Կարեւոր
տեղեկագրութիւն
մ'է`
Անտոնեան
Միաբանութեան
այս
թուականիս
մէջ
անցուցած
կեանքին
շուրջ:
Գերապատիւ
աբբահօր
մերում
տեառն
տեառն
Ստեփաննոս
րաբունապետի
համբուրիւ
աջոյն
ողջոյն
ի
Քրիստոս
Յաւուրս
յայսոսիկ
եկին
երկու
կրօնաւոր
քահանայք
ի
լեռնէն
Լիբանանու,
անուն
մեծին
Անդրէաս,
եւ
անուն
միւսոյն
Մատթէոս.
սոքա
եկեալ
ի
Պասրա
ի
յունիսի
6
գնացեալ
էին
առ
Կուռնելիոս
եպիսկոպոս:
Իսկ
նորա
ազդ
արարեալ
Ստեփան
աղային
ասէ.
ես
չունիմ
սոցա
տեղի,
ուր
դիցուք
զնոսա.
եթէ
կամիս`
իջցեն
ի
տան
քում
առ
վարդապետին:
Եւ
նորա
առաքեալ
զորդի
իւր
զաղայ
Պետրոսն
առ
եպիսկոպոսն`
ասէ.
նախ
հարցուք
զվարդապետն.
եթէ
հաճոյ
իցէ
նմա,
գնասցեն
անդ:
Եւ
աղայ
Պետրոսն
(որ
է
ամաց
չորեքտասանից
)
առանց
ծանուցանելոյ
ինչ`
առեալ
զնոսա
ի
տուն
իմ:
Եւ
ես
բազում
մարդասիրութեամբ
զնոսա,
եւ
հանգուցի
զնոսա`
հոգացեալ
զամենայն
պիտոյս
նոցա.
եւ
որ
ինչ
էր
ի
ձեռին
իմում
արարի
նոցա
եւ
առնեմ
ճշմարիտ
եւ
անկեղծ
սիրով.
եւ
ետու
եւս
նոցա
զտասն
պատարագիս…:
Ծանուցին
ինձ
զվախճան
գալստեան
իւրեանց.
այսինքն
է
ժողովել
զդրամս
ի
պէտս
վանաց
իւրեանց,
եւ
ի
վճարումն
պարտուց
իւրեանց:
Հինգ
ամօք
յառաջ
(ասաց
Հ.
Անդրէասն
)
ես,
եւ
հայր
Աբրահամն
առաքեցաք
ի
մեծաւորաց
մերոց
եւ
ի
կաթուղիկոսէն
յայս
վախճան,
հայր
Աբրահամն
գնացեալ
ի
Հնդկաստան
եւ
ես
յայլ
կողմանս.
եւ
յետոյ
առեալ
ընդ
իս
զհայր
Մատթէոսն
եկի
ի
Պաղտատ.
եւ
անտի
ի
Սպահան,
ի
Սպահանաւ
ի
Շիրաս,
եւ
ի
Շիրասու
աստ:
Զայս
ասացեալ
եցոյց
ինձ
զգիրսն
վկայականս.
մինն
ի
մեծաւորէն
Հռօմայ,
երկրորդն
ի
մեծաւորէն
Լիբանանու
(յորս
գրի,
թէ
վասն
շինելոյ
մեր
զվնաս
ի
Հռօմ`
անկաք
ընդ
մեծամեծ
պարտիւք,
եւ
դարձեալ
գրի,
թէ
վասն
աղքատութեան
մերոյ`
ոչ
է
մեզ
հնար
պարապիլ
յիմաստութիւնս,
վասն
որոյ
խնդրեմք
յաստուածասիրացդ
ողորմիլ
մեզ
են:
Երրորդն
գիր
օրհնութեան
ի
կաթուղիկոսէն…
եւ
չորրորդն
է
յընդհանրական
քննչէ
առաքելոյ
ի
պապէն
ի
Լիբանան
հինգ
ամօք
յառաջ
վասն
միաբանելոյ
զերկու
ուղղափառ
կաթուղիկէ
եպիսկոպսունս
հոռօմոց`
որ
ի
Լիբանան,
(իբր
զի
յընտրելն
զկաթուղիկոս
հոռոմոց
ոմանք
միումն
հաւանեալ,
եւ
ոմանք
այլումն`
բաժանեալ
է
կաթուղիկոսութիւն
նոցա,
եւ
վասն
այսորիկ
առաքեալ
է
պապն
զքննիչ
յորոշել
գիրսն
):
Սա
գնացեալ
ի
Լիբանան
պատահի
հայ
կրօնաւորացն,
եւ
տեսեալ
անդ
զմանկունս
ոմանս
յուսումն
պարապեալ,
հարցանէ
նոցա,
թէ
ուստի`
է
ապրուստն
ձեր…
եւ
նոքա
ասեն,
ոչ
ուստէք.
բայց
եթէ
ի
լերանց
անտի,
եւ
այն
սակաւ
յոյժ`
մինչ
ոչ
կարել
լիով
յուսումն
պարապիլ:
Եւ
իորա
խորհուրդ
տուեաք,
ասէ,
առաքեսջիք
զոմանս
յայլեւայլ
կողմանս
աշխարհիս,
որպէս
մառոնիքն
առնենէ.
եւ
յուսամ
թէ
բազում
ինչ
կարէք
ժողովել
ի
պիտոյս
կարօտութեան
ձերոյ
ի
դիւրութիւն
ուսման:
Յայսմանէ
յորդորեալ
նոցա
առաքեալ
են
զհայրն
Աբրահամ
ի
Հնդկաստան,
եւ
զհայրն
Անդրէաս
յայլ
կողմանս,
եւ
այժմ
յայս
կողմանս
եւս
ընդ
հ.
Մատթէոսին:
Զայսոսիկ
լուեալ
իմ
ի
նոցանէ,
եւս
եւս
գովեալ
զյոժարութիւն
նոցին,
ուրախացաւ
ընդ
նոսա,
եւ
խոստացայ
եւս
ձեռնտու
լինիլ
նոցա
որչափ
հնար
է
ինձ.
եւ
ամենայն
սիրով
ծառայել
յօժարութեան
նոցին…
Յամի
տեառն
1770
ի
յունիսի
8
ի
Պասրա
Նուաստ
ծառայ
Հ.
Միքայէլ
Չամչեանց,
վարդապետ
