Հայերէն Յիշատակարաններ

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Քոսեան, Ցուցակ Արծնեան վարժարանի, էջ 112-113

Գրիչ` Ստեփանոս

Վայր` Անապատիկ վանք, որ կոչի Լիմ

Ի Թուականիս Հայոց ՈՁԳ (1235) գրեցաւ աստուածապատումն ծայրածաւալ, վսեմական տիեզերաքարոզ, զերարփի լուսով Երրորդութեանն պանծացեալ, հրաշափառագոյն գիր սուրբ Աւետարանիս յաստուածուստ կարգեալ մատենիս եւ բերանո Աստուծոյ խաւսեցայ տառիս, ոչ ի Սինայէ տուեալ հնոյն Իսրայէղի, այլ ի յերկնից պարգեւեալ շնոր[հ]աւք Սուրբ Հոգոյն նորոյս Իսրայէղի ի Երրորդութիւնն հաւատացելոց, եւ ոչ Մովսէսիւ առտուեալ ապարասանիցն այնոցիկ, որք գտան ապերախտք առ տուողն աւրինացն նոցա, այլ Յիսուսիւ Քրիստոսիւ շնորհեալ զբան աստուածախաւս աւետաբերքարոզութեան իւրոյ քրիստոնէիցս ժողովըրդոց եւ մանկանց Վերինն Երուսաղէմի ժառանգաւորաց ոռոգանել քառաւտակ բանս այս աստուածաբանութեան, ոչ որպէս ի դրախտէն ելեալքն ի յԱդենէ եւ բաժանեալ ի քառառաջս արբուցանելով զփշաբուսիկս երկիր, հնովն Ադամաւ զանկեալս ընդ\\\

Արդ, գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ձեռամբ Ստեփանոսի, մանկանուն Ստեֆ աբեղայի` յոյժ մեղաւորի եւ անարժան ծառայի, եւ ոչ ըստ արժանեացս գրել ի վանք Անապատիկ, որ կոչի Լիմ, ընդ հովանեաւ Սուրբ Յեհնա եւ Սուրբ Նշանին: Արդ, որք կարդայք կամ գեղափարէք, յիշեցէք զիս զանպիտանս եւ զսուտանուն քահանա, եւ զծնողսն իմ, զհայրն իմ զԴաւիթ զրեհագործն եւ զմայրն իմ զՎարդուց եւ զայլսն, զոր հանգուցեալ են ի Քրիստոս եւ մեղաց թողութիւն խնդրեցէք նոցա, ամէն, ամէն: Ընդ նմին եւ զփեսայն մեր զՄարտիրոս եւ զորդիսն իւր, եւ զքոյր եւ զեղբօրորդիս յիշեցէք եւ թողութիւն հայցեցէք ի Քրիստոսէ Աստուծոյն մերոյ, ամէն:

Գրեցաւ սայ ի սրբաբան եւ յընտիր աւրինակէ, իսկ որք ընթեռնոյք եւ բան աւելի կամ պակաս լինի, աղաչեմ զամենեսեան չլինել մեղադիր, զի ունեաք զտկարութիւն եւ լուսոյ պակասութիւն, եւ ոչ ոք էաք հասու այն բանից, այլի սէրն Աստուծոյ գթացաք:

Գրեցաւ ի հայրապետութեան տեառն Կոստանդիա, եւ ի թագաւորութեանն Հայոց Հեթմոյ, եւ իշխանաց իշխանին Կոստանդիայ` հայր թագաւորին, զորս պահեսցէ Տէր Աստուած խաղաղութեամբ պարագայ ամաւք, եւ շնորհեսցէ զնոսա ընդ երկայն աւուրս հաւատացելոց անձանց եւ եկեղեցոյ իւրոյ, ամէն, ամէն: Եւ յիշողացդ, ամէն:

Մանկունք, որք աւրինակէք կամ ընթեռնոյք, զհոգեւոր եղբայրսն մեզ զԹորոս քահանան, եւ զծնողսն իւր, եւ զեղբայրն իւր Վարդան քահանա` զհանգուցեալն ի Քրիստոս, յիշեցէք եւ մեղաց թողութիւն խնդրեցէք նոցա, ամէն, ամէն: Եւ զսրբասնեալ քահանայն Սիմէոն, որ էր սպասաւոր մեր, եւ ծնողսն իւր, եւ զԻրիցայ ամուսինն իւր եւ զորդին զՎարդան, որէ հանգուցեալ ի Քրիստոս, խնդրեցէք մեղաց թողութիւն, զի տղա փոխեցաւ ի Քրիստոս, որում Տէր Աստուած ողորմեսցի նոցա, եւ ձեզ եւ մեզ ամէն, ամէն: Ընդ նոսին եւ զբազմութիւն մեղաց գծողի սորա թողցէ զյանցանս մեր, որ եթէ թվին, զի բազում յոյժ մեղք եմ \\\ եւ որ զա[յ]սոսիկ կարդա, Տէր ողորմեա ինձ եւ նմա, ամէն, ամէն:

\\\ ամի շմոր եղեւ Լամբրունին տէր ընդ թագաւորն Հայոց եւ ընդ հայրն նորա. եւ ընդ ամենայն քրիստոնեայս, զոր Տէր Աստուած տացէ յաղթո[ւթիւն] թագաւորին մերոյ, ամէն:

Տէր Աստուած բարեխաւսութեամբ Սուրբ Աստուածածնին եւ ամենայն սրբոց ողորմեա Կեռազո եւ ծնողաց իւրոց, զի սպասաւորեաց մեզ, ամէն, աշխատեցաւ, ամէն:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Վիեննա 933, Ոսկեան, Ցուցակ, էջ 410-411

Գրիչ` Յովհաննէս

Վայր` Հռոմկլայ

<297b> Ի հրամանէ աստուածապատիւ երջանիկ սրբազան կաթողիկոսին Հայոց տեառն Կոստանդեայ աւարտեալ եղեւ սուրբ եւ կենսակիր Աւետարանս այս ի յիշատակ իւր, եւ աստուածասէր ծնաւղաց իւրոց, եւ եղբաւր որդւոյն իւրոյ` արժանաւոր եւ սուրբ եպիսկոպոսին տէր Ստեփանոսի` ուղղեւորելոյն յաստեացս, որոց ողորմեսցի Քրիստոս Աստուած եւ յարութիւն կենաց շնորհեսցէ ի միւսանգամ գալստեանն իւրոյ:

Եւ արդ աղաչեմք զամենեքեան, որք ընթեռնոյք զսա եւ լուսաւորիք, յիշեսջիք յարժանաւոր եւ մաքրափայլ յաղաւթս ձեր զերիցս երանեալ հայրապետն Հայոց զտէր Կոստանդին` զստացող սորա եւ զաստուածասէր ծնաւղսն իւր, եւ Քրիստոս Աստուած ամենեցուն ողորմեսցի յիւրում արքայութեանն, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս, ամէն:

Եւ արդ, գրեցաւ սա ի թուիս մերում ի ՈՁԴ (1235), ձեռամբ Յոհաննիսի մեղաւոր եւ անպիտան գրչի, եւ յանմատչելի ամրոցս Հռոմկլայի, ընդ հովանեաւ աստուածընկալ սրբոցս, որով պահպանիմք միշտ, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս:

Աղաչեմ զգրիչս յիշման արժանի առնել: