Հայերէն Յիշատակարաններ

       1332
      
       ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ
      
       Վենետ. 12, Ալիշան, Հայապատում, էջ 545-550 (տես նաեւ 1378)
      
       Ստացող` Ներսէս Տարոնացի
      
       վայր ` Գլաձոր-Քռնայ
      
       ա
      
       ... Աւարտումն եղեւ այսմ հին եւ նոր կտակարանիս յորժամ էր թիւն ըստ շրջագայութեան ժամանակի` ի մարդեղութենէն Քրիստոսի ՌԳՃԼ. (1330), եւ ի թուականութեանն Հայկազնեայ տոհմին ՉՁԱ. (1332), եւ ի հայրապետութեան տեառն Յոհաննիսի մեծի Հռոմի պապին, եւ ի պատրիարգութեանն տէր Յակոբայ Հայոց նահանգի, եւ յեպիսկոպոսութեանն տէր Զաքարիայի` սուրբ առաքելոյն Թադէոսի վերադիտողի, եւ ի վարդապետութեան Ես[ա]իա րաբունապետի, որ այժմ կայ ի Գայլիձորի, եւ յաշխարհակալութեան ղան Պուսաիտի, եւ ի թագաւորութեան Հայոց Լեւոնի` որդոյ Աւշնի:
      
       Զսա սկսեալ ի դեկտընբերի աւարտեցաւ ի հոկտընբերի, ի ձեռն երկու քաջ քարտուղարի: Ես` Ներսէս անուամբ վարդապետ, բայց գործով վերջացեալ հող եւ մոխիր վարդապետաց, որդի Վահրամա, յաշխարհէն Տարօնու ի գաւառէն, Սանսնու, ի վանացն Ղազարու, ի գեղջէն, որ կոչի Կոռ, եղէ ցանկացող ուսման եւ ընթացայ յարեւելս ի գաւառն Վաուձոր, ի վանքն Գայլեձոր, եւ եօթն ամ աշխատեցայ ի վարժումն հին եւ նոր տառ ից եւ այլ բազում սրբոց բանից: Յայսմ ժամանակի եմուտ ի հոգիս իմ ցանկութիւն մեծ վասն աստուածաշունչ գրոց. եւ ես էի աղքատ եւ ոչ ուն[է ] ի եւ ոչ փող մի, բայց միայն զՔրիստոս: Ապա ուխտ եդի ի մտի իմում, ասացի, թէ` տար ինձ աստուած իրք` նա ես յաստուածածնի անուն տամ գրել: Յորժամ զայս խորհուրդս ի միտս իմ արարի` յայն դէմ եդեալ գնացի յերկիրն Ուրնու գեղն, որ կոչի Խանտկան, առ եղբարքն իմ եւ առ ամենայն արեան մերձաւորքն, խնդրել օգնութիւն ի նոցանէ. իսկ նոքա շարժեալ սիրով, եւ լի սրտիւ` ողորմութեամբ սուրբ աստուածածնին ետուն ի ծախս աստուածաշնչիս` իւրաքանչիւր ըստ կարողութեան իւրում մասն յիշատակի. Մլեհն ԲՃԺ. (210) սպ[իտակ ], եղբայր նորա` Լեւոն Ղ. (90) դրամ. Յովան Ղ. (90) դրամ, Թուրան Լ. (30) դրամ, Դամուր Լ. (30) դր ., Մխիթար` իմ հօրեղբօրորդին ԽԲ. (42) դր ., Մխիթար հուսն Լ. (30) դր ., Վ արդան ԼԳ. (33) դր ., Հայրապետն ԼԶ. (36)
      
       դր ., Մարտիր ||| Թադկան Լ. (30) դր՞, Լուսեր ներկարար Լ. դր ., Զաքար ԺԸ. (18) դր ., Ռամանոսն եւ իւր մայր ԼԶ. (36) դր ., Ֆռանգ Խլաթցին Ճ. (100) դր ., Անտոն Ի. (20) դր ., Ումեկն եւ իւր որդիքն Խ . (40) դրամ:
      
       [Եւ ] իմ առեալ զայն գնացի յաշխարհն Պարսից ի քաղաքն Թավրէժ, յաղագս քարտիսի, եւ բազում ահ եւ աշխատանք կրեցի ի ճանապարհն, եւ յոլով նախանձ եւ նեղութիւն յագահ եւ ի սնապարծ քահանայից եւ ի հակառակող աշխարհականաց. եւ անտի ողորմութեամբն աստուծոյ յարուցեալ գնացի միւսանգամ ի Գայլիձորն, եւ կալայ միջնորդ զՅոհաննէս Մշեցին` զեղբայրն իմ հոգեւոր, որ առնէր միջնորդութիւն ընդ իս եւ ընդ երկու գրագիր , ընդ Եփրեմ եւ ընդ Դաւիթն, որ էին կուսան քահանայք. եւ ապա ի բազում աւուրս հազիւ կարացաք կտրել գրելն, առանց այլ խարճի ՌՇՃ. (1500) դր ., բայց յետոյ զրկեց զիս Դաւիթն, քանզի խիստ ագահ էր եւ արծաթասէր. ԳՃ. (300) դր. այլ ել յինէն, վասն որոյ թողցէ աստուած զ[յ]անցանս նորա: եւ ես յայնժամ յարեայ անտի եւ գնացի ի սուրբ առաքեալն Թադէոս` առ տէր Զաքարէ արքեպիսկոպոս. եւ նա ետ ինձ Շ. (500) դր [ամ ], եւ յետ բազում աւուրց դարձայ վերստին ի Գայլիձոր բազում նեղութեամբ, քանզի ձմեռն էր աւուրքն, եւ վճարեցի զմնացեալ պարտքն յաստուածաշունչ գրոցն. եւ դարձայ ի սուրբ Առաքեալն եւ դադարեցի անդ սակաւ աւուրս: Եւ կայր աստուածաշունչս անկազմիլ. եւ ես թշուառականս կայի հիւանդ հոգով եւ մարմնով. ապա խնդրեցի ի սուրբ աստուածածնէն, եւ նա զօրացոյց զիս, եւ յարուցեալ պնդեցի զմէջս իմ եւ ուղղեալ գնացի ի Քռնայ, առ սուրբ եպիսկոպոսն տէր Բարդողիմոս եւ առ վարդապետքն Հայոց, [որ ] առ նմա կային յայնժամ՞ եւ Մարգարէ` վարդապետն չէր անդ, որ կազմող էր գրոց, այլ գնացեալ էր ի Ճահուկ. եւ ի ներգործութենէ չարին ես հիւանդացայ մերձ ի մահ զաւուրս ԽԵ . (45), եւ Քրիստոս յարոյց զիս. եւ գնացի ի Ճահուկ առ Մարգարէ վարդապետն, եւ նա յանձն առեալ կազմեաց յաւուրս Խ. (40) եւ ետ ցիս: Եւ իմ ուրախացեալ դէմ եդի գնալ յերկիրն Տարունո, եւ ամենեւին ի նչ ոչ ունէի խարճ ճանապարհին. յայնժամ ծախեցի զփիլսն եւ զհողաթափն վասն խարճի: Ապա զայս գիտասջիք եղբարք, որ գնալս եւ գալս զոր ասացի` ի բազում տեղի էր, ի մէջ բարբարոս ազգաց .... որ մահմետականք կոչին, որ բռնացեալ ունին զաշխարհս Հայոց վասն մեղաց մերոց. եւ յամենայն տ եղիս օգնեց ինձ սուրբ աստուածածին եւ անվնաս մնացի. եւ զամենայն թերի զոր ունէի` ելից եւ կատարեաց: Բայց խարճն, որ եղեւ այս աստուածաշունչ գրոցս` ընդ ամենայն միահամուռ ԲՌԲՃ. (2200) դրամ է...:
      
       Գրիչ ` Դաւիթ
      
       բ
      
       ... Արդ, խնդրեմ յամենեցունց` յերեսս անկեալ, զի որք պատահիք առ ի սմանէ օգնութեան` թողութիւն հայցեցէք ի Քրիստոսէ ստացօղի սուրբ գրոցս Ներսէս վարդապետի, եւ տառապեալ ոգոյ Դաւիթ գրչիս, եւ դուք յիշօղքդ յիշեալ լիջիք ի Քրիստոսէ, նաեւ զպատուական քահանայ զՅոհաննէս սպասաւոր բանի, եւ զհոգեւոր երկնողն իւր զտէր Ստեփանոս` զհանգուցեալն ի Քրիստոս, որ զօրինակն շնորհեաց այս երեք գրոցս:
      
       Ծաղկող` Թորոս [Տարօնացի]
      
       գ
      
       Վարդապետ Ներսէս, յիշեա ' յաղօթս զԹորոս ծաղկող, եւ զպապն իմ Սիար, եւ զհայրն իմ Սարգիս, եւ զմայրն իմ Մարիամ` ի քաղաքէն Մշոյ:
      
       դ
      
       ԶԷլպասան Չարդրանեցին եւ զհօրեղբօրորդին իւր զՏօղանն յիշեցէք ի Քրիստոս աստուած յաւուրն դատաստանի, վասն զի ըստ իւրեանց կարողութեան օգնեցին:
      
       ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ՊԱՏԱՐԱԳԻ ՆԵՐՍԻՍԻ ԼԱՄԲՐՈՆԱՑՅՈՅ
      
       Ալիշան, Սիսական, էջ 487
      
       Վայր` Կուքոյ վանք
      
       ... Զոր ըղձիւ խնդիր արարեալ պատուական եւ բարեմիտ Մարկոս կրօնաւոր, եւ յետոյ գտեալ ||| դրուագրեաց ըստ պատշաճին: Եւ գրել ետ զսայ ի վանս Կուքոյ, ի տան մեծի սրբարանիս եւ աստուածաբնակ տաճարիս Աստուածածնիս եւ սուրբ եւ ահեղ, հզօր Նշանիս` Հազա[ր ] ու Բուրացս, ի յիշատակ իւր եւ ծնողաց իւրոց:
      
       Արդ, գրեցաւ սա ի ժամանակս հայրապետութեան Հայոց տեառն Յակովբա, եւ ի թագաւորութեանն Լեւոնի, եւ ի րաբունապետին Յեսաեա, եւ ի յիշխանութեան նահանգիս մերոյ թոռին Պռոշա, զոր ի յազգէն Վարդանանց` Վասակա, զոր աստուած յերկարասցէ զժամանակս նոցա: Ի խաղ [ա]նութեանս Պուսաիտին, զոր ԺԸ. (18) էր ամ խանութեան նորա, եւ ի յառաջնորդութեան ուխտիս մերոյ տէր Սարկաւագին:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 4815 (տես նաեւ 1438 թ. )
      
       Գրիչ ` կարապետ
      
       ||| եւ յառաջնորդութեան վանիցս` տէր Յակոբայ, եւ ի թուաբերութեան Հայոց ՉՁԱ. (1332) գրեցաւ եւ աւարտեցաւ սուրբ աւետարանս, ի խնդրոյ գերամաքուր եւ երիցս երանեալ Մխիթարայ եւ Սիմէոնի հարազատ եղբարցն, որ յոյժ փափագմամբ եւ սիրոյն, որ առ Քրիստոս ունէին, յիւրեանց արդար վաստակոցն գրել ետուն զաստուածախաւս աւետարանս ի վայելում[ն ] անձանց իւրեանց եւ յիշատակ հոգւոց իւրեանց եւ բարի ծնողացն` Յոհաննիսի եւ Դոխ[իկի՞ ||| տա]րաժամ փոխելոյն ի Քրիստոս, եւ հաւրեղբաւրն Բարսումայ միակեցին, եւ այլ ազգայնոցն ամենի` կենդանեաց եւ հանգուցելոցն:
      
       Յեր[ես ան]կեալ աղաչեմ զ[ընթեր]ցողսդ եւ զսպասաւորսդ սուրբ աւետարանիս աստէնս եւ յապագայն, սերտ սրտիւ եւ լի բերանով առէք Քրիստոս աստուած ողորմի ստացողի աւետարանիս Մխիթարայ, Սիմէոնի , ծնողացն, եւ եղբաւրն, եւ ամենայն արեան մերձաւորացն , ամէն:
      
       ... Ի դառն եւ ի վիշտ ժամանակի գրեցի զաւետարանս, կարողութեամբն ||| փրկչիս եւ մաւր սոր[ա աստուա]ծածնին:
      
       [Աղ]աչեմ զձեզ, ո՜վ սիրելի եղբարք, վասի սիրոյն Քրիստոսի, ձեր սուրբ բերանովդ ասացէք` Քրիստոս աստուած ողորմի անարժան եւ մեղսասէր Կարապետ գրչի [Աղթամարեցւոյ ], եւ մեր ծնողացն` Ըռամշահի ||| կնեսի` փոխելոյն ի Քրիստոս |||
      
       ԶՄանուիէլ եւ զՎարդան, որ յաւտարութեանս իմում մխիթարակից լինէին մեզ , այլ եւ զհոգեւոր եղբայրն զԱտոմ յիշելոյ արժանի առնէք, որ ի կոկ թղթիս աւգնական եղեւ մեզ:
      
       Յիշելոյ եւ աստուած-ողորմոյ արժանի առնէք զեղբայրն մեր ըստ մարմնոյ զԱւետիսն, որ Է. (7) ամ է, որ չեմ տեսել, եւ զհաւատարիմ քոյրն` զԱւագ տիկին, որ յոյժ չարչարանաւք եւ աշխատութեամբ զուգէր զմար |||, Քրիստոս աստուած անմահական հացիւն զինքըն կերակրէ եւ լուանայ եւ մաքրէ զմեղս իւր , ամէն:
      
       Նաեւ զանապատաւոր, սրբազան մաքրազարդեալ ճգնաւոր հայրն մեր Կիրակոս, որ անսուաղ պահելով զանձն յամենայն կերակրոց պիտոյից, յիշելոյ արժանի առնէք: Եւ յիշողացդ եւ յիշեց[ել]ոցդ Քրիստոս աստուած ողորմեսցի յիւր յարքայութեան , ամէն:
      
       Ո՜վ եղբարք, զ|||իցին զԱզատշահ ոզ|||ցին յիշեցէք ի Քրիստոս, որ զթուղթս մեզ բերին եւ Քրիստոս աստուած զձեզ յիշէ:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 7630 (տես նաեւ 1652 թ. )
      
       Գրիչ ` Մելքիսեդեկ
      
       վայր` Ի ձորս Խաղտեաց, ի բանակետղս Լորի
      
       ա
      
       ... Այսմ աստուածազարդ բուրաստանի, լուսաշաւիղ տումարի , երկ
      
       նաչու շաւղի, տիեզերածաւալ || վտակի ... յաւարտումն ժամի յանբարի ամանակի եւ յանլոյս վայրի, որ յամենայն կողմանց նեղ եւ դառն է ժա մանակս, նա եւս առաւել տոհմի քրիստովն[է]ից, որ բնաջինջ եղեւ աւանս մեր ի դառն եւ յազգի ազգի պահանջողաց, յորում եւ աստուածազարդ տումարս կատարեցաւ փանաքի եւ ախմար գրչութեամբ, ձեռամբ երկուց ապիկարաց` Վարդանայ եւ Մելքիսեդեկի, ի ձորս Խաղտեաց ի բանակետղս Լորի, ընդ հովանեաւ սրբոց տաճարացս Աստուածածնի, սուրբ Սիովնի, եւ համայն սրբոցն, որ աստ հաւաքեալ կան : Յամի աբեթական տովմարի` հնգետասան [յ]ոբելինի եւ եւթնեակ քառեկի եւ եզակ եռեկի (1332), յամսեանն սեպ[տեմբեր ] ի յերկտասան եւ եռակի (23), ի վեցեակ թշրինի, յաւր չորեքշաբաթի: Արդ, որք աւգտիք ի սմանէ ուսմամբ կամ գաղափարաւ, յիշեսջիք ||
      
       ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր զաշխատաւղք սորա` զհայրն իմ զՎարդան քահանայ, եւ զմայրն իմ` զյոյժ սպասաւորաւղ, եւ զեղբարս իմ, եւ զքորս, եւ զամենայն արեան մերձակայս: Նաեւ թէ արժանի համարիք` զյետնեալս ի բնաւին բարեաց եւ զառաջարկաւղս ամենայն չարեաց, զթշւառս ի սննդակիցս եւ ի համայն տպակիցս` զՄելքիսեդեկ, զսակաւ աշխատաւղս ի բնակս աւետեաց համայնս փրկութեան եւ խոշորութեանն եւ ամենայն սղալանացն զներելն խնդրեմք, զի կայր մեր այս էր, եւ նուրբ եւ նեղ ճանապարհիս բնաւ անծանաւթ եւ մերժէաք տեղով եւ կրելով. եւ այժմ խնդրեմք զմի ինչ, զի ամենայն ոք, ո եւ հանդիպեսցի, ըստ իւրում գիտութեանն զբարեաց ձիրս մեզ շնորհեսցէ, զի բնաւից պարգեւատուն զանծախելին պարգեւեսցէ ի գալստեան յիշելոյս եւ յիշողացտ , ամէն:
      
       բ
      
       Ի յաբեթական համարոյ թուաբերութեան ՉՁԴ. (1335), աստուածասէր ոմն յազատ տոհմէ Ազատ անուն ... համեստ ամուսնաւ իւրով`
      
       բարետոհմիկ Ճուհարիւ, եւ ստացաւ զանմուտ արեգակնս լուսատու ինքեան, եւ զարմից, եւ ծննդոց , համայն արեան մերձակայիւք:
      
       Արդ, ով ոք ընթերցցի, կամ աւրինակէ, կամ շահեսցի յանմահական ջրոյս, յիշեսջիք զվերագրեալս ի սմա` զԱզատ եւ զՃուհար, զխրատեալս աստուծոյ` զԼալ, եւ զորդիսն` զՍարգիս եւ զՍահակ , եւ
      
       զհայրն` զՍարգիս, եւ զմայրն, եւ զեղբարս` զԱւտրիկ եւ զՎարդազատն, || եւ զամենայն արեան մերձակայս, հանդերձ ամենայն զարմիւ...:
      
       Նաեւ զկենսակարաւտ եւ զվարդափթիթ պատանին, դեռաթառամ եւ վաղամեռիկ զբարշ դպիր` զԵլիմելէք փեսայն, որ եւ զծնաւղս իւր լացոյց անմխիթար, յիշեսջիք, եւ զծնաւղս Ճուհարին` զՎարդեր եւ զթագեր, եւ զեղբարսն, եւ վարձահատուցին փառք եւ ունողութիւն, յաւիտեանս յաւիտենից , ամէն:
      
       գ
      
       Զստ ացաւղ սուրբ եւ աստուածակեցոյց տումարիս ի յանբարի ժամանակս, ի նսամեցեալ մրգուզ ամայս, որ ամենայն զմարմնականս խորհին, եւ զհոգի ամենայն ոք մոռացեալ է, եւ զհոգեկորոյսն խորհի զգնացս: Ի յայսմ ժամու ուշաբերեալ ի յանլոյս վա[յ ] րի, եւ իմացեալ զփարթամութիւն եւ զամենակարաւղ ուժգնութիւն սորա, եւ ստացաւ զաւակ ի Սիովն եւ ընդանեակ յԵրուսաղէմ` յիշատակ ի ներկայս եւ ապաւէն յապառնին. եւ կարծիս եւ յոյս սորա եւ վասն յիմանէ: Արդ, որ յիշէ յիշեալ լիցի յամենապարգեւողէն աստուծոյ, որ է աւրհընեալ յաւ[իտեան]:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 6403 (տես նաեւ 1430 թ. )
      
       Գրիչ ` Յակոբ
      
       վայր` Եկեղեաց գաւառ, սուրբ Կիրակոսի վանք
      
       ա
      
       ... Արդ, այսմ աստուածախաւս եւ աւետաքարոզ սուրբ աւետարանիս ցանկացող եղէ ես` Ղազարս եւ իւր (՞ ) որդիքն Հեթումն եւ Յովաննէսն, ի գեղջէ, որ կոչի Դեղնքար: Ես Ղազարս զսուրբ աւետարան գրել տուի յիշատակ ինձ եւ կենացին իմոյ Հեղինէ տիկնւոջն, որ փոխեալ է առ Քրիստոս:
      
       ... Արդ, եղեւ աւարտումն գրութեան սուրբ աւետարանիս ի թուականութեան Հայկազեան տովմարիս ՉՁԱ. (1332), ի սուրբ եւ հռչակաւոր վանքս, որ կոչի սուրբ Կիրակոս, ի գաւառիս, որ կոչի Եկեղեաց: Բայց գրեցաւ սա ձեռամբ անարժան քահանայի ` Յակոբի...
      
