Հայերէն Յիշատակարաններ

       1375
      
       ԱՆՍԻԶՔ ԱՆՏԻՈՔԱՅ ԵՒ ԴԱՏԱՍՏԱՆԱԳԻՐՔ ՍՄԲԱՏԱՅ
      
       Մատենադարան Հայկ թարգմ. էջ 308, եւ Վիեն. 439. Տաշ . Ցուց.
      
       էջ 906 (տես նաեւ 1331 թ. )
      
       Գրիչ ` Զաքարէ
      
       վայր ` Սիս
      
       Ի մեծ թուիս Հայոց, ի դառն եւ ի նեղ ժամանակիս, ՊԻԴ. (1375), յորում ամի առաւ քաղաքն Սիս, եւ ես նուաստ եւ սուտանուն եպիսկոպոս Զաքարէ պատահեցայ անդ. բայց եւ զողորմագին բանս, զոր ետես ակն իմ, ո՞ կարէ պատմել գրով, զի տեսի զակունք պայծառ եւ զարեգակունք, զաստեղս եւ զլուսինս, զի կային անկեալ ափի:
      
       ՄԱՇՏՈՑ
      
       Բրիտ. թնգ. 42. Կոնիբ. Ցուց. էջ 89
      
       (տես նաեւ 1372 թ. )
      
       Վայր ` Կիլիկիա
      
       Ի թվականին ՊԻԴ . (1375) էառ Յաշէխ Թամուրն զթագաւորական քաղաքն զՍիս եւ եղեւ սուգ մեծ: Ի սոյն ամի եղեւ սով սաստիկ ընդ ամենայն աշխարհս, եւ եղաւ չափ մի ց[ո]ր[ենոյ ] Ճ. (100) դր[ամ ] տահիրի:
      
       ՄԱՏԵԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹԵԱՆ ԳՐԻԳՈՐԻ ՆԱՐԵԿԱՑՒՈՅ
      
       Երեւան 1571
      
       Գրիչ ` Վարդան
      
       վայր` Գողթան գաւառ , Ագուլիս
      
       Արդ, աղաչեմք զամենեսեանդ, որք հանդիպիք այս աստուածախաւս կտակարանիս ... յիշեսջիք ի սուրբ սրտէ եւ ի բարի կամաց զստացող սուրբ տառիս` աստուածական, զսրբայսնեալ Թովմա կրաւնաւոր քահանայն, եւ զհայրն իւր զՅակոբ քահանայն, եւ զմայրն իւր Աւագուհին, եւ զքոյրն իւր զԵղիսաբեթ եւ զՄարթայ, եւ զայլ ամենայն արեան մերձաւորսն իւր, եւ զՅովաննէս փիլիսոփայն, եւ զհայրն, եւ զմայրն իւր, եւ զՅակոբ վարդապետն, եւ զՍտեփաննոս կրաւնաւոր քահանայն,
      
       որ զաւրինակն շնորհեցին, || տէր աստուած շնորհեսցէ նոցա զերկնից արքայութիւնն , ամէն:
      
       Եւ զիս` զանարժան գծողս զՎարդան` եւ զհայրն իմ զԹագորն, եւ զմայրն իմ, եւ զհոգեւոր հայրն իմ եւ զվարպետն` զՅովհաննէս կրաւնաւոր քահանայն, եւ զայլ երախտաւորն իմ յիշեցէք ի Քրիստոս, եւ յիշողքդ յիշեալ լիջիք յանյիշաչար տեառնէ մերմէ, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս յաւիտենից, ամէն եւ յամենայն ժամ:
      
       Եւս յիշեցէք զգծողս եւ զկազմողս զՎարդան , որ խիստ նեղացա ի գրելն: Ո՜վ երկեղալի եւ քաջահաւատ, խոշորութեան գրիտ եւ սխալանաց, աղաչեմ, անմեղադիր լեր, քանզի միտքս էր մոլորեալ ի սբաղանս աշխարհի, եւ ես յոյժ նեղեալ կաի, յորժամ զմին գիրն հ անէի միտս հազար բան անգանէր, գրիչն թափուր ի վայր մնայր:
      
       Գրեցաւ տառս աստուածային ընդ հովանեաւ սուրբ Թումաիս, որ է ի վանսն յԱգուլիս, ընդ իշխանութեան տէր Զաքարիաին, որ հայրապետ է Գողթ[ան ] գաւառին: Ի հայոց թուականին ՊԻԴ. կատարեցաւ սուրբ տառս ` ՊԻԴ. (1375):
      
       Ի Մ Ա Ս Տ Ա Ս Ի Ր Ա Կ Ա Ն Ք
      
       Վիեն. 293, Տաշ. Ցուց. էջ 721 (տես նաեւ 1350)
      
       Գրիչ` ֆրա Յակոբ
      
       վայր ` Ղրի՞մ
      
       Յամի ծննդեան տեառն եւ փրկչին ՌՅՀԷ. (1377), եւ ի յամսեան սեպտեմբերին, կատարեցաւ շինուածս Սուրբ Խաչ, ի տօնի վիճիլին. ֆրա Յակոբ աղքատ հոգին, ի միաբանողաց եղբարց կարգին, ձեռնտուութեամբ եղբարց կարգին, շինեցի զսեղանատունս եւ զտօրմիթորս վասն միաբանողաց եղբարցս կարգին: Նաեւ զքան շինութիւնս զայս ԺԷ. (17) ամաւ յառաջ, զոր եւ շինել էի զեկեղեցին ի պատիւ սուրբ Նիկօլաոսի սքանչելագործ հայրապետին:
      
       Ո՜վ եղբարք իմաստ բանին, ի ձէնջ հայեցեմք ողորմութիւն , ինձ խնդրեցէք զթողութիւն...:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 7547
      
       Գրիչ` Ստեփանոս Սեւագլխոնց
      
       վայր ` Սուրխաթ
      
       ... Արդ, այսմ աստուածապատում եւ Քրիստոսաւանդ տառիս ցանկացաւղ եղեալ ամենայն պարկեշտութեամբ զարդարեալն, համեստ եւ իմաստուն աղախինն Քրիստոսի` տիկինն Շենոֆոր, հանդերձ աստուա-
      
       ծապաշտ եւ երկիւղած արամբն իւրով, որոյ անուն Իշխան յորջորջի, ետուն գրել զսա ինձ` մեղապարտ եւ անարժան գրչի Ստեփանոսի, ի յիշատակ հոգւոց իւրեանց եւ ի պայծառութիւն սրբոյ եկեղեցւոյ: Ի թուաբերութեանս Ասքանազեան եւ Յաբեդական տաւմարի ի ՊԻԴ. (1375), եւ ըստ նորում շրջանի ի ՄՂԱ. (291), եւ ի գալստենէ կենարարին ՌՅՀԷ. (1377), եւ յելիցն Ադամայ ի դրախտէն ՑՊ. (6800). ի հայրապետութեանն տեառն Կոստանդեայ, եւ ի թագաւորութեանն Լեւոնի, եւ յաթոռակալութ եանն ամենայն Հիւսւսական կողմանց Յովաննէսի Սեբաստացւոյ, հանճարեղ եւ իմաստուն հռետորի:
      
       Բայց գրեցաւ սա յաշխարհիս Հոնաց եւ յերկիր Խը||րիմի, ի հոյակապ եւ ի հռչակաւոր քաղաքիս, որ կոչի Սուրխաթ, ի Հողետներս վերի, առ ոտն սուրբ Աստուածածնին, եւ սրբոյն Սարգսի զաւրավարի, եւ այլ բազմահաւաք սրբոց: Այժմ, աղաչեմ զամենեսեան զդասս լուսերամից, որք հանդիպիք այսմ աստուածային խրախճանութեան, յիշեսջիք ի մաքրափայլ աղաւթս ձեր զփափագմամբ ստացաւղ սորա` զվերոյգրեալ տիկինն զՇնոֆորն, եւ զզուգակիցն իւր զպարոն Իշխանն, եւ յերկոցունց կողմանց զծնաւղս նոցա` զՄանուկն եւ զԳոհար տիկինն, եւ զՄանուէլն եւ զՄինատիկինն, եւ զեղբարս նոցա զԳիշուկն, եւ զըՌուզխաթունն, զՅովհաննէսն, եւ զՀնդօն, եւ զՏատուրն, նաեւ զամենայն արեան մերձակայս նոցին` զարս եւ զկանայս, զծերս եւ զտղայս, զկենդանիս եւ զհանգուցեալս զպատուեալս եւ զզանցարեալն: Նաեւ, թէ արժանի համարիք, զանարժան գծաւղս` զՍտեփանոս մականուն Սեւագըլխոնց, զմեղապարտ ծառայ ծառայիցդ աստուծոյ, եւ զծնաւղս իմ, ցաւակցաբար յիշման ի փառաւոր եւ ի սոսկալի ատեանն: Եւ որ սրտի մտաւք եւ յաւժարական սիրով յիշեսցէ զյիշատակեալքս ի սմա, յիշեալ լիցի եւ նա ի Քրիստոսէ աստուծոյ մերոյ, որ է աւրհնեալ յաւիտ[եանս ]: Եւ որ հաւատով զամէնն ասասցէ , նմա ողորմեսցի Քրիստոս ի միւսանգամ գալստեան իւրոյ , ամէն:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Վիեն. 59, Տաշ. Ցուց. էջ 277 (տես նաեւ 1520 եւ 1587 թ. թ. )
      
       Հետ. ստացող ` Գրիգոր
      
       ... Սայ փափագեցաւ եւ գնեաց զաւետարանս յիշատակ իւր եւ ծնողաց իւրոց, հաւրն իւրոյ Նորհատին, մաւրն իւրոյ` Ղիմաթին, ի վայելումն Գրիգոր քահանային, որ գնեաց զսայ ի հալալ արդեանց իւր, ի յիշատակ իւր եւ ծնողաց իւր, եւ ամուսնոյն իւր Մարթայ-Խաթունին. որք կարդաք կամ աւրինակէք, յիշեցէք ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր զերախտաւորք մատենիս Սիրատանն, եւ զկենակիցն իւր զՀերազանդն, զԱւաք պարոն, եւ զԽորիմշան, եւ զկենակից իւր զՄամուշն, եւ զորդին իւր զԴաւիթն, եւ զԼալխաթունն, եւ զՄխիթար քա-
      
       հանան, եւ զամուսինն իւր զՎարդէտիկինն, եւ զորդին իւր զԿարայպետն, եւ զամենայն արեան մերձայկայս, յիշեսցիք առաջի զենմանն Քրիստոսի:
      
       Արդ, գնեցաք զսայ ի թվայբերութեանն Հայոց ՊԻԴ. (1375), փետրվարի Զ. (6), յիշատակ ինձ եւ ծնողաց իմոց , ամէն:
      
       Յիշեսցիք զՅակոբն եւ զկենակիցն իւր զՄարթայ Խաթունն ի սուրբ աղաւթքդ ձեր:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 9222, դ
      
       Արդ, անկեալ աղաչեմ ||| ուխտի մանկուն եկեղեցոյ սրբոյ ||| աւր]ինակէք յիշեցէք ի Քրիստոս ըզհոգեւոր ... տիկին զՀազարշէն |||, որ գնեց զսա ||| ի հալալ արդեանց իւրոց եւ ետ ||| ի սուրբ դուռն Աստուածածնին յիշատակ ||| բ]արի ծնողացն եւ զաւակացն եւ ազգ[այնոց ]. լսելով սորայ զերանաւէտ բարբառ[ն ]` որ ունիցի զաւակ ի Սիոն եւ ընդանիկք, [դար]ձեալ աղաչեմ յիշեցէք ի Քրիստոս զպատու[ական պ]ետն ըզտէր Ներսէս, որ պատճառ եւ ա[ռիթ եղեւ սուրբ աւետ]արանիս, եւ էառ` եդ զսա ի դուռն ||| որ հանապազ ի տեղս կենայ, ոչ ոք ||| հեռացու]ցանել զսա ի դրանէ սուրբ Աստուածածնիս |||
      
       Թիվ . ՊԻԴ. (1375), ի քաղա[քս |||
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 5317 (տես նաեւ 1626)
      
       ||| Գերեզ]մանէն սուրբ վարդապետին Գրիգորի, կամ ծախելով կամ գրաւելով, ոչ յիմոց եւ ոչ յաւտարաց. եւ որ յանդգնի եւ ծախէ` մասն զաստուածավաճառին առցէ` զՈւդային եւ զխաչհանուացն եւ զայլոցն: Ի թվ . ՊԻԴ. (1 375):