Տիարպէքիրի
մէջ
տեղի
ունեցած
ահռելի
սովի
մը
երեսէն
աղեխարշ
պատմութիւն
մը
կը
ներկայացնենք:
Գերապատիւ
եւ
ամենապայծառ
Տեառն
Ստեփաննոսի
մեծի
աբբայ
հօր
ողջոյն
…
ոչ
երբէք
լուեալ
եւ
տեսեալն
ի
քաղաքիս
լուեալ
եւ
տեսեալ
եղեւ
յայսմ
ամի
ի
մասին
ուտելեաց,
եւ
մանաւանդ
հացն,
որ
եղեւ
գրեթէ
20
կամ
25
տրէմն
ստակ
մի.
եւ
այն
բոլորովին
սեաւ,
եւ
կորեկալից
եւ
գարելից
եւ
մոխրախառն.
ըստ
օրինակի
կոտորակին,
զոր
տփով
առ
ձեզ.
եւ
այն
ոչ
գտանիւր,
մինչեւ
բազմախումբ
ժողովրդեան
խռնիլ
առ
փռամբք.
եւ
աղաղակաւ
եւ
կոծով
հազիւ
մի
կամ
երկու
հաց
ընդունիլ,
ոչ
կարեմք
պատմել
զբազմութիւն
եասախճիյից,
որք
սփռեալք
ընդ
փռունս
հարկանեն
զժողովուրդն
եւ
զոմանս
ի
բանս
կռեն:
Աստ
այսպէս,
իսկ
յանատօլու
ամենեւին
է
խեղճութիւն,
եւ
մանաւնդ
ի
Տիարպէքիր,
ուր
բազումք
սովալլկեալք,
անկեալ
մեռանէին
ի
հրապարկի,
եւ
չունք
զմարմին
նոցա
ուտէին,
եւ
այն
զկնի
ուտելոյ
զմիւս
մանկանց
իւրեանց:
Եկին
ոմանք
եւ
զտեսեալսն
իւրեանց
մեզ
պատմեցին.
ասեն,
տեսաք
զբազումս
ի
Տիարպէքիր
սովամահս
ի
քաղաքի.
եւ
փութով
ելեալ
արտաքս,
տեսաք
ի
մերձակայ
անտառին
զկին
մեր
քսանեւհինգ
ամեայ,
զի
փարեալ
զծառով
իւիք
կամէր
կորզել
ինչ.
եւ
մօտ
գնացեալ
տեսաք,
զի
քաղէր
զծառոց
կեղեւանս,
զի
կերիցէ.
հարցաք
զի՞նչ
գործես
զայդ.
ոչ
կարաց
պատասխանել.
զի
վասն
սովուն
ծամելիք
նոր
աղխեալ
էին,
եւ
մերձ
էրի
գլորիլ:
Տուեալ
նմա
կոտորակ
մի
հացի,
զօրացուցաք
զնա,
զի
գիտասցուք
զանցսն.
իբրեւ
բարբառն
արձակեցաւ,
անկաւ
առ
ոտս
գրաստուց
մերոց.
լալով
թէ
ահա
մեռանիմ
ի
սովէ,
ածէք
զիս
ընդ
ձեզ
գոնէ
ընդ
քարշ
եւ
ընկեցէք
զիս
ի
տեղի
մի,
ուր
ետից
կոտորակ
մի
հացի:
Բայց
զի
այս
էր
մեզ
անկարելի,
տուաք
այր
իւրաքանչիւր
կոտոր
մի
հաց
եւ
ի
բաց
արձակեաց
զնա:
Եւ
յառաջ
խաղացեալ
եկաք
ի
գիւղ
մի,
եւ
մտաք
ի
տուն,
ուր
տեսաք
զերկու
մանուկ
տղայս
եւ
ոչ
զայլ
ոք.
ասեմք,
ուր
են
հայր
եւ
մայր
ձեր.
ասեն,
հայր
մեր
ոչ
է
աստ.
իսկ
մայր
մեր
վասն
բազում
արտասուաց
մերոց
գնաց
հաց
եփել
մեզ:
Զայս
լուեալ
ելաք
արտաքս
որոնել
զմայրն,
եւ
գտաք
զնա
ի
յերգնոցն
կախեալ
զինքն.
կտրեցաք
զչուանն,
սակայն
գտաք
մեռեալ:
Վազեցաք
ի
թոնիրն,
եւ
տեսաք,
զի
զերկուս
կղմինտաս
եղեալ
է
յեփել,
զի
խաբեսցէ
զմակունս
իւր:
Իսկ
եասախն
թագաւորական
ոչ
դադարեցաւ,
որ
վասն
զգեստուցն.
մինչեւ
պատառեցին
յաւուրս
յայսոսիկ
զչնչին
խալփախն
եւս
Արութիւն
եղբօր
հայր
Մկրտչին…:
Սարգիս
վրդն
յայսմ
մեծ
պաքի
ի
Խալաթիայ
քարոզէ… :
1758
մարտ
20
(ի
Կ.
Պոլիս
)
Նուաստ
ծառայք
Հ.
Զաքարիա
եւ
Հ.
Մկրտիչ
վրդք .:
