Պաշպալովի
կամ
Եղիսաբեթուպոլսի
առաքելութիւնը
մշակողներէն
մին
է
Հ.
Թէոդորոս
վարդապետ
Յովհաննէսեան
Պաշպալովցի,
որուն
երկրորդ
թուղթն
է
որ
կը
հրատարակենք
հոս:
Նա
իւր
քաղաքէն
առ
Մխիթար
կը
ղրկէ
պատմական
տեղեկագրութիւնս:
Օ[րհնեալ
]:
Ե[ղիցի
]:
Յ[իսուս
]:
Ք[րիստոս]:
Գերապայծառի
եւ
Գերյարգեցելոյ
Տեառն
Մխիթարայ
Աբբայի
Հօրդ
մերում
արժանապատուագունեղի`
մեծաւ
խոնարհութեամբ
զոտս
համբուրելով
մատուցանեմ
զորդիական
ողջոյն,
եւ
այլն:
…
բոլոր
դրանսիլվանիայ
յոգւոց
հանեն
սակս
մեծի
երկիւղի,
եւ
ի
ահացուցիչ
կարծեաց
եկելոց
ի
վերայ
տիեզերաց,
մինչ
զի
գրեթէ
ամենեքեան
զամենայն
զոյս
իւրեանց
փախուցին
ի
Սիպին,
ոչ
միայն
հայք,
այլ
նաեւ
մաճառք.
եւ
գոյ
ձայն
թէ
Պօնավալ
ուրացօղն,
եւ
Ռագօցիին
որդին
բազմութեամբ
զօրաց
տաճկականաց
մտանելոց
են
ի
Դրանսիլվանիա,
եւ
եկեալ`
հրաման
եհան,
զի
ամենայն
մաճառք
զինուորիցին.
(ենթ
պատրուակի,
թէ
ընդդէմ
տաճկաց
մարտնչիցին,
բայց
վախճան
նորա
էր,
զի
ի
գալ
տաճկին
եւ
Ռագօցիին`
սոքա
պատրաստք
լիցին
առ
ի
մարտնչիլ
ընդդէմ
կայսերն
):
Բայց
իբրեւ
իմացաւ
կայսրն`
հրաման
եհան,
զի
մի
ոք
մաճառ
զինուորիցի:
Եւ
այս
յոյժ
բարի
եղեւ
վասն
հայոց.
քանզի
առաւել
երկնչիմք
ի
ընտանի
թշնամեաց,
այսինքն
ի
մաճառաց,
քան
թէ
ի
տաճկաց:
Իսկ
վերոասացեալ
Ճէնրալն
իբրեւ
իմացաւ,
թէ
ի
յայտ
եկին
դաւաճանութիւնք
նորա`
էառ
զթունալի
ըմպելի,
եւ
այնպէս
սատակեցաւ:
Դարձեալ
լուաք
թէ
մոսգովն
առեալ
իցէ
զՊէնտէր,
եւ
տաճիկքն
տուեալք
իցեն
նմա
զերկիրն
մինչեւ
ի
սահմանս
Թունային.
բայց
այսու
պայմանաւ,
զի
յայսմիկ
ձմեռան
մնասցեն
տաճիկքն
յերկիրն
յայն
մինչեւ
ի
գարուն,
իսկ
ի
գարնան
ելցեն
ինքեանք,
եւ
ռայէն
մնասցէ
անդ
ի
ներքոյ
մօսգին:
Ոչ
գոյ
շաբաթ,
յորում
ոչ
լսիցեմք
զնորագոյն
լուրս
եղկիւղալիցս.
ուստի
եմք
ի
մեծի
նեղութեան
եւ
ի
կասկածանս:
Դարձեալ
ի
յանցեալ
թղթոջ
աղաչեալ
էր
թէ
գրիցէք
ինձ,
եթէ
վէնէտիկցիք
առեալ
իցեն
զՄօռայ
թէ
ոչ.
քանզի
այսպէս
լուեալ
էի
ի
Կեռլայ,
թէ
զկէսն
Մօռայի
առեալ
իցեն…:
Իսկ
ես
մեծաւ
բաղձանօք
տեղեկանալ
կամիմ
զտպագրութենէ
Մեկնութեան
Աւետարանին
եւ
յառաջացմանէ
վանիցն,
զոր
կամէիք
առնել
ի
Բատուա:
…..
Մնամ
պատրաստական
յամենայնի
Նուաստագունեղ
ծառայ
Հ.
Թէոդորոս
Յով[հ]աննիսեան
Կրօն.
ի
Կարգէ
Անդօեան
Գրեցաւ
յԷլիզապէթ
քաղաքն
1737
Նոյեմբերի
1
