Մայր դիւան Մխիթարեանց Վենետկոյ ի Ս. Ղազար

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Թղթեր, նամակներ, կոնդակներ Պատմագրութիւն

Հ. Պետրոս Ջուղայեցի Մարտիկենց Մելգոնեան Աբբահօր յանձնարարութեամբ հմտօրէն կը տեղեկագրէ առ Հ. Միք. Չամչեան` Քաղկեդոնի եւ Հայ ժողովքներու պատմիչներու շուրջ մատենագիտական բազմաթիւ աղբիւրներ:
       Ի բանաւոր անդաստանի քրտնավաստակ մշակիդ` ըղձացելումդ առ ի յինէն դիպել անհամար բարօրութեանց` տեառն տեառն Հայր Միքայէլ վարդապետիդ ողջոյն խնդալից
       … Երեք ինչ յանձն եղեն ինձ գրել առ վերապատուութիւնդ, մի` պատմիչ ժողովոյն քաղկեդոնի. երկրորդ` պատմիչք ժողովոցն հայոց. եւ երրորդ` պատմութիւն Յովհաննայ պապուհւոյն, զորոց մի ըստ միոջէ ըստ հրամանի Գերյարգելւոյն գրեցից .
       Պատմութիւն ժողովոյն Քաղկեդոնի եւ յաւելալն ի նա, մեր Վ. Հ. Նիկողայոսն էր գրեալ եւ ոչ ես: Պատմիչք այնր ժողովոյ բազումք են յամենայն ազգս, իսկ ես զոմանս ի մէջ բերից: Ի յոյնս պատմէ Եւագր. գիրք Ա. գլ. Ը. ի հայս` Սահակ Մռուտ եպիսկոպոսն Տայոց` որպէս պատմէ վարդապետն Վարդան Գանձակեցին ` ի բանն որ յաղագս թղթոյն Փօտայ առ տէր Զաքարիայ կաթուղիկոս Ձագացի: Եւ ի լատինս բազումք եւս եւ մեր Բիլվարտ ի ճառն յաղագս խորհրդոյ մարդեղութեան վիճ. Դ. զարտուղուղթիւն պատմական երկրորդ հատուած Ա. յորմէ օրինակեալն է որ առ քեզդ կայ: Ժողովոցն հայոց պատմիչք բազումք են: Զժողով սուրբ Լուսաւորչին յԷջմիածին. պատմէ տէր Յովհաննէս Օձնեցին ի պատմութեանն Մանազկերտի ժողովոյն: ԶԱրիստակեայն յԷջմիածին. կանոնագիրքն: Զմեծին Ներսէսին. Օձնեցին ի նոյն տեղ, տէր Յովհաննէս Գառնեցին յիւրում պատմագրութեան. եւ կանոնագիրքն: ԶՄեծին Սահակայ յԱշտիշատ. Օձնեցին ի նոյնն: Զսրբոյն յովսեփայ ի Շահապուվանի. կանոնագիրքն: ԶԳիւտոյն կամ զՄանդակունւոյն ի դատապարտութիւն գրոցն Թէոդորոսի եւ Դիոդորի. Կղեմէս կալանն ի պատմ. հատ գլ. Ը . հմր. 5. ի յունաց: ԶԲաբգէնի ի Քաղաքու դաշտի Օձնեցին ի նոյնն: ԶԲաբգէնի Բ. ի Դվին. Սիւնեցին ի թուղթն իւր. տէր Յովհաննէս Գառնեցին ի նոյնն: Սամուէլ քահանայ կաթուղիկէն Անւոյ ի ժամանակագրութեանն իւրում: Եւ Կիրակոս վարդապետն Գանձակեցին աշակերտն Վանական վարդապետին ի պատմագրութեան իւրում: Զներսէսի Աշտարակեցւոյն. կանոնագիրքն: Զաբրահամու աղբաթանեցւոյն ի դվին. Ուխանէս եպիսկոպոսն Ուռհայի. տէր Յովհաննէս ի նոյնն. Կիրակոս Գանձակեցին ի նոյնն: Զեզրի քառասնակերտացւոյն ի Կարին. Յովհաննէս եպիսկոպոսն Տարօնու, տէր Յովհաննէս ի նոյնն. սամուէլ անեցին ի նոյնն. Կիրակոս Գանձակեցին ի նոյնն: ԶՅովհաննու Օձնեցւոյն, ինքն իսկ ի նոյնն. տէր Յովհաննէս ի նոյնն. Սամուէլ Անեցին. Կիրակոս Գանձակեցին: Զսիովնի Բիսովնեցւոյն . կանոնագիրքն: Զաքարիայ Ձագացւոյն ի Շիրակաւան: Սահակ եպիսկոպոսն Տայոց, մականուանեալն Մռուտ. Վարդան վարդապետն Գանձակեցի ի պատմագիտութեան իւրում: ԶԺողովն անւոյ յորում ընկեցին զտէր Վահան յաթոռոյն. Մատթէոս Վանաց երէց Ուռհայի ի տարեգիրս իւր, Սամուէլ Անեցին . Կիրակոս Գանձակեցին: Զժողովն անւոյ` որ ի սակս տեառն Պետրոսի գետադարձին. Մատթէոս Վանաց էրէց Ուռհայեցի` ի նոյնն. Կիրակոս Գանձակեցի: Զժողովն Քեսնոյ. Ներսէս Շնորհալին` ի վիպասանութեան նախնեաց` (այսմ չեմ ես անձամբ տեղեակ` այլ ի գրուածոց մեր վեր. Հայր Իգնատիոսին առի ): ԶԳրիգոր Տղայի եւ Տարսոն: Գործք ժողովոյն եւ թուղթք տեառն Գրիգորիսի, Ներսեսի. եւ Գրիգոր Տղայի եւ Կիրակոմ Գանձակեցին: Զժողովն որ ի Մեծն Հայք վասն տօնելոյ զտօնս ըստ ամսոյ են: Կիրակոս Գանձակեցին: ԶԿոստանդնի ի Սիս առաջին. Կիրակոս Գանձակեցին: Զկոստանդնի եւ Հռովմկլայն. Կիրակոս Գանձակեցին: ԶԳրիգորի Անաւարզեցւոյն ի Սիս Բ. Ճառընտիրն. ի Կալանէ յիշատակեալ. ԶԿոստանդնի Կեսարացւոյն յԱտանայ. Նոյն Ճառընտիրն ի Կալանէ յիշատակեալ: զԺողովն ի Մեծ Հայք` յորում ի բաց կացին յաթոռոյն Սսայ. Թումա ոմն վարդապետ պատմաբան, ժամանակակից Յօհաննու Որոտնեցւոյն: ԶԺողովն յԷջմիածին` ընկալան զգլխաւորութիւն եկեղեցւոյն Հռովմայ. եւ զժողովն ի Կարին յորում ի բաց եկաց յաթոռոյ տէր Սահակ Ահագինն. չունիմ ի պատմագրաց ինչ ցուցանել` զի յայսմ դարու են եղեալ, եւ թէ գրեաց եւս ոք զանցս ժողովոցս, չեւ եւս էհաս ի ձեռս մեր. ուստի եւ ի հաւատս պատմողացն է ապաստան: …

       Նուաստ ծառայ Հ. Պետրոս Վ. Կ . Մ.
       Ի Վենետիկ յամի տեառն 1772 մարտի 23