Ամենափայլուն
ապացոյց
մ'է
անկեղծ
ու
մտերիմ
բարեկամութեան,
զոր
ցոյց
կու
տայ
Ուրբանեան
Վարժարանի
ամենապայծառ
հայ
դէմքը
Խաչատուր
Վ.
Էրզրումեցի`
առ
իւր
սրտակից
փարելին
Մխիթար:
Նա
իւր
վերջին
կամքին
գործադիր,
ու
միանգամայն
(բացի
քանի
մը
կէտերէ)
գլխաւոր
ժառանգորդ
կը
կարգէ
«Մխիթար
Աբբայհայրն,
կամ
զնորա
զո'
ոք
եւ
իցէ
յաջորդսն,
որ
զկնի
մահուան
գտանիցի
կենդանի».
յետին
անգամ
մ'ալ
կարծես
գաղափարակից
ու
պաշտպան
կանգնելով
Մեծ
Աբբային
հեռատես
ու
գեղեցիկ
դիտաւորութեանց
ու
ծրագիրներուն,
որոնց
դիւրացման
մասին
այնքան
աջակցութիւն
ընծայած
էր
իւր
կենդանութեանը:
Կտակին
սկիզբը`
յետ
անուան`
պարապ
թողուած
է.
յայտնի
է`
Հաւատոյ
դաւանութեան
յատկացուցած:
Ապա
կը
սկսի
անմիջապէս
մի
առ
մի
նշանակել
իր
արտայայտութիւնները:
Յաւուր
ի
րորդի
Ապրիլի
1719,
ի
Վենետիկ
Ես
Խաչատուր
Առաքել
Քահանայ,
եւ
Վարդապետ
Արդ`
կամիմ
ամենեւին,
զի
իսկոյն
յետ
մահուան
իմոյ
ամենայն
կամեցեալքն
յինէն
ի
կատար
հասուսցին,
թողլով
զհոգւոյս
հոգն
գերիմաստ
ենթադատութեանն
Գօմմիսարին
իմոյ
աստ
յինէն
կացուցելոյ:
Յայս
առնեմ
ի
սմին
տեղւոջ,
թէ
ունիմ
առ
Գերապայծառ
Պարոն
Աստուածատրոյ
Շահրիմանենց
Գօնթին,
որդ(ւ)ոց
հանգուցեալ
Պարոն
Մարգարին,
ութ
հարիւր
գօռռէնթ
տուգաթս,
եւ
առ
Գերապայծառ
Պարոն
Յովսէփ
Յակոբեան
Գօնթին
Շահրիմանենց,
չորս
հարիւր
գօռռէնթ
տուգաթս,
իսկ
զոչինչ
պարտս
ունիմ:
Զամենայն
գրեանսն
իմ
յինէն
շարադրեալս
աստ
ի
Վէնէտիկ
տպեալս
թողում
Մենաստանին
Միանձանց
Հայոց,
որ
կայ
ի
Կղզւոջն
Սրբոյն
Ղազարու:
Զամենայն
գրեանսն
իմ
լատինականս
եւ
իտալականս,
եւ
համանգամայն
երկլեզուս,
այսինքն`
Լատինս
եւ
Հայկականս
ի
միասին,
եւ
զուտ
Հայկականս
յինէն
ոչ
շարադրեալս,
թողում
Մարիամու,
դստեր
Գէորգայ
Յօհաննիսեան
Կոստանդնուպոլսեցւոյ
Հայկազնոյ:
Թողում
Եկեղեցւոյ
իմում
Սրբոյ
Խաչի
Հայոց,
որ
է
ի
Վէնէտիկ,
ԻԵ
գօռռէնթ
տուգաթս
մի
անգամ
եւեթ:
Թողում
բուն
քեռ
իմում,
որ
է
յԱրզրում,
Նոյեմ
Սառայի,
ԻԵ
գօռռէնթ
տուգաթս
մի
անգամ
եւեթ:
Թողում
Տիրուհւոյ
Լուսիայ
Հալաճճենց
Հայկազնոյ`
Կոստանդնուպօլսեցւոյ
ԻԵ
գօռռէնթ
տուգաթս
մի
անգամ
եւեթ,
ի
նշան
երախտագիտութեան:
Կացուցանեմ
եւ
յայտ
առնեմ
օրինաւոր
ժառանգ
ամենից
պատրաստ
դրամոց
իմոց,
(որոց
ութ
հարիւր
գօռռէնթ
տուգաթքն,
որպէս
ասացաւ,
են
առ
Գերապայծառ
Պարոն
Աստուածատրոյ
Շահրիմանենց
Գօնթին,
որդւոյ
հանգուցեալ
Պարոն
Մարգարին,
եւ
չորս
հարիւր
գօռռէնթ
տուգաթքն
են
առ
Գերապայծառ
Պարոն
Յովսէփ
Յակոբճան
Գօնթին
Շահրիմանենց,
որպէս
ցուցանեն
մուրհակքն .
)
զգերապատիւ
Տէր
Մխիթար
Պետրոսի
Աբբահայրն
Միանձանց
Արամազնեայց
Կարգին
Սրբոյն
Անտոնինոսի
Աբբային,
եւ
զամենայն
յաջորդս
նորա.
որպէս
զի
լիցին
յաւերժաբար
Տեարք
ասացելոց
Ռ.
Մ.
գօռռէնթ
տուգաթիցն,
եւ
պտղոց
նոցին,
այսու
պարտականութեամբ
ի
վերայ
նորա
եւ
նոցա
գրեցելով,
զի
ի
պտղոցն
նոցին
տպագրել
տացեն
զաշխատասիրութիւնսն
յինէն
շարադրեալս,
բայց
այնպէս,
մինչ
զի
գրեանքն
տպագրեցեալք
ի
նոյն
պտղոցն,
լիցին
բացարձակապէս
նորա
եւ
նոցա.
որպէս
զի
զգրեանսն
եւ
զգինսն
նոցին
վաճառեցելոց,
նա
եւ
նոքա
արասցեն
որպէս
ինքեանց
հաճոյ
իցէ:
Գօմմիսար
այսորիկ
վերջին
կամաց
իմոց
կացուցանեմ
զնոյն
վերոյյիշեալ
Մխիթար
Աբբահայրն,
կամ
զնորա
զո
'
ոք
եւ
իցէ
յաջորդսն,
որ
զկնի
մահուան
գտանիցի
կենդանի:
Հուսկ
ապա`
զվերոասացեալ
Գերապատիւ
Տէր
Մխիթար
Աբբահայրն,
օրինաւոր
ժառանգ
իմ,
եւ
միանգամայն
Գօմմիսար
իմ
աղաչեմ,
զի
ուղղապէս
զբնաւսն
յինէն
աստ
յայտ
արարեալս
լցուսցէ
յիւրում
ժամանակի
ի
փառս
Ամենակարօղին
Աստուծոյ,
եւ
ի
պատիւ
Ամենափառաւոր
միշտ
կուսին
Մարիամու
եւ
Սրբոցն
Աստուծոյ,
գիտելով,
թէ
յիրաւի
ընդունելոց
է
զառատաճոխ
վարձս
ի
պարգեւատուէն
ամենայն
բարեաց,
յորմէ
եւ
եւս
հայցեմ
նմա
զամենայն
բարեյաջողութիւն,
եւ
զայլս
զի
յերկինս
ի
միասին
կենակից
լինիլ
մարթասցուք,
գերերջանիկ
եւ
զերանական
կեանս
վայելելով:
Այսպէս
եղիցի,
ի
գովութիւն
Աստուծոյ
Ամենաբարւոյ
եւ
Ամենամեծի,
եւ
ի
պատիւ
Ամէներանուհւոյ
միշտ
կուսին
Մարիամու
եւ
Սրբոցն
Աստուծոյ .
Ամէն:
Ես
նոյնս
Խաչատուր
Առաքել,
յատուկ
ձեռամբ
հաստատեմ.
