: Մաք յոյս զայս դրաք թէ գրոցփափաքողքն այսպիսեացս սովոր են, կարեն զսքալն ուղղել եւ զմիտս բանին յայտնի կացուցանել: Գրեցաւ աս յառաջնորդութեան սուրբ ուխտիս մեծ վարժապետիս մերոյ Գէորգէէայ, ի գաւառէս Դարանաղեայ, որ եւ առաջնորդ է սա վանիցս Աւաք կոչեցեալ, ընդ շքով տիրամաւր սուրբ Աստուածածնիս եւ սուրբ Առաքելոցս եւ սուրբ Կարապետիս, զի եւ աղքատաց է սա տեղիք, մանաւանդ թէ զնորհս բաշխեն եւ առաւել պարգեւեն:

 

գ

 

Ո՜Վ եղբարք իմ, հանդիպողք սմա, աղաեմ անմեղադիր լինել մեզ, զի զհետակա քարոզիս զօրինակն ըշտապով էր, մենք զայս ի տեղն թողաք եւ զան գրեցաք, ապա հետ այս քարոզիս այսոր կէսն է եւ այս նշանս:

 

դ

 

Մի մասի գրիչ` Արիստակէս Սեբաստացի

 

Ո՜վ եղբայր իմ սիրելի,

Եւ սպասաւոր տեառն բանի

Մեծ րաբունոյն Գէորգէի`

Հաւրն իմոյ բազմերախտի,

Տէր Ղազար առաքինի,

Եւ կրաւնօոր խիստ ի մարմնի`

Արիստակէս Սեբաստացի,

Որ սակաւ գիրս գրեցի,

Ընկալ սիրով եւ լեր անմեղադրելի,

Թէպէտ ի տուն տալն զքեզ վիրաւորեցի:

Եւ այս քան, զոր ես քերեցի,

Ի խորհուրդ երրորդութեանն յարմարի,

Զոր իմաստնւցն է այս պարզ եւ յայտնի:

 

ԳԻՐՔ ՀԱՐՑՄԱՆՑ ԳՐԻԳՈՐԻ ՏԱԹԵՒԱՑՈՅ

Երեւան 5861

 

Գրիչ` Մկրտիչ

Վայր` Մեծոփա վա՞նք

 

ա

 

  Աղաչեմ եւ ես տարամերժեալս ի կենաց մեղացն գործով, զսուրբ ընթերցոսդ, զի յորժամ ընթեռնուք եւ կամ հարաւանցի տեսութեամբ, յիշման արժանի առնել միով տէրողորմաիւ, զի ըստ աղաչանաց ձերոց քաղցր ակամբ հայեսցի յիս ստաղծիչն իմ Քրիստոս, զոր խոստովանիմ ճշմարիտ աստուած:

Մանաւանդ ձիշել աղաչեմ զծաղկեալն ծերութեամբ եւ զարթնացեալն ընդդէմ բարի գործոց, զբազմերախտ եւ զհոգեւօր հայրս իմ զԿարապետ կրօնաւորին, որ բազում աշխատեալ է ի վերա մեր, եւ տակաւին ես կայ ի նոյն գործ: Հատուսցէ նմա Յիսուս Քրիստհոս զպսակն անթառամ եւ զկեանըս անվախճան: Եւ դուք ասացէ, ամէն, ամէն, եղիցի: Զի եւ ձեզ ողորմեսցի ողորմածն աստուած, ամէն, զի ամենայն եթե[ր]ածին կարօտ է ողորմութեան աստուծոյ:

 

բ

 

Յայսմ վայրի յիշեցէք ի Քրիստոս զբազմերախտ հայրս մար` զԿա րապետ կրոնաւոր, որ գը||[ն]աց օրինակ եբեր, զի յօրինակս մեծ սխալ գոյր, թողցէ Քրիստոս աստուած զամենայն սխալանս սորա, ամէն:

 

գ

 

  Քրիստոս աստուած… յիշեայ զմեղուցեալ ծառայքս քո զԿարապետ եւ զՄկրտիչ, եւ քաղցր ակամբ հայեայ ի զիս արեան քո, զի դու ես բազմողորմ:

 

դ

 

  Տացէ Քրիստոս աստուած զիւր անմահական պտուղն Ստեփանոսին, որ հանապազ կերակրէ զմեզ պտղով այգոյս:

 

ե

 

… Մանաւանդ փրկեսցէ Քրիստոս աստուած զաղէխարշեալ ծերունի հայրս իմ զՍրպէլ ի կողմանէ ձախոյն եւ դասեսցի ի դեսու աջակողմեան ամէն, զի աշխատի բազում երթեւեկութեամբ:

 

զ

 

Տէր աստուծ իմ Յիսուս Քրիստոս յորժամ դաս ի պսակել զսուրբս քո աղաչենօք սրբոյն Եղիայի եւ Ենովքայի քաղց[ր] ակամբ հայես ի ծառայքս քո` ի Կարապետ կրօնաւորն` պատրաստող գրռց նիւթոյս, եւ ի Մըկրտի գծող գրոյս, զի յոյժ կարոտ եմք ողորմութեան քու: Մանաւանդ եւ գծողս մեր` զհանգուցեալսն եւ զկենդանիսն, եւ որ զամէն ասէք, զնոյնն գտջիք, ամէն, եղիցի:

 

է

 

Տէր աստուած իմ, պսակեայ զբարեպաշտ մայրն իմ զԲաղդատ, եւ ողորմեա նմա ընդ մեծի ողորմութեան քում:

 

ը

 

… Մանաւանդ զԿարապետ կրօնաւորն, որ տուն կուտայ գրոյս, տացէ Քրիստոս սմա տուն եւ տեղի առ սուրբ եւ սիրելիս իւր, ամէն:

 

թ

 

… Մանաւանդ յիշել աղաչեմ ի տէր Յիսուս զերկրորդ ստացողին իմ զԿարապետ Բ. (2ւդ) կրօնաւորն, որ յոյժ աշխատի վասն իմ:

 

ժ

 

Գրիչ` Թումայ

 

Աղաչեմ զքնարդ հնչման հոգւոյն աստուածոյ` զսիրասնունդ զհոգեւոր եւ զհարազատ եղբայրդ իմ զՄկրտիչ կրօնաւոր եւ զաշակերտեալդ բանին աստուածոյ ընկալ զսակաւ գիծս ի Թումայ մեղուցեալ քո հոգեւոր եղբօրէ ի հաճոյս քո մի ի զայրացումն, եւ յիշեա ի սրբազան աղօթս քո, վասն սիրոյն Քրիստոսի աղաեմ զքեզ, զի այս էր կար մեր:

 

ՔԱՐՈԶԳԻՐՔ ԳՐԻԳՈՐԻ ՏԱԹԵՒԱՑՒՈՅ

Երուսաղէմ, 569, Ն. Պողարեան, Ցուցակ, Ե, էջ 110-111

 

Գրիչ` Թումայ

 

ա

 

Զանարժան հողս յիշեայ, եղբայր, ի սուրբ աղաւթս քո խնդրող բանիս զԹումա: Աւա՜խ տառապանացս, բաղձենքս նեղէ զիս, եւ թուէթս վատ, եւ աւրինակն փութով խնդրի:

 

  բ

 

Ավւա՜խ, որ մութն է եւ չեմ տեսնել, հոգիս կու ելանէ, ո՞նց գրեմ, եւ կաթիլքս աւելի:

 

գ

 

Թվին ՊԾԸ. (1409) Անդրէասն փոխեցաւ ի Քրիստոս, ի սահմի ի Ա. (1), օրն երկուշաբթի, եւ սաստիկ ձիւն:

 

դ

 

Աւա՜ղ, որ լոյս չեմ գտանել որ գրեմ, ձմեռան է եւ մութն, այսօր եղեւ փոքր մի լոյս:

 

ե

 

Աւա՜ղ եւ եղուկ զիս, թէ որքան է տառապանքս, ձմեռն եւ մութն, եւ չարն կատարեալ հեղաւ թանաքն, եւ եղեւ անձինս խաւար:

 

զ

 

Թվին ՊԾԸ. (1409) աւրհնեցաւ քւերորդին իմ Ստեփանոսն աբեղայ, յաղուհացն ի միջոցն կիրակին, որ արարերն օրհնութիւն:

 

է

 

Հողի Թումի, բանի խնդրողի, Լուսաւորչին Գրիգորի յանձն եղիցի: