Բարդողիմէոս
վարդապետ
այս
գրով
համառօտիւ
կը
ներկայացնէ`
ի
մէնջ
այլոց`
Լիվոռնոյի
մէջ
Նոր
Տոմարը
մտցնելու
իր
ջանքերը,
անոնց
շուրջ
ծագած
հրատապ
հարցերն
ու
հետեւանքները:
Գերապատուեցելոյ
եւ
սիրելագունեղի
տն
տն
Մխիթար
վարդապետի
եւ
Աբբայի.
…
Թէպէտ
ըստ
հրաման
Արքեպիսկոպոսին
Փիզոյ
զծնունդն
փրկչին
ըստ
լաթինացւոց
կատարեցի
մեծաւ
ցնծութեամբ,
սակայն
չար
եւ
անօրէն
ռուստամն
խռովեցուցանելով
զղափանցիսն
եւ
զայլս
ոմանս,
սկսան
աղմկել
թէ
եւ
մեք
այսուհետեւ
չեմք
իտար
ըստրլաճ
եկեղեցւոյ,
եւ
չեմք
ուզեր
զեկեղեցին
Հայոց,
որ
գոլով
դժուար
կռիւ,
հարկ
եղեւ
քէլէնթերին,
որ
կամէր
միատեղ
լինիլն
զծնունդն,
առաքել
զպարոն
Յօհանճանն
առ
Արհի
եպիսկոպոսն,
որ
տեսեալ
զայսպիսի
խաժամուժ
մարդկան
զաղմուկն ,
եւ
զտարաձայնութիւնն
կամ
վասն
աներեւոյթ
պատճառի,
կամ
վասն
ոչ
առնելոյ
յանձն
զայսպիսի
խռովութիւնս
շիջուցանելոյ,
զի
առանց
հրամանի
Կռանտուգային
զոչինչ
առնէ,
գրեաց
ինձ,
թէ
թոյլ
տուր,
եւ
զանց
արա
'
զոր
ինչ
խնդրեն
Հայք,
զի
ժամանակն
ոչ
է
դիպուկ,
միայն
թէ
զմասունս
Հաւատոյ,
եւ
զկանոնադրութիւնս
սուրբ
ժողովին
պահպանել
եւ
ի
կիր
արկանել
ջանա,
եւ
այլն:
Վասն
որոյ
կրկին
հարկ
եղեւ
զհին
տօմարն
բանեցնել,
եւ
զջուրօրհնէքն
Հայոց
նայսմիկ
երեք
շափաթոցն
կատարել:
Իմացանք
աստ
յԱլիկոռնայ
թէ
մեծ
հալածում
է
եղեալ
յարեւելս,
այսպէս
գրեալ
էր
ինձ
Մինաս
վարդապետն
Սեբաստիոյ
հանդերձ
բազմաւ
բանիւ,
նաեւ
լուաք
ի
բերանոյ
Ղափուճին
պատրիներոյն,
որք
եկին
աստ
ի
Թիֆլիզոյ,
եւ
ասացին
թէ
հայք
հրամանաւ
կաթողիկոսին
մերոյ
Աստուածատուրին
քանտեցին
զեկեղեցին
մեր
նոր
ի
Թիֆլիզ,
եւ
զսրբութիւնն
մեր
կոխան
ոտից
արարին
եւ
զմենաստանն
մեր
այրեցին,
այս
լուր
գրիւ
եւս
հաւատացաւ,
որ
առ
Սուրբ
ժողովն,
եւս
կամեցեալ
է
կաթողիկոսն
հայոց
զբոլոր
Ջահկցոց
եկեղեցիսն
բլցնել,
որք
դէմ
կալով
Լօթիներուն
Վրացոց
Հայոց,
դիմեր
են
աղաղակաւ
առ
Շահն,
եւ
միջնորդութեամբ
Էլչիին
Ֆռանչայոյ
ծանուցեր
են
թագաւորին
զչարիսն,
զոր
գործէ
կաթողիկոսն
Հայոց,
եւ
թագաւորն
հրաման
արած
լինի
ֆէրմանով,
թէ
ուր
ուրեք
գտանիցի
կաթողիկոսն
Հայոց,
ճղեսցեն
զփորն
նորա,
եւ
զկաշին
գլխոյ
նորա
բերցեն
առ
ինքն,
եւ
նա
Վրաստան
ի
քաղաքն
Կորի
փախած
լինի…:
յԱլիկուռնայ
թուին
փրկչին
1719
յունվարի
23
Նուաստագունեղ
ծառայ
Բարդուղիմէոս
վարդապետ
միսիօնար
առաքելական
