Հ.
Գ.
Գալեմքեարեան
իւր
«ԿԵՆՍԱԳՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐ
ԵՐԿՈՒ
ՀԱՅ
ՊԱՏՐԻԱՐՔՆԵՐՈՒ
ԵՒ
ՏԱՍՆ
ԵՊԻՍԿՈՊՈՍՆԵՐՈՒ»
գրքին
մէջ
յատուկ
գլխով
մը
կը
խօսի
մանրամասն`
հետագայ
նամակիս
ստորագրողին`
Յարութիւն
եպիսկոպոսի
վրայ
այս
վերնագրով.
«Յարութիւն
Վ.
Լեւոնեան
Կ.
Պոլսեցի,
Արք
Կեսարիոյ
Պաղեստինացւոյ
(1670-1738):
Հ.
Ալիշան
Հայ
Վենետիկ
մէջ
1716ին
ի
Վենետիկ
կը
յիշէ
զանիկայ:
Սա
արդէն
Պոլսեցի
կաթողիկէ
հայերու
հետ
1718
մայիս
6ին`
Վենետկէն
գրած
է
Մխիթարայ
եւ
անոր
միաբանութեան
կաթողիկէութեան
մասին
վկայական
թուղթ
մը`
որ
յետոյ
հրատարակուած
ալ
է:
Ատկէ
երկու
ամիս
վերջն
է
որ
կը
գրէ
մեր
հրատարակած
նամակը,
որուն
մէջ
ի
Հռովմ
երբեմն
անցուցած
իր
օրերուն
յիշատակութիւնը
անշուշտ
կը
հայի
1712
թուականին,
յորում
կատարուած
է
Պիոս
Ե.
ի
սրբացուցման
ժողովը.
«Սոյն
Համագումարին
մէջ,
որ
երեք
Նիստ
ունեցած
է,
բազմած
էին
Հռոմայ
բոլոր
կարդինալները,
լատին,
յոյն,
ասորի,
քաղդէացի
կաթողիկեայ
Հայրապետներ:
Այս
բազմականաց
մէջ
էին
նաեւ
հետեւեալ
կաթողիկէ
բարձրաստիճան
եկեղեցականներ`
Մատթէոս
Սարի,
երբեմն
կաթողիկոս
Սսոյ
եւ
պատրիարք
«Կ.
Պոլսոյ
Արքեպ.
Եդեսիոյ.
Գէորգ
Բենիամին,
Եպիսկոպոս
Եդեսիոյ,
Յովակիմ
Ջուղայեցի
Արքեպիսկոպոս
Էջմիածնի
եւ
Յարութիւն
Անաստաս,
Արքեպ.
Կեսարիոյ
Պաղեստինոյ»
(Կենս.
Երկու
Հայ
Պատրիարքներու.
էջ
137):
Ինքն
ալ,
միւսներուն
պէս
ըստ
կանոնական
սովորութեան
իր
չորս
վկայութիւնները
կարդացած
է
առ
Ս.
Պապն`
ներկայացուած
խնդրոյն
վրայ
(Անդ):
Յարութիւն
արքեպիսկոպոս
կու
տայ
նաեւ
առ
Մխիթար
ինչ
ինչ
պատմական
տեղեկութիւններ
Պոլսոյ
անցուդարձերուն
շուրջ:
Գերամեծարի
եւ
ամենապատուեցելոյ
Տն
Տն
Մխիթար
Աբբայի
եւ
Աստուածաբանութեան
Վարդապետի
Գերարգելի
Վեհանձնութեդ
Յիսուսապարգեւ
ողջոյնն
բազմաւ
կա(ր)օտիւ
եւ
սխրատարած
սիրով
մատուցանեմ.
եւ
յայտ
առնեմ
վերոյ
գրեցեալ
անդ.
զսիրաբեր
գիրն
ընկալայ
շնորհակալ
եմ.
բայց
խնդրեմ
զի
ներիցես
ինձ
որ
այսքան
ժամանակ
ծուլացա
գրել.
եւ
եւս
ուրախ
եմ
որ
մեծաւորք
տեղոյդ
այնքան
սիրօվ
ընկալեալ
են
զտէրութիւնդ.
մանաւանդ
սրբազան
Հայրապետի
մեծամեծ
սէրն.
լուեալ
բերկրեցայ
յոյժ
եւ
յուսամ
թէ
Ավ
ամ
ինչ
ըստ
կամաց
անդ
լինելոց
է.
նայեւ
տրուի
քո
գրեալ
էր
կոշտութեան
քարանց
եւ
զփոշին
մեծի
քաղաքիտ.
այն
փոքր
ինչ
է
սիրելի
բայց
խնդրեմ.
եթէ
մին
տեղ
գնաս
մի
ըշտապիցիս
ի
ճանապարհին
զի
մի
քրտնիցիս.
ինձ
մին
քանի
անգամ
պատահեր
է
իտեղտ.
մին
անգամ
յովհաննէս
վրդպին
հետ
մինէրվայ
գնացինք
իս
շուտօվ
քալեցուց
շապիքս
դրջեցաւ
ետոյ
քանի
մի
օր
տկարացայ.
վս
այն
յիշեցուցանեմ.
եւ
ոչ
գանկատիմ.
եթէ
տեղոյս
եւ
զմեր
որպէսն
հարցանես
քոյին
սուրբ
աղօթիւքն
այժմոյս
եւս
լաւ
եմք.
բայց
եկեղեցուն
խցէն
վաղուց
ելա
այն
կրակէն
յետոյ
մին
ահ
անկաւ
սիրտս.
քանի
մի
օր
տկարացայ.
յետոյ
տէր
Ղուկասն
եառի
հետս
միատեղ
կու
կենամք.
նայեւ
պատերազմէն
մին
ըստուգ
խօսկ
չի
կայ
ոմանք
պարըշ
կասեն
եւ
ոմանք
կռիւ
է
կասեն.
որն
եզերելոց
է
չեմք
գիտեր.
Նահապետն
եկաւ
ըՍտամպօլ.
ասաց
թէ
ինը
նաւ
թագաւորական
եւ
երկու
մսրայ
ջնջուեր
է.
բ
ղալաֆած
անելն
այրեր
է
եւ
մինն
ճէպէխանան
նետեր
է
երկուսն
ղումղաբուին
առաջեւն
կոտրտեր
է.
եւ
մինն
պօղազն
կոտրեր
է.
մինն
Սէլանիկու
ճանապարհն.
եւ
մինն
Սախզու
առջեւն,
երեքն
Մսրա
ճանապարհն:
Այլեւ
Սպանեօլի
կողմէն
կարծեմ
ձեր
հրամանքն
այլ
լաւ
տեղեակ
էք:
Այս
բանս
բաւեսցի :
Եւ
յանձնեմ
զանարժանուիս
իմ
ի
մաքրափայլ
յաղօթս
ձեր.
ողջ
լերուք
տերամբ
յիսուսիւ:
Գերապայծառ
Տեառն
Յունան
եպիսկոպոսի
հարազատի
սիրով
ողջոյն
մատուցանեմ
Գերյարքոյութեան
ձերոյ
ծառայ
Յարութիւն
եպիսկոպոս
գրեցաւ
1718
յուլիսի
23
ի
Վէնէցիայ
