Հայերէն Յիշատակարաններ

       1394
      
       ԳԱՆՁԱՐԱՆ
      
       Ինճիճ, Ստորագր. հին Հայաստ. էջ 228
      
       Վայր` Լիմ կղզի
      
       Գրեցաւ ... ի Լիմն կղզիս, ընդ հովանեաւ սրբոյն Գէորգայ հոյակապ եւ հռչակաւոր, բարձրաշէն եւ գեղեցկաշէն տաճարիս, յամի ութհարեւրերորդի քառասներորդի եւ երրորդի (1394), յորում ամի աստուածասաստ բարկութիւնն շարժեցաւ ի վերայ երկրի` արիւնարբու զօրքն թաթարին, որոյ անուն գլխաւորին Լանկ-Թամուր կոչիւր ... յորոյ սաստիցն զեղծեալ մեր ապրեցաք առ ոտս երջանիկ վարժապետին Սարգսի, ի Լըման կղզիս:
      
       ԳԱՆՁԱՐԱՆ
      
       Երեւան 3503
      
       Գրիչ ` Եսայի
      
       վայր ` Սիս
      
       ... Արդ, գրեցաւ եղանակաւոր տաղարանս հին եւ նոր, զոր առաջին սուրբ հայրքն են նշանակել, ի թվականին ՊԽԳ. (1394), ի հայրապետութեան
      
       տեառն Կարապետի, եւ ի թագաւոր || ութեան Կիպրոսի Ճագերի, որ եւ ի վերայ Հայոց այլ աւրհնւեցաւ եւ անուանեցաւ թագաւոր: Գրեցաւ սա ձեռամբ վերջին եւ մեղսաթաւալ եւ անարժան գծաւղի Եսայի աբեղայի, ի քաղաքս Սիս, ընդ հովանեաւ սուրբ Նիկաւլաոսի, եւ կենսակիր սուրբ Նշանացս` Ձորովանիցն, եւ [Արքա՞]կաղնոյն, եւ Վանկոյ սուրբ Նշանին, եւ աջոյն սուրբ Լուսաւորչին, ի լաւ եւ յընդիր աւրինակէն Յեսու փիլիսոփային, որոյ տէր ողորմեսցի, ի խնդիրս եւ ի փափաքս անձին իմոյ, եւ եղբաւրն իմոյ Պետրոս աբեղայի, եւ յիշատակ ծնողաց մերոց` Մարտիրոսի, եւ հաւրեղբաւրն իմոյ` Թաթէոս քահանայի, եւ մաւրն իմոյ Մարթայի եւ ամենայն ազգականացն` կենդանեացն եւ հանկուցելոցն, ամէն |||
      
       ՄԱՍՈՒՆՔ ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՆՉԻ
      
       Երեւան 5608 (տես նաեւ 1363 թ. )
      
       Հետ. ստացող ` Ահարոն
      
       Ո՜վ, պատուական եղբայր Ըռըստակէս քահանայ, զԱհարոն սուտանուն քահանայս եւ զմեղաւք փարթամս` ըզստացաւղ գրոցս յիշեայ ի մաքրափա[յ]լ աղաւթս զիս եւ զծնաւղս իմ ի տէր: Ի թվականին Հայոց ՊԽԳ. (1394), նուըմբերի Դ . (4) օրս:
      
       ԳԻՐՔ ՊԱՐԱՊՄԱՆՑ ԿԻՒՐՂԻ ԱՂԷՔՍԱՆԴՐԱՑՒՈՅ
      
       Օքսֆորդ, Տիրայր վրդ . 73. թղթ. 121,
      
       էջ 1242-1245
      
       Ստացող ` Յովհաննէս
      
       վայր` Հերմոնի վանք
      
       ա
      
       ... Զոր այսու յուսով տարփացաւղ եղեալ սորին ուղղութեան վերջինս բանասիրաց եւ տրուպս պետաց Յովհաննէս կոչեցեալ, խնդրօղ բանին տեառն Յիսուսի, զոր ի վաղ ժամանակաց տենչացեալ կարօտէաք, յեղակարծ ժամու գտեալ եղեւ ի յարկեղս գրոց ի հին վարժարանի ի Հերմոնի վանս կոչեցեալ, առ ոտս Ծերուն րաբունոյ, ի ձեռն համշիրակ եղբաւր մեր Յովանիսի. օրինակ մեզ ետ, շնորհեսցէ նմա տէր աստուած վարձս բազումս:
      
       Արդ, ես` մեղապարտս ի մանկունս եկեղեցւոյ Յովհաննէս վարդապետ, գրեցի բազում աշխատութեամբ ի վայելումն ինձ եւ իմոյն` Ղազար համշիրակ եղբաւր իմոյ , աղաչեմ զպատահեալսդ ի սմին յիշել առ Քրիստոս զվերոյգրեալսդ եւ զբազմերախտ զպարոն Ամիրմուլքն, ծաղկեալ զաւակաւք իւրովք եւ ծնօղաւք հանդերձ, որ զքարտեզս շնորհեաց, եւ զմիայնակեցունքս մեր, զսուրբ հարքս զմահդասի Ստեփաննոս, եւ զԻրիցհայր, եւ զմիւս Ստեփաննոս , եւ զՄարտիրոս` զսոքա ծ[նողօքն ] հանդերձ, եւ զիս ծնողօք իմովք...:
      
       Գրեցաւ սա ի թվիս ՊԽԳ. (1394), ի դուռն լուսաբեր անարատ կոյս Մարիամու ծնօղի հայրական [ծոցա]ծին |||
      
       բ
      
       ԶՅովհաննէս վարդապետ Մեծոփոյ վանաց եւ զԹովմա խնդրող բանի յիշեցէք ի տէր:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Թորոս Աղբար, Բ. էջ 368 -369
      
       (Չմշկածագի սբ. Աստուածածին եկեղեցի)
      
       Գրիչ ` Բարսեղ
      
       վայր` Երզնկայ, Կալամըտի գիւղ
      
       ա
      
       ... Գրեցաւ սուրբ աւետարանս ... ձեռամբ Բարսեղ քահանայի, ի թուակ[անութեան ] Հայոց ՊԽԳ. (1394), ի կաթողիկոսութեան տէր Կարապետին, ի հայրապետութեան տէր Գրիգորին, ի գաւառս, որ յԵզնկէոյ, ի գեղս, որ կոչի Կալամըտի, ընդ հովանեաւ սուրբ Թադէոսի եւ սուրբ Կիրակոսի:
      
       Հետ. ստացող ` Թադէոս
      
       վայր` Խարտիշարի վանք
      
       բ
      
       Ես` Թադէոս քահանայս, գնեցի զսուրբ աւետարանս ի հալալ եւ արդար վաստակոց իմոց, յիշատակ ինձ, եւ ծնողացն իմոց Յոհանին, եւ մաւրն Ճըհէլին , եւ եղբաւրն Պողոսին ..., ի հայրապետութեան Խարտիշարի վանուցս տէր Աստուածատրին, ի դուռն սուրբ Հարապետին եւ սուրբ Սարգսին. վայելել տացէ զսուրբ աւետարանս Թադէոս քահանային եւ հարկեւոր եւ երկիւղած երէցկնոջն իւր Շահմելիքին, որ ետ ի գին սուրբ աւետարանիս զքիմխայ եւ զոսկի աւղերն ... աստուած ... տայ լսել զերանական ձայնն` եկայք աւրհնեալք...:
      
       ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ
      
       Երեւան 2189
      
       Գրիչ ` Գրիգո՞ր
      
       վայր ` Թավրէ՞զ
      
       ա
      
       Եւ զպիտակ պետս Գրիգոր` վերջին գծող յիշեալ աղաչեմ:
      
       Իսկ ըստ Հայոց [Ը]ՃԽԳ. (1394) աւարտ եղեւ գիրքս:
      
       բ
      
       Արդ, ի փափաքանաց քան զօրութիւն քաջարանաց, վասն զի յորս թեւակոխէ մտացն յօժարութիւն, մոռացումն առնէ դժուարագունակ կրից եկելոց: Յայս տարփումն եռացեալ հոգիս, որ ի բոլոր բարեաց եմ ունայն եւ ցուրտ սառուցեալ, որ ը [նդ՞ ] զուարթականն առնուն թմրութեան գործով ընդդէմ ինձ առբերեմ: Համարձակեցայ հանդգնաբար եւ գրեցի զփոքրիկ ձեռագիրս, ի սկիզբն եդաւ գրոյս դրուակ մի քարոզ, եւ դրուակ յառաքելական եւ հայրապետադիր կանոն աց , եւ մասն ինչ վկայութեանց սուրբ գրոց, եւ յայլ օգտակար եւ պիտանի բանից վարդապետաց:
      
       գ
      
       Վայ եւ եղուկ է զմեզ, զի խապարս դառն է եւ սարսռելի, որ ասեն թէ չաղաթէն երեկ, ոչ բարով:
      
       դ
      
       Աւա՜խ անտանելի դառնութեանս, զոր |||եկն չաղաթայն ի Թավրէզ |||
      
       ե
      
       Այսօր ի դուրս ելան մեր հայերս եւ բերդի թուրքերն եւ Ժ. (10) չաղաթա սպանին, եւ Է. (7) մարդ բռնեցին, եւ բազում աւար առին:
      
       զ
      
       Վա՜, զի չաղաթին յահէն սասանեալ կամք եւ տարակուսեալ եւ ոչ գիտեմք թէ վերջն ինչ է լինելոց. աւա՜խ անտանելի դառնութանս: