Հայերէն Յիշատակարաններ

  ***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 378

Գրիչ` Թորոս

ա

<308a> Աստանաւր յանկ ելեալ կատարեցաւ հրաշապատում մատենիս այսորիկ սրբոյ Աւետարանիս, հրամանաւ եւ ծախիւք բարեսէր եւ աստուծահաճոյ առն Վախտանգա, որդւոյ Հասանա, որդւոյ Վախտանգա, եւ քրիստոսասէր ամուսնոյ նորա Խորիշահի` դուստր մեծ սպարապատին Սարգսի:

Արդ, եւ Վախտանգ եւ լծակից իմ Խարիշահ ըստ կամացն Աստուծոյ քաղաքավարեալ ծնաք երիս ուստերս եւ երիս դստերս` ժառանգ մարմնաւոր եւ յիշատակ հոգեւոր: Այսմ առաւել նախանձախնդիր եղեալ, բազում փափագանաւք եւ յաւժարութեամբ սրտից մերոց, շինեցաք զեկեղեցիս եւ երեւելի սպասիւք զարդարեալ ներքս եւ արտաքս եւ հաստահեղուն յաւրինուածովք:

<308b> Աստանաւր հոգւոյ ակամբ նաեցեալ ի փառսն զոր խոստացեալ է սիրելեաց իւրոց անսուտն Աստուած նա[խ]ապէս եւ մեք կամեցաք գրել զանուանս մեր ի գիրն կենդանի, վստահ եղեալ ի մարդասիրութիւն Աստուծոյ: Զկենդանարար եւ զցանկալի ընդ զսուրբս զայս զԱւետարան ետաք գրել, բազում եւ զանազան դեղովք զարդարեալ զհամաբարբառս եւ ոսկէդեղ գրով զառաջս աւետարաներոյն զարդարեալ, եւ յիշատակ յաւիտենից լինել ի տան Տեառն եւ ի գաւիթս Աստուօոյ մերոյ, զմտաւ ածեալ զբան մարգարէին, որ ասէ. Պատուիարանք Տեառն լոյս են եւ լոյս տան աչաց եւ երկիւղն Աստուծոյ մնա յաւիտեան:

Արդ եւ Վախտանգ եւ զուգակից իմ Խորիշահ ցանկացող եղաք սրբո Աւետարանիս:

բ

<2a> ԶԹորոս նուաստ գրիչ յիշեսջիք ի Քրիստոս:

գ

<3b> Թորոս նկարիչս յիշեցէք ի Տէր:

դ

<6a> Տէր Աստուած զՎախտանգ եւ զԽարիշ\\ահ յիշեա ողորմութեամբ քո եւ ողորմեա:

ե

<9b> Քրիստոս Աստուած յորժամ գաս հայրական փառաւք զԽորիշահ եւ զՎախտանգ ընդ սուրբս քո դասեա, ամէն:

Թորոս նկարիչ:

զ

<258b> Քրիստոս Աստուած ողորմեա Թորոս գրչի, ամէն, եւ ծնաւղաց իւրոց եւ ազգականաց:

***

ՄԱՍՈՒՆՔ ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ

Երեւան 155

Գրիչ` Որդի Սարգսի

<106b> Զբարի անուն եւ զԱստուծով մեծացեալ զմեծ պատրոնն զՎախտանգն յիշեցէք ի Տէր, նաեւ զբազմամեղ գծողս եւ զծնողսն իմ զՍարգիս եւ զԹագուհի եւ Աստուած զձեզ յիշէ:

***

ՄԱՇՏՈՑ

Վենետիկ 323, Բ. Սարգիսեան, Գ, Ցուցակ Գ, էջ 91

Գրիչ Ստեփանոս

Վայր` Պայաս գիւղ

ա

<323a> Փառք անսկիզբն եւ անժամանակ անք[ան]ակ եւ անորակ, աներբն եւ անուստեք, անյաւղ եւ անշաղակապ, անջատելի եւ անպարոյր, անհաս եւ անքննին, համագոյ եւ համապատիւ, եռակի եւ զեզակի տէրութեանն Հաւր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն սրբոյ, այժմ եւ միշտ եւ յաւիտենից, ամէն:

