Մէկ
քանի
քաղաքական
դէպքերու
քով`
նաեւ
հետաքրքրական
է
Մխիթար
Աբբահօր
Հռովմայ
մէջ
ո'ւր
բնակած
ըլլալու
մասին
յայտնուած
կարծիք
մը:
Գերապատիւ
եւ
ամենապայծառ
տեառն
Ստեփաննոսի
աբբայի
ողջոյն
խոնարհական
…
Ի
թունուզէ
պէյ
մի
տաճիկ
թէքիրտաղցի
հարուստ
յոյժ`
փախուցեալ
ի
սպանիայ
ի
բարկութենէ
փաշայի
տեղւոյն,
որ
կամէր
գլխատել
զնա
վասն
զրկանաց
արարելոց,
ընկալաւ
շնորհս
ի
թագաւորէն,
եւ
նորա
յանձնարարութեամբ
առաքեցաւ
ի
Նափօլի
մեծաւ
պատուով.
ընդ
որում
Խուպեարօղլու
Ստեփանն
բազում
անգամ
խօսեցաւ,
որպէս
պատմեաց
մեզ.
սա
կամէր
նախ
գալ
ի
Հռօմ.
աստի
ի
Վենետիկ.
ի
Վենետիկէ
ի
Վենայ.
եւ
ի
Վենայէ
ի
Կոստանդնուպօլիս.
սակայն
նափօլիթանքն
չկամեցան,
այլ
գրեցին
ի
Ստամպօլ,
զի
ուղիղ
նաւաւ
յղեսցեն
զնա
անդր:
Դարձեալ
աստ
համբաւին
թէ
թագաւորն
տաճկաց
առաքեաց
վասն
երից
փաշայից
գլխատել
զնոսա.
երկուքն
ի
նոցանէ
փախեան
ի
կողմանս
Վենետիկեցւոց.
մինն
ապստամբեալ
ժողովեաց
զգլխով
իւրով
քսան
կամ
երեսուն
հազար
զօրս.
եւ
արձանանայ
նոքօք
հանդերձ
թագաւորին,
խնդրել
զվրէժ
քինուն
արդարութեան:
Զայս
լուր
նախ
ֆրէնկքն
ասացին,
սակայն
ես
ստեցի,
բայց
յետոյ
եկն
գիր
ի
Ստամպօլէ,
յորում
այս
պատմութիւն
ճառի,
որպէս
եւ
գրեցի:
Տէր
Գէորգն…
գնաց
բնակեցաւ
ի
Փօնթէ
Սիսթօն…
սակայն
եւ
անդ
նեղի,
զի
ոչ
ունի
զդիւրութիւն
զոր
ունէր
ի
հայոց
ժամն,
այլ
եւ
պարտի
պահել
զկանոն
տեղւոյն,
մանաւանդ
յաւուրն
մի
ժամ
առնել
ի
միասին
զմտածական,
քանզի
այս
է
տեղի
ինչ
հասարակաց
շինեալ
իբրեւ
զվանս,
ընդ
կառավարութեամբ
սփօլօդից
որք
են
փիարիսթայքն,
որ
մտեալ
իբրեւ
պանդուխք
բնակին
պարկեշտ
քահանայք,
ուր
եւ
կարծեմ
բնակիլ
Մխիթար
աբբային,
յորժամ
եկն
ի
Հռօմ:
…
Նուաստ
ծառայ
Հ.
Մկրտիչ
[Անանեանց]
1760
Հոկտ.
4
[Հռովմ]
