Մայր դիւան Մխիթարեանց Վենետկոյ ի Ս. Ղազար

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Հայ ճարտարապետի մը գլխուն հանդիպածը Մուստաֆա Գ. է:
       Գերամեծար գերյարգելի Աբբայհօր մերոյ եւ րաբունապետի տեառն տեառն Ստեփաննոս վարդապետի , ողջոյն
       Յօգոստոս 11 յաւուր շաբաթու, գնաց թագաւորն ալայով ի Պէպէք. բազում ահիւ եւ դողութեամբ եւ սասանմամբ ժողովրդեանն ի ճանապարհին: Եւ նստեալ ի Պէպէք, ետես զտուն մի առ ծովեզերքն ի Ղանտիլլին` մթին կարմիր ներկով, (զի Ղանտիլլի գեղն է յանդիման Պէպէկին ): Եւ զայն տուն շինեալ է շէկ Սիմոն խալվան, որ էր ճարտարապետ Եէնի ճամիին, զոր շինեաց Սուլթան Մահմուտն: Քանզի Սուլտան Մահմուտն , եւ զկնի նորա սուլթանն` շնորհեալ էին նմա զայն տեղին վասն ճարտարապետութեան նորա: Արդ` տեսեալ զայն տունն` ասէ թագաւորն, ո՞յր է այն տունն: Ասեն, Սիմոն խալիֆային է: Ասէ թագաւորն, զի՞ բնակեալ է կեավուռն ի մէջ տաճկաց: Առաքեսցէ զբանալիս տանն: Եւ վաղվաղակի ազդեալ տանուտեառն, զտարակացոյց զտունն. եւ գնաց նստաւ յՕռթաքեօյ ի կարմիր տունն, որ հայի ի պօստանն Շէօհրէթ օղլուին. եւ զտունն Ղանտիլլին վաճառելոց է: Ասեն ոմանք, թէ թագաւորն ասացեալ է ցպօստանճի պաշին, թէ տո'ւր 15 քսակ եւ առ դու: Բայց տանուտէրն կամի վաճառել 18 քսակ: Արդ մեծամեծքն յունաց` որ կամէին շինել զնոր տուն եւ կամ նորոգել, դադարեցան ի բաղձանաց իւրեանց. եւ բազումք ի նոցանէ երկնչին ելանել արտաքս համարձակ, մանաւանդ կանայք նոցա:
       Դարձեալ ել հրաման յարքայէն` ոչ շրջիլ սոսկ կարմիր ֆէսով, եւ սաստկացոյց զհին հրամանն, թէ ըռայէին մի ' վաճառեսցեն զծառայ կամ զաղախին: Յետրենէ եղեալ է մեծ հրկիզութիւն, եւ այրեցեալ բովանդակ Չարշըն, այլ ապարանք թագաւորին ոչ այրեցան, զի հեռի են ի Չարշըն: Սարգիս վրդ. ն եկն ի Կոստանդնուպօլիս: Լուայ աստէն թէ ի Լեհաստան մեծ բազմութիւն հրէից դարձեալ են ի քրիստոնէական հաւատս . զի ի միջի իւրեանց վիճաբանեալ, ստուգեալ են թէ եկեալ է մեսիայն, զի անցեալ է ժամանակ գալստեան նորա:
      
       Գրեցաւ ի Առնաւուտ գեղն 1759 յոգոստոսի 18
       Ն. Ծ. Հ. Յակոբոս վրդպտ. Չամչեանց . Մխիթարեան