Բուզայեանի
մահուան
շուրջ
կը
գտնենք`
Հ.
Միքայէլ
հետագայ
նամակին
մէջ`
կարեւոր
մանրամասնութիւններ,
որոնք
կը
ծառայեն
միանգամայն
անոր
կենսագրութեան
իբրեւ
նորագոյն
աղբիւրներ:
Բաց
աստի`
մեր
նամակագիրը
կու
տայ
ինչ
ինչ
ժամանակակից
լուրեր:
Գերյարգեցելոյ
Աբբայ
Հօրդ
իմոյ,
տեառն
տեառն
Մխիթարայ
Աստուածաբանութեան
վարդապետի
Բազմաւ
կարօտիւ
եւ
սիրալիր
ողջունիւ
յայտ
լիցի
գերյարգութեան
քում,
զի
ահա
հազիւ
զկնի
ութից
աւուրց
գալստեան
իմոյ
աստ,
եդեալ
եղէ
ի
վերայ
պաշտօնի
իմոյ
յեպիսկոպոսէ
տեղւոյս,
եւ
նախ
վասն
ստանցայ
գրել
տալոյ
եւ
առնլոյ
երկու
ֆիօրին
ծախս
գնաց
գափէլանի
եպիսկոպոսի.
այս
այն
է
զոր
զհայր
Յակոբն
խոստովանեցուցեալ
եւ
զվերջի
օծում
տուեալ
է
նմա,
եւ
սա
զամենայն
ինչ
գրեալէ
թէ
զգրեանս
եւ
թէ
զլաթեղէնս,
եդեալ
ի
մէջ
տապանակի
կնքեալ,
հրամանաւ
եպիսկոպոսին
ոչ
ետուն
ինձ,
այլ
զբանալիս
առեալ
տարան
եւ
պահեն
մերձ
ինքեանց,
եւ
ասացին
թէ
տէկռէթս
գոյ,
այլ
զբանալիս
առեալ
տարան
եւ
պահեն
մերձ
ինքեանց,
եւ
ասացին
թէ
տէկռէթօ
գոյ,
զի
միսիօնարաց
ինչն
են
սրբոյ
ժողովոյն
փռօփականտաֆիտոյ
եւ
ասացին
թէ
գրեա
մեծաւորին
քոյ,
զի
ծանուսցէ
սրբոյ
Ժողովոյն,
որ
տայցեն
զհրաման,
տալ
քեզ
զայսոսիկ
իրս…:
Խիստ
վարանման
եւ
տրտմութեան
մէջ
եմ
վասն
պատերազմի
թէ
զինչ
հետեւելոց
է,
մինչ
ի
սոսա
ուժ
ինչ
ոչ
երեւի
այժմ,
եւ
տաճիկն
գազանացեալ,
ի
կողմունս
Գռովայու
ամայացուցեալ
է,
գերելով,
սպանանելով
եւ
քանթելով:
Աստ
ասեն
թէ
ի
տեւեալ
գարնանս
վէնէտիկցին
ես
ելանէ
ի
պատերազմ,
բայց
թուի
թէ
աստ
իցէ… :
Թանկութիւն
կերլեաց
եւ
դժուարագիւտ….
ի
նիշու
բազումք
եկեալ
են
աստ
խուժադուժք,
հիւանդութիւնք
բազումք
ի
մէջ
հայոց…
Այս
Եսայի
աղաս
ծառայն
Հ.
Միքայէլի,
զբազում
եւ
զարմանալի
աշխատութիւնս
եւ
զծառայութիւնս
արարեալ
է
հայր
Յակոբին
ի
ժամանակս
հիւանդութեան
նորին,
ինքն
միայնակ
մինչեւ
ի
յաւանդումն
հոգւոյ
նորին,
հայր
յակոբին
խիստ
դառնագոյն
եւ
աղետալի,
ինքն
ասեր
է
բերանովն
թէ
եօթ
ցաւ
ունիմ,
ոտից
մինչեւ
ի
լանջն
ուռուցեալ,
ի
մի
կողմն
վէրք
բացեալ,
երկար
ժամ
ի
նոյն
կողմն
կալով…
ապա
թէ
զակաւ
կերակուր
ընդունիլ
կարէր
ի
մէջ
գիշերի,
այն
ես
մնայր
ի
կոկորթն,
եւ
ասացեալ
է.
այս
ի՞նչ
պինդ
հոգի
ունիմ… :
Գերայարգութեան
քում
Մնամ
պատրաստական
ամենայնի
Հայր
Միքայէլ
Վ.
Սեբաստացի
Գրեցաւ
յամի
Տեառն
1737
Նոյեմբերի
12-ին :
2
գիր,
ի
Պէլրղատու