       ՅՈՎՀԱՆՆՈՒ ՈՍԿԵԲԵՐԱՆԻ ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԱՒԵՏԱՐԱՆԻՆ ՅՈՎՀԱՆՆՈՒ
      
       Երեւան 1347
      
       Գրիչ ` Գրիգոր
      
       վայր` Մերձ յամրոցն, որ կոչի Անդրունին բերդ
      
       ա
      
       Ի լրման տառատպութեանս` լիակատար գոհութիւն աստուծոյ...
      
       Զոր տեսեալ զսրբոյ աւետարանին թարգմանութիւնս, որ ըստ Յովհաննու, բազմամեղ եւ տրուպս Գրիգոր, գրեցի զսա եւ ստացայ ի վայելումն մանկանց նոր Սիովնի, եւ ի յիշատակ ինձ, եւ ծնողաց
      
       իմոց, եւ եղբարց, յոյժ ցաւած անձամբ հոգեկանաւք եւ մարմնակա | | նաւք, ոչ ոք ունելով ձեռնտու ի գրելն, այլ միայն զողորմութիւնն աստուծոյ եւ զաւգնութիւն աղաւթիւք սրբոց իւրոց:
      
       Եւ արդ, աղաչեմ զամենեսեան, որք հանդիպիք սմա ընթերցմամբ կամ լսելով, յիշեսջիք աստուածահաճոյ աղաւթիւք զմիաբան եղբայրութիւն հրեշտակաբնակ ուխտին Ակներոյ, զհոգեւոր հարքն մեր, եւս առաւել զծերունի սուրբ վարդապետն զտէր Վարդան եւ զՍտեփանոս փակակալն, որ զաւրինակն շնորհեցին, եւ զՌուբէնն, որ գրեալն էր զաւրինակն եւ զՎասիլ ճգնաւորն, եւ զծնաւղս նոցին, եւ զեղբարս, գրեսցէ տէր զնոսա ի դիրն կենաց , ամէն:
      
       Յիշեսջիք ի տէր եւ ղայնոսիկ, որ ի զին թղթոյս եւ հացկանն մերոյ երախտիք ունին, եւ զԱնպէտն, եւ զծնաւղսն իւր, զի եւ նա ետ մեզ հաց, գրեսցէ զնոսա տէր ի գիրն կենաց զհացն անմահութեան , ամէն:
      
       Եւս վերջոյ թէ արժանաւորէք յիշել ի տէր զերիցս եղկելի եւ զժանտամիտ գրաւղս եւ ստացաւղս զԳրիգոր, եւ զհայրն իմ զՎահրամ, եւ զմայրն, եւ զեղբարսն` զԱնդրէաս կրաւնաւոր, եւ զՍարգիս, եւ զԹորոս` զյառաջեալսն առ Քրիստոս, եւ զմիւս եղբայրն` զպատուելի քահանայն զՍտեփանոս, եւ զՍիմէոն երէց` զքեռի իմ, եւ զորդի իւր` զԿոստանդին քահանայ, եւ զմանկունսն իւր, եւ զՄիխայլն, եւ զորդիսն իւր, եւ զամենայն ազգայինսն մեր...
      
       Գրեցաւ ի թուականութեանս Հայոց ՉՁԱ. (1332), ի թագաւորութեանն Լեւոնի աստուածասիրի` որդւոյ Աւշնի, ի կաթողիկոսութեանն տեառն Յակովբա, ընդ հովանեաւ սուրբ աստուածածնին եւ սուրբ Նշանին, մերձ յաստուածապահ ամրոցն, որ կոչի Անդրունին բերդ, ի փառս Քրիստոսի աստուծոյ մերոյ աւրհնելոյն յաւիտեանս, ամէն , ամէն:
      
       Ողորմեսցի Քրիստոս աստուած Յովանէս քահանայի, որ աշխատեցաւ ընդ մեզ յղորդել գրոցս աւրինակաւն, եւ կրաւնաւորացն Ճաւֆրունին, եւ Պաւղոսին, եւ Թորոսին առ որովք հանգաք ի գրելն, եւ ամենայն հաւատացելոց` կենդանեաց եւ ննջեցելոց, եւ նմա փառք յաւիտեանս:
      
       բ
      
       ... Զժուժկալ եւ զփոյթն յաստուածային բանից ընթերցումն եւ զհամբերաւղն ի խստակրաւն պահս եւ յաղաւթս, զերջանիկ ծերունի սուրբ վարդապետն զտէր Վարդան` զյորդորաւղն մեր ի գրել գրոց, աղաչեմ յիշել ի տէր, եւ զՍտեփանոս փակակալ Ականց վանացն, որ զաւրինակս շնորհեաց, եւ զՄխիթար հայրն, եւ զայլ միաբան եղբայրութիւնն, որ կամակից եղեն ի տալն, յիշեսջիք ի տէր, քրիստոսասէր ընթերցաւղք եւ լսաւղք, եւ եղկելի գրաւղս, եւ աստուած զձեզ յիշէ:
      
       գ
      
       Ճգնազգեաց կրաւնաւորացն Վասիլին, եւ Թորոսին, եւ ծնողաց նոցին ողորմեսցի Քրիստոս աստուած, եւ գրողի գրոյս, եւ իւրոցն, եւ որք ասեն ամէն:
      
       դ
      
       Ողորմեսցի Քրիստոս աստուած հոգեւոր եղբարց մերոց` պատուական քահանայիցն` Ստեփանոսի եւ Մարտիրոսի, եւ ծնողաց նոցին, եւ որդւոյ, եւ բազմասխալ գրողի գրոյս, եւ որք ասեն ամէն:
      
       ե
      
       Ողորմեսցի Քրիստոս աստուած պատուական քահանային` Մինասին եւ ծնողաց իւրոց , որ զայսմ նախերգան ճառիս թուղթն շնորհեաց, զի յայլ աւրինակ գտի զսա եւ գրեցի, եւ բազմամեղ գրողի գրոյս, եւ ծնողաց իւրոց, եւ եղբարց, եւ այնոցիկ, որ զաստուած-ողորմին ասեն , ամէն:
      
       Կազմող ` Մարտիրոս
      
       զ
      
       Եւս առաւել աղաչեմ յիշել ի տէր զՄարտիրոս մեղաւոր եւ անարժան ծառայս աստուծոյ` զկազմող սորայ, եւ մեղաց թողութիւն խնդրել ի Քրիստոսէ, որ յաղագս յիշման զսակաւս աշխատեցայ ի սմայ. եւ որ յիշէ յիշեալ լիցի ի Քրիստոս , ամէն:
      
       Ձեռնտու ` Պաւղոս
      
       է
      
       Ո՜վ եղբայրք զիս` զանարժան աբեղայս զՊաւղոս, բազում մեղաւք լցեալ, յիշեցէք, եւ աստուած զձեզ յիշէ , ամէն:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 7664 (տես նաեւ 1548 թ. )
      
       Գրիչ` Գրիգոր Սուքիասանց
      
       վայր ` Սուրխաթ քաղաք
      
       Շնորհիւն աստուծոյ ամենակալի սկսայ եւ ողորմութեամբ խնամոց նորա կատարեցի զսուրբ եւ ցանկալի աւետարանս, յաւրինակէ սրբոյն Սահակայ հայոց թարգմանչի` երկրորդ լուսաւորչի Հայաստանեայցս:
      
       Ի Հայ թուականիս ՉՁԱ. (1332), յաշխարհս Ղրիմ, ի քաղաքս Սուխաթ , ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնին, ի հայրապետութեան տեառն Յակոբայ, եւ ի թագաւորութեան բ[արեպաշտ ] || պատանոյն Լեւոնի: Գրեցաւ սուրբ եւ ցանկալի աւետարանս ձեռամբ իմով` Գրիգորի Սուքիասանց, ի խնդրոյ աստուածարեալ սրբասէր րաբունոյն, որ Աւետիք [յ]որ ջորջի, զի ստացեալ ստացուածս աստուածային կենդանի յարդար ընչից իւրոց, յիշատակ բարեաց ինքեան եւ ծնաւղաց իւրոց: Արդ, որ ընթեռնոյք եւ կամ ընդ աւրինակ դնէք, հաստատուն մտաւք հաւատացէք ստուգութեան բանիցդ եւ ցանկուցդ, եւ զսրբասէր րաբունին զԱւետիս ` զստացօղ սորա եւ զծնաւղսն իւր յիշեսջիք ի տէր, ո՜վ սուրբ հարք եւ եղբարք: Ընդ նոսին եւ զանարժան եւ զբազմամեղ գծաւղս` զԳրիգոր, եւ զծնաւղսն իմ, եւ || զեղբարս յիշեսջիք ի տէր...:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան Կերպ. թանգ. 69|244 (տես նաեւ 1341 թ. )
      
       Գրիչ ` Յոհանէս
      
       ա
      
       ... Որք աստուածային սիրոյն փափագեալ հետեւին միշտ եւ հանապազ, ի տուէ եւ ի գիշերի, բարեպաշտ եւ աստուածասէր եւ իմաստուն պարոն Յովաննէս եւ բարեհոգի կենակիցն իւր Աւագ` բորբոքէին ի սէր աստուածային գանձուցն` ի պայծառութիւն սուրբ եկեղեցոյ, եւ ի վայելումն մանկանց առագաստի, եւ յետ աստի կենացս վճարելոյ` յիշատակ հոգոյ իւրոյ, եւ կենակցի իւրոյ, եւ լուսածաղիկ
      
       || զաւակաց իւրոց` Ամիրի եւ Մուղբիլի, եւ ծնողաց իւրոց Շարվինայ, եւ մաւրն իւր Ալամ տիկնայ, եւ հարազատաց իւր` Յակոբայ, փոխելոյ ի Քրիստոս, եւ պարոն Աւագին, եւ ամենայն արեան մ երձաւորաց իւրեանց, զորոյ տէր աստուած ցաւղեսցէ յոսկերս նոցա զցաւղ ողորմութեանն: Եւս առաւել ի ժամ սոսկալի պատարագին, ցաւղեսցէ ի
      
       հոգի պարոն Յովհանիսի եւ կենակց[ի ] իւրոյ Աւագի, զի արժանասցին ի Քրիստոսէ աստուծոյ մերոյ հանգչել ի գոգն Աբրահամու, որ եւ ստացան զսա ի հալալ արդեանց ի մխիթարութիւն անձին եւ յոյս փրկութեան յապագայի, յիշատակ բարի անջնջելի առաջի աստուծոյ:
      
       Եւ ես` յոգնամեղս եւ փցունս ի գրչաց, յանձն առեալ ըստ իմում կարի յանկ հանեալ կատարեցի շնորհաւք եւ ողորմութեամբն աստուծոյ, յամի ՉՁԱ. երոր||դի թուաբերութեանս Հայոց (1332), ի դառն եւ ի վշտաբեր ժամանակիս:
      
       Արդ, աղաչեմք զամենեսեան, որք հանդիպիք սմա` յիշեսջիք եւ զիս` զմեղսամած գրողս Յոհանէս կրաւնաւոր եւ զծնողսն իմ: Ընդ որս ողորմածն աստուած, աւրհնեալն յամենայն ազանց, ողորմեսցի առհասարակ ամենեցուն, կրկին կենաւք եւ երկու աշխարհաւք, եւ ինքն եղիցի աւրհնեալ, գովեալ եւ բարեբանեալ յաւիտեանս , ամէն:
      
       բ
      
       Դարձեալ աղաչեմ յիշել ի Քրիստոս զեղբարս մեր զշնորհ[ունա՞կ ] սկ. (սարկաւագու՞նս ), եւ զհարկի շինողս` զՄկրտիչ եւ զԱստուածատուր քահանայ ,... եւ զհոգիացեալ քահանայ Բարսեղ, որ զուարթ սրտիւ զկենցաղականս ի բաց դնելով, շնորհեաց մեզ զաւրինակն, շնորհեսցէ աստուած զերկնից արքայութիւն ի[ւ]ր եւ ծնողաց իւրոց , ամէն: