Մայր դիւան Մխիթարեանց Վենետկոյ ի Ս. Ղազար

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Մելգոնեան Աբբահօր հետեւեալ նամակէն կանդրադարձնենք կարեւոր նորութիւններ եւ մանրամասնութիւններ` եկեղեցւոյն ու մանաւանդ Վենետկոյ Հայոց Ս. Խաչի մատրան պատմութեան համար:
       Վերապատուելի հօր մերում Գեորգ վարդապետին ողջոյն եւ սեր բազում յոյժ
       Զդասն բերաք յառաջ, եւ զաւագ խորանն տարաք յետս իբր որմայեց. շինեցաք բեմ բարձր հինգաստիճանեան, որձաքարեայ յատակաւ, շինեցաք ի նմա զգերեզման մեծի աբբայ հօր մերոյ ննջեցելոյ, փառաւոր ձեւով, յազնիւ եւ ի գեղեցիկ քարանց, քանդակեալ ի վերայ կափարչին երկնագունի ամպասարասի` մեծավարկի, զոտանաւորս վերտառեալս քաջաներբողս` կարդացեալս ի հելլեն բարբառ` էփիկռամմայ, որոց սկզբնատառքն գերուստ ի վայր հեգեն զայս բան. ՔՆԱՐ ՔԱՂՑՐԱԽՕՍ ԱՍՏՈՒԱԾԱՅԻՆ ՀՈԳՒՈՅՆ…: Հայք Վէնէտիկու միաբանեալ, բռնութեամբ փռօկուռաթօռաց ետուն զհովուութիւն եկեղեցւոյն իւրեանց մեզ. մտաք ի նա ի վերափոխման Կուսին, կարգեցի զոմանս ի մերոց քարոզիչս նոցա. ետուն քարոզս եւ զարմացուցին զնա տերամբ… առաջին քարոզքն էին յաղագս սիրոյ եւ միաբանութեան: Վասն որոյ եւ ինքեանք աստուածային ազդեցութեամբ ի բաց թողեալ զամենայն խէթ եւ զդառնութիւն միաբանեցան եկին ի վանս մեր գրեթէ ամենեքեան միախուռն բազմութեամբ` եպիսկոպոսօքն հանդերձ, եւ տեսեալ զձայնաւոր պատարագ մատուցեալ փառաւորապէս ըստ դիտաւորութեան նոցա, արարին ժողովոյն իւրեանց` հնգեցունց ի մէնջ ընդ նոսա բազմելով խրախութիւն մեծ ի մերում գրքատան` առ չբաւելոյ այլում տեղւոյ. եւ կան այժմ խաղաղ եւ միաբան: Հ. Ղազարոսն գնաց ի Կեռլէ. եւ'ս առաւել յանկեցան ժողովուրդքն, եւ ետուն զեկեղեցին մեզ: Յայսմ ամի եղեւ ի Կոստանդնուպօլիս ժանտամահ անհնարին, մինչեւ կոտորիլ չորիր մասին մեծի քաղաքին…: Հ. Զաքարիայն վասն ժանտախտին բռնութեան` փախուցեալ էր ընդ մերոյ ժողովրդեան ի ծայրս կրճից Սեաւ ծովուն` ի մայիս ամսոյ մինչեւ ցնոյեմբեր…: Յովհանէս վարդապետն է ղափէլան հայոց եկեղեցւոյն [Վենետկոյ ], այլ զի կայ յանկողնի հիւանդոտ, վասն այնորիկ զգործ նորա կատարէ Հ . Պօղոսն:
      
       Յամի Տեառն 1752 Յունվարի 15 [Վենետիկ]
       Նուաստ ծառայ Ստեփաննոս վարդապետ Աբբայհայր