Խնամաւք բարերարին Աստուծոյ սկսա եւ ներելով նորին կատարեցի զաւրհնութիւնաբեր ցուցակս, որ է բուրաստան ամենալից կանաչացեալ բողբոջիւք երփն-երփն երանգաւք, բաղարթափթիթ տերեւաւք, զանազան գունաւք եւ բազմապայծառ ծաղկաւք, զոր յաւրինեաց մեզ սուրբ պայրն եւ երանելի ճգնաւորն Մաշդոց, ի թուականութեանս Հայոց ՈԿԵ (1216), ի կաթողիկոսութեանն տեառն Յոհաննիսի, եւ ի ժամանակիս քրիստոսապսակ թագաւորին Հայոց Լեւոնի, ի ծովեզերս ովկիանոսի, ի գաւառս որ Ճկեր անուանի, ի գեաւղս որ Պայաս կոչի, ընդ հովանեաւ ամենաւրհնեալ մաւրն լուսոյ Աստուածածնիս եւ այլ սրբոցս, յամս յորում տէրամբ յաղթող թագաւորն Հայոց Լեւոն էառ զԱնտիոք` զմեծ մայրաքաղաքն Ասորոց:

Եւ արդ, ես Ստեփանոս դատապարտեալ մեղաւք, ցանկացող եղէ այսմ աւրհնութիւնաբեր տառիս, եւ ստացա զսա ի վայելումն անձին իմոյ եւ յիշատակ մեղուցեալ հոգւոյ իմոյ:

Արդ, աղաչեմ եւ երեսս անկեալ արտասուալից պաղատանաւք հայցեմ ի ձէնջ, ո՜վ աստուածասէր հարք իմ եւ եղբարք, եւ սիրելի մանկունք, որք ընթեռնոյք կամ ընդաւրինակէք եւ կամ ուսանիք, վշտակցաբար սիրով հայցեցէք ի Քրիստոսէ զթողութիւն մեղաց ինձ, եւ ծնաւղաց իմոց, եւ եղբարց, եւ քերց, եւ ամենայն ազգականաց իմոց, եւ Քրիստոս Աստուած զձեր յանցանսն թողցէ, եւ ինքն եղիցի աւրհնեալ յաւիտեանս, ամէն:

Խոշորութեան գրոյս եւ սխալանացս, եւ եթէ այլ ինչ պատճառ կայ, անմեղադիր լեուրք աղաչեմ, զի աւրինակ ոչ ունէի ըստ կամաց, եւ գրչի մեղաւորիս թողութիւն խնդրեցէք, եւ դուք թողութիւն արարէք, եւ Աստուած զձեր յանցանս թողցէ, եւ նմա փառք յաւիտեանս, ամէն:

բ

Զմեղաւոր գրողս զՍտեփանոս յիշեա, ո՜վ սուրբ ընթերցող, եւ Աստուած քեզ յիշեսցէ:

գ

ԲՌ: ԴՌ: եւ ԸՌ: ա: ԴՃ: ԶՃ: ԲՃ: Է: ԲԺ: Ա: ԷՌ: ԶՃ: ԵՌ: ԵԺ: Ա: Ռ: Ա: ԹՌ: ԵՌ: ԲԺ: ԲՌ: ԴՌ: ԶՃ: ԲՌ: [ ԲԺ ]: Որ կարմրադեղովն է եւ թուագլուխն ունի զգիր համարուն գիտ, եւ որ սեւադեղովն է, զնոյն գիր առ եւ անաշխատ ընթեռնուս:

(Լուսանցքում՝ «Ես անարժան ԲՌ, ԴՌ, է, ԸՌ, ա, ԴՃ. ԶՃ, ԲՌ (Ստեփանոս) եպիսկոպոս, կամաւքն Աստուծոյ եւ ողորմութեամբ սկսայ եւ գտայ զփակ գիրս զայս զթուխ գիրն եւ զկարմիրն. «Ստէփանոս մեղաւոր ծառա Քրիստոս[ի]»։»)։

դ

Ռ: Ռ: Ժ`: Ճ: Ռ: Ճ: Ռ: դ: ժ: ա: Ռ: Ռ: Ե: Ռ: Ժ: Ճ: Ճ: Ժ: Ճ: Ժ: Ճ: Ռ: Ճ: ե: ա: Ճ: Ժ: Ճ: ե: ժ: ա: Ռ: Ճ: Ռ: Ժ: Ռ: [Ծածկագիրը՝ «Քրիստոս որդի Աստուծոյ ողորմեա ինձ մեղաւորիս»]

Թէ ես դպիր գիտուն,

Դու կարդա զինքս սիրուն,

Ապա թէ չես այր իմաստուն,

Աշխատ առնես զանձիդ ի բուն,

Իբրեւ ի ծով անձինս յանհուն,

Վտանգիս յալեաց տարաբերուն,

[Շրջիս] հեղձիս ալեկոծուն,

Բարեկամ մի լինիս նման բլուն,

Իրաւք ի քուն, աչաւքտ` արթուն,

\\\նման գիշերհաւուն:

Երգաւք զաւրաւոր բազմաբեղուն,

Կանուխ յառնէ մէջ գիշերոյն,

Զարթուցանէ զմարդ ի հեշտալից թմբիր քնուն:

Զձայն քաղցրիկ ածէ առաւաւտուն,

Գուշակէ զգալն լուսոյն,

Սիրել ի գնալ երանհոգի քուն,

Քան աշխատիս նման իշուն:

Աղաչեմ չլինել մեղադիր:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 6273, էջ 32a-32b, Փիրղալեմեան, Նշխարք

Ա

Գրիչ`

Փառք քեզ միայնոյ սկզբանդ, եւ անսկզբանդ ընդ սկզբանդ, եւ սկզբնաւորիդ սկզբանց, երից դիմի եւ միոյդ երիս համագոյ տէրունեանդ, այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից, ամէն:

Անունն սէր` է արմատ ամենայն բարեաց, բարի ծառ բարի պտուղ բերէ: Այս բարի զաւակ Սմբատ բարի ծնողաց պտուղ էր, իսկ Սօղոմոնի Իմաստունն ելս ճանապարհաց գովի: Այս երանելի սմբատս, որ ատեաց զաշխարհ եւ սիրեաց զՔրիստոս եւ սիրեցաւ ի նմանէ, որ ատեաց զքաղաք եւ զգեաւղ եւ զագարակ, եւ սիրեաց զեկեղեցի եւ զաղօթս եւ զանապատ, եւ եթող զմարմնաւոր թագաւորս եւ զիշխանսն եւ սիրեաց զերկնաւոր թագաւորն եւ զօրութիւն երկնից, եւ եթող զգեղեցկազարդ եւ զվայելչազուարթ եղբարս իւր զԱսպետ եւ զԿոստանդին եւ զԼոյսն եւ փափփագեաց յաւիտետենական կենացն, եւ եթող զսրբասէր քոյր իւր զՎահանորի, եւ զեղբօր որդի իւր զպարոն Վարդ եւ ցանկացաւ վերին ուրախութեան: Այս երանելի Սմբատ, որ ատեաց զաշխարհի վայելութիւն եւ սիրեաց զԱւետարանս եւ զայլ աստուածային կտակարանսն, մեծ յոյս ունէր զԱւետարանս, եւ էդ ի մեզ` ի նուաստ ծառայս Աստուծոյ ի Յակոբ, որ ղորդէի եւ զպակասնն լնուի եւ զպատկերս աւետարանչացն նկարէի եւ կազմէի: Եւ նա ոչ ժամանեաց` ցվերջն, [այլ] փոխեցաւ առ փափագելին իւր Քրիստոս, ի թուին ՈԿԵ (1216), ի սուրբ զատկին ի յարութեան Տեառն, որ ի Քրիստոս Աստուած, որ սիրեաց զնա, յարութիւն կենաց շնորհեսցէ նմա, եւ բարի ծնողաց նորա, եւ եղբարց, եւ յիշատակաց եղբարց իւրոց տացէ հոգի իմաստութեան եւ հանճարոյ, եւ զբարեսէր իշխանն Առիւծ, եւ զամենայն եղբարսն իւր` զպարոն Ասպետն, եւ զԿոստանդին, եւ զԼոյսն` անփորձ եւ անսասան պահեսցէ ամենայն տամբ իւրեանց, ամէն:

Դարձեալ անուանի Սմբատ-Ստեփանոս` նախավկային անուանակից, որ եւ մասնակից արասցէ զնա Քրիստոս պսակի, զի գտաւ զնա քրիստոս եւ յապաշխարանք, ի պահք եւ յաղօթս, եւ ի սէր եկեղեցւոյ եւ քահանայից: Տէր Յիսուս Քրիստոս, ողորմեա Ստեփաննոսի, ամէն:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Նոր Ջուղա 27, Տէր-Աւետիսեան, Ցուցակ, էջ 42

Գրիչ` Յովհաննէս

Վայր` Յիսվանց ուխտ

<274a> Փառք… ի թուականութեանս Հայոց ՈԿԵ (1216), ի թագաւորութեան բարեպաշտ աստուածասէր եւ քրիստոսապսակ թագաւորին Հայոց Լեւոնի` մեծի եւ յաղթողի, եւ ի հայրապետութեանն Հայոց տեառն Յոհաննիսի աւարտեցաւ տէրունական աւետեաց կտակս ձեռամբ ամենամեղ հոգւոյ Յովհաննիսի, ի սուրբ եւ ի հռչակաւոր եւ յաստուածաբնակ ուխտս, որ յորջորջի Յիսվանց, ընդ հովանեաւ սրբոյ մաւրս մերոյ Սիովնի եւ կենսակիր Սուրբ Նշանի, եւ ձեռն որոյ բազում եւ պէսպէս սքանչելիք կատարեն, մերձ ի մեծ մայրաքաղաքն Անտիոք, յամի յորում մեծ արհիեպիսկոպոսն եւ աշխարհալոյս վարդապետն Անտիոքու Յուսէփ փոխեցաւ ի Քրիստոս, որոյ յիշատակն աւրհնութեամբ կատարեսցի, եւ զկնի նորա յաջորդեաց յաթոռն Վարդան սրբազան եպիսկոպոս:

Արդ աղաչեմ զամե[նե]սեանս, որք աւկտիք ի սմանէ, ընդաւրինակելով եւ կամ ընթերցմամբ վայելելով, յիշեսջիք առաջի զենլոյն` վասն մեր ամենամաքուր գառինն Քրիստոսն, զտխմար եւ զանպիտան եւ զամենամեղ հոգիս Յոհաննէս եւ զպատճառս գալոյ մեր յաշխարհս, որք ըստ մարմնոյ եւ ըստ հոգւոյ հայցեմ ի տէր զհոգեւոր եղբայր իմ զՎարդան սրբաբէր քահանայ, որ աւժադակ եղեւ եւ ծառայեաց զմել ի գրչութեանս, եւ յիշողացտ եւ յիշելոցս ողորմեսցի Քրիստոս, որ եւ եւրհընեալ յաւիտեանս, ամէն, ամէն:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Ն. Ջուղա, 25, Տէր-Աւետիսեան, Ցուցակ, էջ 37

Գրիչ` Գրիգոր Սկեռացի

Վայր` Սկեռա

ա

<239a> ԶԳրիգոր գծողս յիշեա

բ

Գրիչ` Գրիգոր սարկաւագ

Վայր` Տարսոն

<311a> Փառք… Արդ զայս քան կենսացուցիչ եւ բազում բարեաւք առ լցեալ եւ նորոգ ամուր յուսալիր կաթոգին ոգիով եւ խանգակաթ սիրով բանս լուեալ եւ ուսեալ երանելիս այս` պատուեալ աւծութեան քահանայական շնորհիւ Ստեփաննոս վերակարդացեալ անուն, սպասաւոր բանի բանին Աստուծոյ եւ բացայատող խորհրդոց նորա: Սա որպէս հուր բորբոքեալ ի սիրոյ անտի որ ի սուրբսն` խնդրեաց կցորդել նոցին պսակացն, եւ մեծաւ աշխատութեամբ ջանաց ստանալ զկենսաբեր սուրբ Աւետարանս: Զոր եւ հայեցեալ Աստուած ի յաւժարութիւն ոգւոյ նորա որ ի բարիս` ոչ անտես արար զտարփումն մտաց նորա, այլ փութապէս կատարեաց, թէպէտ եւ նուազ գոլով սորա ի մարմնական փարթամութեանց, սակայն ջանիւ ջանացեալ կատարեաց զսա ըստ իւրում կարողութեանն այսչափ:

Արդ, եղեւ սկիզբն գրչութեան սորա ի թուաբերութեանս Հայկազնեան ազգիս ՈԿԴ (1215), ի հայրապետութեան տեառն Յոհանիսի որդւոյ Կոստանտայ, եւ ի թագաւորութեան մեծապսակ արքայիս Հայոց Մեծաց Լեւոնի որդւոյ Ստեփանէի` որդւոյ Լեւոնի, որդւոյ Կոստանտեա յԱռովրինեանց, եւ ճշմարիտ եւ հաւատարիմ ծառայից Աստուօոյ եւ յուղղափառ դաւանողաց զհամագոյ Սուրբ Երրորդութիւնն, ձեռամբ Գրիգորի մեծահռչակ գրչի ի սուրբ ուխտին Սկեւռայ կոչեցեալ, զոր եւ հասեալ ի վերջ սորա ոչ կարաց կատարել, զի հասարակաց բնութիւնս զիւրն պահանջեաց, մեռաւ ի բարւոք ծերութիւն, զոր եւ Տէր Յիսուս հանգուսցէ զնա ընդ սուրբս իւր:

Իսկ սա մնացեալ թերակատար` ի տարակուսանս ընկէց զառաջասացեալ ստացաւղս սորա, իսկ իմ, տեսանեալ զնա յայնպիսի տարակուսանս, կամեցայ լնուլ զպակասն, եւ առեալ, թէպէտ եւ ոչ կատարեալ յարհեստըս. սակայն ապաւրինեալ յԱստուած եւ յաղաւթս` ձեռս եդեալ կատարեցի զսա\\\ եւ բարեխաւսութիւն հոգւո ստացաւղի սորա:

Եղեւ կատարումն սորա ի թուին ՈԿԵ (1216), ի քաղաքիս Տարսոն, ընդ հովանեաւ Սուրբ Նախավկային Ստեփանոսի\\\ սիրոյ, պտուղ զսա վարեցի եւ ոչ յանդգնութեան կամ ընչից յաւելուածոյ, վասնզի գիտող եւ իրաւարար այսմ բանիցս Աստուած է, եւ ստացաւ զսա հոգւոյ իւրոյ եւ ծնաւղաց իւրոց յիշատակ: Եւ դուք յիշատակի արժանի արարէք զըստացաւղս սորա զՍտեփանոս վարդապետ եւ զհայր սորա` զպատուական քահանայն Յովհաննէմ, որդի Յովսեփայ քահանայի: Զսոսա զամենեսեան յիշել ի քրիստոս աղաչեմ, եւ զեղբարք սորա ըստ մարմնոյ, եւ զորդիս սոցա, եւ զամենայն մերձաւորք սորա առհասարակ, աղաչեմ յիշել ի Տէր:

Ժտիմ դարձեալ եւ ես` մեղապարտ գրչիս Գրիգոր սարկաւագ, յիշել զամենայն վերակարդացեալ անուանս, որ ի սմա, եւ զիս զմեղապարտ գրիչս Գրիգոր սարկաւագ, եւ զծնաւղսն իմ, եւ զամենայն մերձաւորս իմ` աղաչեմ յիշել ի Տէր եւ Աստուած որ առատն է: \\\

գ

<315b> Այս իմ գիր է Ստեփանոսի անարժան քահանայի եւ անպիտան ծառայ ի Քրիստոս եւ իմ եղբաւրն Յովանէս քահանայի, որդոյ մեծ Կարապետ քահանայի, որ ստացայ զսուրբ զԱւետարանս զայս, յիմ արդար արդեանց ըստ վերագրելոյդ, ի յիշատակ ինձ եւ ծնաւղաց իմոց: Եւ ետու զսա սրտի յաւժարութեամբ եւ աւրհնութեամբ իմով եղբօր որդոյ Յովսեէփայ քահանայի, զոր Աստուած վայելել տացէ իւր եւ որդւոց իւրոց: Արդ, չունի ոք հրաման յԱստուծոյ եւ յինէն հակառակ կալ այս գրոյս, ոչ յիմոց եւ ոչ յաւտարաց, եւ Քրիստոսի փառք յաւիտեանս, ամէն:

դ

Կազմող

<316a> Զվերջին ստացող սուրբ Աւետարանիս զերանուհի կրաւնաւորն Հռիփսիմի` ըզքոյր թագաւորին Հեթմոյ, յիշեսջիք ի սոսկալի ժամու մեղսաքաւիչ սրբոյ պատարագին, ով դասք սրբազանից, որ ստացաւ զսա ի վայելումն անձին իւրոյ եւ յետ ելից աստեացս յիշատակ հոգո իւրոյ եւ բարեպաշտ ծնողաց իւրոց եւ ամենայն զարմից: Եւ որ առատն է ի ձիրս բարեացապարտն Յիսուս, տացէ վարձս բարեց ձեզյ յիշողացտ եւ մեզ յիշեցելոցս, եւ նմա փառք ընդ Հաւր եւ Սուրբ Հոգւո, յաւիտեանս յաւիտենից, ամէն:

Զեղկելի կազմաւղ սորա աղաչեմ յիշել ի Տէր:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Տեր-Մովսիսեան, Համահաւաք ցուցակ, Աւետարանք, էջ 143

Գրիչ` Գրիգոր

Վայր` Տարսոն

Գրիչ Գրիգոր, եղբայր Համազասպ քահանայի, յօրինակէն Ներսէս քահանայնի քորեպիսկոպոսի քաղաքին Տարսոնի, հրամանաւ Բասիլ քահանայի:

Ի թուի Հայոց ՈԿԵ (1216), յառաջնորդութեան տեառն Յոհաննիսի եւ ի թագաւորութիւն աստուածապսակ արքային Լեւոնի, ի քաղաքիս Տարսոն, ընդ հովանեաւ նախավկայիս Սուրբ Ստեփանոսի… յորում ժամանակի զաւրաժողով եղեալ անաւրինաց ազգն Հագարու առ դղեկաւն որ Կապան կոչի, իսկ աստուածասէր թագաւորն մեր ժողովեալ զամենայն քրիստոնեայս, որ ընդ իշխանութեամբ նորին էին, այլ եւ զռամիկս քաղաքաց եւ գեղջկաց, իսկ եւ զկրաւնաւորս եւ զքահանայս` գալ ի մի վայր, աղաչել զԱստուած, զի մի արասցէ ըստ մեղաց մերոց:

Իսկ յանաւրէն զաւրացն գունդ հասեալ, ասպատակեալ աւերէին զսահմանսն` որ եւ կարէին: Իսկ քրիստոսասէր թագաւորն մեր առաքեալ զքեռորդին իւր զԿոստանդին գունդստապլ զաւրաւք սակաւուք ընդդէմ, առ ի չթողացուցանել զաւերումն սահմանաց մերոց: Զայն գիտացեալ անաւրինացն, դիմեցին ի վերայ նոցա, եւ սոցա, բազում յանաւրինացն սրակոտոր արարեալ, կամեցան դառնալ անդրէն ի բանակս իւրեանց: Իսկ ապա գիտացեալ զայս անաւրէն ամիրապետին իւրեանց, առաքէ բազում զաւրս ի վերայ սոցա, եկեալ գաղտագողի կալան զելս ճանապարհին զաւրացն, որք ի մէնջ էին, եւ սուր եդեալ կոտորեցին զնոսա, եւ զբազումս ձերբակալ արարեալ տարան ի գերութիւն յաշխարհ իւրեանց, կալան զԿոստանդին գունդստապլ եւ զերկու իշխանսն ընդ նմին` զԿեռսակ եւ միւս Կոստանդին` զորդի Հեթմոյ սեւաստոսի:

***

ՅԱՃԱԽԱՊԱՏՈՒՄ ՃԱՌՔ ԳՐԻԳՈՐԻ ԼՈՒՍԱՒՈՐՉԻ

Երեւան 1528

Գրիչ` Բարսեղ

Վայր` Սկեռա

ա

<259> Փառք ամենասուրբ Երրորդութեանն յաւիտեանս յաւիտենից, ամէն, ամէն:

Ի բազում տեսակս զանազանին աւրինակք ուրախութեամբ հանգստից եւ աւելորդ է մեզ ի պիտութիւն առաջի եդելոյս` զամենայն մի ըստ միոջէ թուել, բայց որքան ի մրրկեալ եւ կուտակադէզ ալեաց ծովու նաւ ի խաղաղն ժամանէ նաւահանգիստ, նոյնպէս եւ գրիչ ի տարժանելի ճգանցըն ի վերջին գիծն զկայ առեալ` զգոհացողականն մատուցած Աստուօոյ աւրհնութիւն:

Արդ, սմին այսորիկ հոգելից եւ առատաշնորհ մատենի սուրբ Լուսաւորչին երանելւոյն Գրիգորի ցանկացող եղեալ ըղձալից եւ փափագ <259> մամբ սուրբ միրով արժանապատիւ քահանայ ոմն Կարապետ անուն, ստացաւ զսա յիշատակ իւր եւ ծնաւղաց իւրոց եւ եղբարց, ձեռամբ իմով Բարսեղի քահանայի, զի ես թէպէտ եւ անտեղեակ էի արհեստի գրչութեան, բայց զաւժարութիւնն տեսի ցայսմ լուսակիր առն, եւ ձեռն ի գործ արկեալ յանգեցի ի մեծ եւ հռչակաւոր սուրբ ուխտիս Սկեւռայ, յամի վեցհերիւրորդի վատսներորդի հինգերորդի (1216) թուականիս Հայոց, ի դիտապատութեանն տեառն Յոհաննիսի, եւ ի թագաւորութեանն Հայոց Մեծաց քրիստոսապսակն Լեւոնի, ընդ հովանեաւ Սուրբ Փրկչիս եւ մաւր իւրոյ Սրբահւոյ Աստուածածնի եւ կենսակիր նշանիս, որ է մերձ անմատոյց դղեկին Լամբ(ր)ու յորջորջելոյ: Իսկ բարեացապարտ Տէրն մեր Յիսուս Քրիստոս յիշեսցէ ողորմութեամբ իւրով եւ աղաւթաւք ձերովք զվերոյգրեալն Կարապետ եւ զծնաւղսն նորա եւ զեղբարս:

Աղաչեմ յիշել եւ զանարժան ծառայս ձեր, եւ զքեռին իմ Բարսեղ քահանայ, եւ զբնաւս զորս յիշատակեցաք, եւ Աստուած ամենեցուն ողորմեսցի, որ աւրհնեալն է յաւիտեանս, ամէն:

բ

<84a> Զկարապետ քրիստոսասէր քահանայ յիշեսջիք ի Քրիստոս Յիսուս, ընդ նմին եւ զանարժան ծառայս Աստուծոյ զՎասիլ:

գ

<128a> Զտառապեալ աշխատողս Բարսեղ յիշել աղաչեմ, ընդ նմին եւ զԿարապետ քրիստոսասէր քահանայ:

դ

<146a> Յայսմ աւուր փոխեցաւ ի Քրիստոս պատուական եւ սուրբ հայրն իմ Գրիգոր քահանայ: Արդ աղաչեմ զամենեսեան յիշել զնախասացեալս Գրիգոր յաղաւթս ձեր եւ Աստուած ձեզ ողորմեսցի, ամէն:

ե

<154a> ԶԿարապետ աստուածարեալ քահանա յիշեսջիք, եւ զանարժան ծառայ Աստուծոյ Բարսիլ, եւ զՍտ[եփանո]ս քահանայ:

զ

<169b> ԶԿարապետ աստուածահաճոյ քահանա յիշեսջիք ի Քրիստոս Յիսուս, եւ զիս զանարժան ծառայս Աստուծոյ, որ բազում վշտաւք գրեցի զսա:

է

<187a> ԶԿարապետ աստուածահաճոյ քահանայ յիշեսջիք ի Քրիստոս, եւ զտառապեալ խոշորագիծս Բասիլ:

ը

<189b> Զկարապետ աստուածարեալ քահանայ եւ եւ զծնաւղսն իւր յիշեսջիք, եւ զմեզ արժանի համարեսջիք բարի յիշատակի զԲարսեղ եւ Ստեփանոս քահանայ:

թ

<189a> Ոչ է պակաս պաղութիւն աւդայս, քան քառասնիցն: Տէր Յիսուս ողորմեա ինձ եւ կարապետին, ամէն:

ժ

<31a> Տետրահամարս սխալ է, միտ դիր:

***

ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆ

Երուսաղէմ 354, Ն. Պողարեան, Ցուցակ Բ, էջ 253

Գրիչ` Վարդան

<307> Փառք ամենասուր Երրորդութեան անզրաւ յաւիտեանս յաւիտենից:

Շնորհիւն Աստուծոյ սկսայ եւ ողորմութեամբ նորին կատարեցի զԳործս Սուրբ Առաքելոցն ես մեղաւորս Վարդան, ի թուիս ՈԿԵ (1216), ի թագաւորութեան Հայոց Մեծաց Լեւոնի, յամին յորում էառ զԱնտիոք թագաւորն Հայոց Լեւոն: