Հայերէն Յիշատակարաններ

***

ՉՈՐԵՔՏԱՍԱՆ ԹՂԹՈՑՆ ՊԱՒՂՈՍԻ ԳԷՈՐԳԱ ԿԱՂԻ ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ

Երեւան 1320

Գրիչ` Բարսեղ

ա

<10a> Ո՜վ աստուածասէր ընթերցող եւ իմաստուն, մի հայիր ի խոշորութիւն գրոյս, այլ ի շահն, եւ ըստ այնմ չափոյ յիշեա զաշխատող սորա:

բ

<167b> Զստացող սորին զՊետրոս վարդապետ յիշեա, ո՜վ ընթերցող:

գ

<392a> Ողորմեա Աստուած Բարսղին գրողի սորա եւ ստացողի սորին, ամէն:

դ

<397a> …ին Զաքարիայի եւ Իւանէի, որով փոխեցաւ ի Քրիստոս Զաքարիայ եւ սուգ մեծ եթող Հայաստան եկեղեցեացս:

Արդ ես յոքնամեղս Պետրոս արտասուաւք եւ ոգեհեծ պաղատանաւք անկանիմ առ ոտս ձեր, յիշել զմեզ ի սուրբ յաղաւթս ձեր, եւ խնդրել ի Քրիստոսէ զթողութիւն մեղաց մերոց, եւ ուր եւ վիճակեսցի կատարել զյիշատակս մեր պատարագաւք անարատ գառինն Աստուծոյ, որ բառնայ զմեղս աշխարհի, եւ առհասարակ յիշողացդ եւ յիշեցելոցս ի գիրս ողորմեսցտի մերդասէրն Քրիստոս, որ է աւ[ր]հնեալ յաւիտեանս, ամէն, ամէն:

Կազմեցաւ ձե[ռամբ] իմով Պետր[ոսի ան]արժան կրաւն[աւոր] քահանայ[ի]:

***

ՔԱՐՈԶՔ ՎԱՐԴԱՆԱՑ ԱՅԳԵԿՑՒՈՅ

Երուսաղէմ 936, Ն. Պողարեան, Ցուցակ Գ, էջ 478 (1703 թ. ), Երեւան 638 (1771 թ. )

Հեղինակ` Վարդան Այգեկցի

Վայր` Այգեկ անապատ

<293b> Ես ողորմելիս Վարդան, տգէտս ի գիտնականաց եւ աննմանս ի կարգաւորս, գրեցի զայս աստուածաբնակ տառս ի խնդրոյ աստուածասէր իշխանին պարոն Պաղտինին, որ է ազն թագաւորին: Եւ աղաչեմ անմեղադիր լինել գրիս տխմարութեան, զի այս էր կարն մեր: Եւ որչափ հասու եղեւ միտք մեր, ողորմութեամբ Աստուծոյ ժողովեցաք յօրինացն Աստուծոյ եւ եղաք ի սմա: Եւ այս յոյժ ծանր եղեւ մեզ, որ երկու ամ է, որ ի զբազումն աշխարհի էաք, եւ ոչ յընթերցումն գրոց, քանզի բուռն է կարիք մարմնոյ, յորժամ պակաս է: Զի հալածական եղաք ի բնիկ ժառանգութենէ մերմէ` յերկրէն Կիւրիսոյ եւ ի գաւառէն Տըլոյ եւ եկաք յԱյգեկս: Եւ Աստուած ի բարի յաջողեաց զամենայն գործս մեր, եւ զպէտս մարմնոյ:

Իսկ ի հին ուսմանէ յիշեալ հաւաքեցի զսա: Եւ յորժամ սկսայ ի սա, աւ կատարեցի զսա յաստուածաբնակ ցանկալի անապատս յԱյգեկս ընդ հովանեաւ աստուածընկալ եւ հրաշազան սրբոցս` Սուրբ Սիոնի եւ Սուրբ Կարապետի, եւ յառաջնորդութեան սուրբ ուխտիս տէր Կոստանդեայ սրբասնեալ եպիսկոպոսի, մատաղ հասակաւ նորընծայ գոլով յաստիճան ժամանեալ յառաքելական էր թուական Հայոց ՈԿԱ (1212), էր թագաւոր Հայոց Լեւոն Ռուբինեանց ի Կիլիկիայ` քրիստոսապսակ եւ ահարկու ի վերայ անօրինաց:

Եւ էր ի վերին Հայք անուանի, եւ զօրաւար հալածիչ անօրինաց:

Եւ է ԻԴ (24) ամ, որ գերեալ է յանօրինաց Երուսաղէմ, եւ բարձաւ թագաւորութիւն Յունաց, եւ ազգն արիական առին զԿոստանդնուպօլիս: Եւ յայսմ ամի փոխեցաւ տէր Դաւիթ, որ կալաւ զկաթողիկոսութիւն սակաւ ամօք յԱրքակաղնին:

Եւ արդ` աղաչեմ զամենեսեան, որք ընթեռնոյք զսա, աղօթս արարէք աստուածասէր իշխանին պարոն Պաղտինին, որպէսզի Աստուած ի խաղաղութեան պահեսցէ զնայ հարազատ եղբարբքն իւրօք, եւ թողութիւն շնորհեցէք ամենայն ննջեցելոց նորա, զի թողցէ Աստուած զյանցանս նոցա:

Յիշեցէք եւ զողորմելիս Վարդան, որ յարմարեաց զսա, եւ զծնողս իմ, եւ զեղբարս, եւ զազգականս: Եւ որքյիշեք զմեզ, որ աստ գրեցան, յիշեսցէ Աստուած զձեզ, եւ զննջեցեալսն ձեր ի բարի, եւ նմա փառք անզրաւ յաւիտենիւ, ամէն:

***

ԳԻՐՔ ՍՈՂՈՄՈՆԻ

Կիւլեսերեան, Ցուցակ Անկիւրիոյ, էջ 686

Գրիչ` Զուքիաս

ա

<424-426> Փառք եռակի եզակի աստուածութեան յաւիտեանս յաւիտենից, ամէն: Որ ետ զաւրութիւնս անարժանիս աւարտել զսուրբ եւ յաստուածախաւս գիրս եւ զտառս իմաստութեան արքայի Սողոմոնի, որդւոյ Դաւթի մեծի մարգարէի:

Ի Հայկազնեայ թուաբերութեանս ի վեց հարիւրորդի վաթսներորդի առաջնորդի (1212), յամի յոր ելեալ թագաւորն Հայոց բազմութեամբ քրիստոնէական զաւրաւք ի վերայ անաւրինաց, եւ պաշարեալ զնոսա, ի մա[յ]րաքաղաքն Կապոդոկեցաց Կեսարի, մինչեւ հնազանդեցոյց զնոսա, եւ բազում շահաւք դարձաւ ի Կիլիկիա: Գրեցաւ սա ընդ հովանեաւ Սրբոյ Յով[հ]աննու Կարապետիս:

Արդ, աղաչեմ զամենեսեան, որք ընթեռնուք կամ գաղափար առնէք զսա, զի յազնիւ աւրինակէ է, բոլոր սրտիւ յիշեցէք զթագաւորն Հայոց Մեծաց զԼեւոն, եւ զստացողք սորա` զհոգեւոր տիկնայք` զտիկին Շուշան թագուհի եւ զբարի շառաւեղն իւր` զտիկին Աւիծ, եւ զամենայն ազգատոհմ իւրեանց` զկենդանիս եւ զհանկուցեալն, նաեւ զբարի բողբոջ բոյս իւրեան` զպարոն Մասլինն, եւ զծնաւղ իւր` զփոխեցեալն ի Քրիստոս:

Արդ աղաչեմ զի եւ զանարժան գծաւղս յիշէք Զուքիաս` եւ խոշորութեան եւ սխալանաց անմեղադիր լերուք: Եւ Քրիստոս զձեզ եւ զամենայն հաւատացեալս արժանի արասցէ իւր արքայութեանն, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս, ամէն, ամէն:

բ

<466> Տէր Աստուած, քո սիրոց բարեխաւսութեամբ արա զսա յորդորիչ բարի գործոց եւ խորհրդոց հոգեւոր տիկնա(ն)ցն եւ մանկանց եկեղեցւոյ, ամէն: Աղաչեմ զամենեսեան զընթերցողք եւ զլսողքդ, անմոռաց յիշեցէք զստացողս սորա` զմատաղ զաւրավարն Մասլին, եւ զփոխեցեալսն ի Քրիստոս զծնաւղս նոցա, եւ զամենայն նախնիս, զոր Քրիստոս ի փառաց փառս փոխեսցէ, ամէն: Աղաչեմ սխալանաց եւ խոշորութեան անմեղադիր լինել եւ յիշել զեղկելի ոգի գծողիս, եւ Քրիստոս զձեզ եւ զամենայն հաւատացեալս իւր յիշեսցէ, որ է աւրհնեալ յաւիտեան, ամէն:

գ

Տէր Յիսուս Քրիստոս, ողորմեայ \\\ այ Աւիծի, ամէն: