Մայր դիւան Մխիթարեանց Վենետկոյ ի Ս. Ղազար

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Դրանսիլուանիոյ Եպիսկոպոսին կոնդակին թարգմանութիւնն է, զոր ի վանս ղրկեր է Հ. Ղազար` ըստ իւր նախընթաց մէկ անտիպ գրոյն, ուր այսպէս կ՚ըսէ. «Յաւուրս այսոսիկ ընկալայ զմեծագոյն գոնտակն օրհնութեան եւ թողութեան շինելոյ զեկեղեցի եւ զմենաստան յերկրիս յայսմիկ ի գերապայծառ Եպիսկոպոսէն. զօրինակն գոնտակին յղելոց եմ ընդ Աղաչայ Մարտիրոսին ի վանս մեր» (Գր. առ Մելգոնեան Աբբ. յամին 1753 Մայիս 29):
      
       Զիգիզմունդոս Անտոնիոս Սթօյքա, Պարոն դէ Սալայ, թոյլտուութեամբ Աստուածայնով Եպիսկոպոս Տրանսիղուանիոյ, այսինքն Էռտէլայ. Նախահոգակ Տաճարին Ամէն երանեալ Կուսին Մարիամու Կաստրօագրիոյ, Աթոռանիստ Եկեղեցւոյն Ագրիոյ Կանոնիկոս: Սուրբ Կանոնաց Գիտակ, Սրբասնեալ Վեհափառութեանցն Կեսառականաց եւ Թագաւորականաց , այժմու երկրին եւ վեհագոյն Կառավարութեան Թագաւորականի ի Տրանսիղուանիայ մտերիմ Խորհրդակից. Սիրեցելոյ մերում ի Քրիստոս կրօնաւորի Հ. Քրիստափորեան Ղազարու` ի ճգնաւորական կարգէ Սրբոյն Անտոնիոսի Աբբային, ողջոյն ի Տէր եւ Հայրական օրհնութիւն: Խոնարհական խնդրոյդ (մեզ մատուցելոյ սակաւ մի յառաջ ) գիրն` ունէր զայս ինչ, թէ ի մէնջ շնորհեսցի քեզ եւ քոյոցդ յաջորդաբար Եղբարց` որք ի գիւղաքաղաքն Արմէն Եղիսաբեթուպօլիս մերոյ Թեմին, ըստ ներքոյ եղեալ` վասն այսորիկ մեզ արարեալ աղաչանաց շրջահայեցացն նոյնոյ գիւղաքաղաքի Պետութեանն եւ Հասարակութեան եւ քոյոցն, ուժգնութեամբ այլոց մերոց թղթոց հաւանութեան եւ ներմուծական գրոց ելելոց ի վերայ այսորիկ, արդէն իսկ են, եւ կանոնապէս մուծեալք, զի զայն տունն որ ի նոյն գիւղաքաղաքի արդէն իշխանութեամբ ձերով է, ի ձեւ Եկեղեցւոյ կառուցանել, զարդարել, ի նմին զՍրբազան պաշտամունս Պատարագաց եւ եւս զայլ սովորական հանդիսութիւնս Եկեղեցւոյ կատարել, զսուրբ Հաղորդութիւնն յարամիշտ պահել, ոչ նուազ ի տան ձերում զԴպրոցս հասարակս բանալ, եւ ի նոսին Մանկանց Արամեանց զսկզբունս Քրիստոնէական վարուց, եւ զարտաքին գրոց մակացութիւնս հրապարակաւ ուսուցանել օրինապէս մարթասջիք, զմեր իշխանութիւնս եւս ի վերայ յաւելուլ հաճիցուք: Արդ` մեք որ ըստ արժանապէս բանի Հովուական պաշտօնիս մերոյ յօժարակամ հաւանութեամբ յայն բերիմք, զոր ինչ Աստուածային փառացն եւ փրկութեան հոգւոց կարգեալ յաճումն տեսանեմք լինելոց, մտադրագոյնս խոկացեալ զշարժառիթսն, եւ զծանրութիւնս աղաչանաց քոց նախագրելոց` լաւ վարկաք լսելի առնել զանոսիկ, որպէս եւ իսկ ուժգնութեամբ գրոցս լսելի առնեմք, զպատշաճաւոր քեզ եւ քոյոցդ յաջորդաբար նոյնոյ կարգի Եղբարցդ շնորհելով իշխանութեան կարողութիւն, որպէս զյիշատակեալ տունն ձեր` յայս վախճան կարգեալ, եւ ձեւ Եկեղեցւոյ կառուցանել զարդարել, ի նմին Պատարագաց նուիրագործութիւնս առնել: զՍուրբ Հաղորդութեան խորհուրդն յարաժամ սակայն վայելչապէս պահել, եւ զայլ ամենայն եկեղեցւոյ սովորական հանդիսութիւնս կատարել. նմանապէս ի տան ձերում զդպրոցս հասարակս կամ մակացականս բանալ, եւ ի նոսին Մանկանց Հայոց զսկզբունս Քրիստոնէական վարուց, այլ եւ զարտաքին գրոց մակացութիւնս հրապարակաւ ուսուցանել` ազատօրէն եւ օրինապէս կարասջիք եւ մարթասջիք: Սակայն կամիմք, եւ ստուգիւ պատուիրեմք զի ի նոյն այսպէս ձեւացուցեալ` եւս եւ յայլ ապա` նորակերտ Եկեղեցւոջն, զՔարոզութիւն բանին Աստուծոյ, զմատակարարութիւն սուրս խորհրդոյն եւ զայլ հանդիսութիւնս Եկեղեցականս, որք ծխակերականք են, կամ լինիցին, առնել ամենեւին մի համարձակիցիք, եթէ ոչ ցոր վայր եւ յորքան ի ձեռն նոյն գիւղաքաղաքի կարգեալ ժողովրդապետին այսուհետեւ կայցէք ի վերայ իշխանութեան: Դարձեալ կամիմք եւ բացորոշեմք, զի այնք, որպէս ի վերայ դնի, ձեռք բանալի դպրոցք եւ ուսումնարանք` նոյն գիւղաքաղաքի կարգեալ Գահերիցուն, կամ ժողովրդապետի տեղւոյն ենթարկեսցեն միշտ եւ ամենեւին յամենայնի վերատեսչութեանն, այցարարութեանն եւ ուղղաւորութեանն: Իսկ զորհնութիւնն նոյնոյ այսպէս ձեւացուցանելի Եկեղեցւոյ ձերոյ, Պատուաւոր Տեառն Միքայէլի Դանիէք` Գահակալ եկեղեցւոյն մերոյ Ալբայու Կանոնիկոսին, եւ բազմիցս ասացեալ նոյն գիւղաքաղաքի Գահերիցուն եւ Ժողովրդապետին յանձն առնեմք: Տուեալ եղեւ գիրս յԱմրոցի մերում Ալվինկիոյ` յաւուր երեսներորդի առաջնորդի ամսոյն Յուլիսի, յամին Տեառն ՌՉԾԳ-ին :
      
       Զիգիզմունդոս Անտոնիոս Եպս. Տրանսիլուանիոյ
      
       Առ հրամանսն իւրոյ Եպիսկոպոսականի գերաբարձրութեանն Անտոնիոս Շերետացի ստորագրեցի. Գերոյասացելոյ Գերաբարձրութեանն իւրոյ Մատրանապետ գրեցի