Մարտիրոսագրութեան
մը
մանրամասն
պատմութիւնը
կը
դնէ
մեր
առջեւ
Հ.
Միքայէլ
վարդապետ.
այդ
շահեկան
տեղեկութիւնը
այնպէս
կը
թուի
մեզ`
որ
պակաս
մը
պիտի
լեցնէ
Հայ
վկայաբանութեան
մէջ:
Գերյարգեցելոյ
Աբբայ
Հօրդ
մերոյ,
տեառն
տեառն
Մխիթարայ
Աստուածաբանութեան
Վարդապետի
…
Եկեսցուք
յայժմ
առ
նորագոյն
ինչ,
զի
լուաք
թէ
սակաւ
ինչ
խումբ
պարսկական
եկեալ
ի
սեբաստիա,
իջեւանեալ
ոչ
ումեք
վնասեն,
եւ
զոր
ինչ
առնուն
հատուցանեն,
զոմանս
փուռս
հացագործաց
ինքեանց
սեփհականեալ,
եւ
զոմանս
հասարակ
քաղաքացւոց
թողեալ.
ասած
լինին
թէ
մերոյ
թագաւորին
դէմ
ենք
եկեալ,
որ
աստի
խմբով
սոցին
գնալոց
է.
նաեւ
լուաք
թէ
Թահմազն
զՊասրա,
զՆինվէ,
զՔէրքիւտ
սեփականեալ
է,
է
եւ
ի
ներքոյ
Տիգրանակերտի:
Նաեւ
իբրու
20
օր
է,
որ
աստ
երեքտասան
ամաց
պատանի
մի,
ազգաւ
հայր`
Մարտիրոս
անուն
մարտիրոսացաւ,
զրպարտութեանց
հանդիպեալ,
իբր
երկու
ամիս
ի
բանտի
կեցեալ,
ստիպեցեալ
բազմիցս
տաճկութիւն,
եւ
նա
ամենեւին
հաստատ
մնացեալ
ի
հաւատս,
ներկայացուցեալ
առաջի
Վէզիրն,
արարեալ
զբազում
խոստումս
մեծութեան,
քիւրք
մեծագին,
մինչեւ
ցհինգ
քսակ
դրամ.
եւ
նա
պատասխանեալ
համարձակ
դիմօք.
Այս
զուր
է
ինձ,
թէ
բոլոր
աշխարհս
տաս
ոչ
հաճիմ.
թէ
ազատելոց
ես
զիս
ազատեա
',
թէ
ոչ`
հրամայեա
սպանանել
զիս:
Այսպէս
հատեցեալ
եղեւ
վճիռ
գլխատել
ի
Պարմախղաբուն,
եւ
անդէն
եւս
Հասաս
պաշին
իջեալ
ի
ձիոյ
փաղակշական
բանիւ
երիցս
խօսեալ,
եւ
դահիճն
զսուրն
ի
ձեռին,
յորդորեալ
զնա
դառնալ.
եւ
նա
ամենեւին
ոչ
հաւանեալ
բանից
նոցին,
ասացեալ
է
ի
յոտին
կանգուն
կալով
հար
զիս.
եւ
ապա
դահիճն
միով
հարմամբ
հատեալ
զգլուխ
նորին.
զի
հայք
ի
նոյն
որ
ի
շուկայս
հաւաքեալ
են
զդրամս
իբրու
40
բոլորի
չափ
եւ
տուեալ
դահիճն,
զի
շուտով
հատցէ.
եւ
նոյն
դահիճն
ունելով
ընդ
ինքեան
զբամպակս,
թաթաւեալ
եւ
թաթախեալ
ի
յարեան
նոյնոյ,
հայոց
արանց
եւ
կանանց
առնլով
զդրամս,
մասնիկ
մասնիկ
բաշխեալ
է
երեք
օր
գնացողացն
եւ
կեցողացն
շուրջ
զմարմնով
նորին,
եւ
ասեն
թէ
զգլուխն
հայոց
պատրիարգն
առեալ
է,
եւ
զմի
մատն
դաղմատացիք,
եւ
ի
հանդերձէ
արենաթաթախ
սակաւ
ինչ
թերեւս
առ
մեզ
եւս
հասանի,
զի
ումեմն
յանձնեալ
եմ .
եւ
զլիակատար
պատմութիւն
սորին
ի
յառաւել
տեղեակ
եղողաց
գրել
տալոց
եմ:
Նմանապէս
երկու
ամ
յառաջ
մի
պատանի
եւս
իբրեւ
զայս
ի
սեբաստիա
եղեալ
է.
եւ
զայսմանէ
եւս
ջանամ
գրել
տալ:
…
Գերյարգութեան
քում
Պատրաստական
ամենայնի
Հայր
Միքայէլ
Վ .
Սեբաստացի
Յամի
տեառն
1743ին
հոկտեմբերի
17ին
գիր
երրորդ
ի
Կոստանդնուպօլսոյ
