Հետեւեալ
նիւթը
հետաքրքրական
ըլլալէ
աւելի`
պատմական
տեսակէտով
կարեւորութիւն
ունի:
Ահմէտ
Գ.
ի
սուլթանութեան
ժամանակն
է`
որ
տեղի
ունեցած
են
մէջ
բերուած
դէպքերը:
Գերյարգեցելոյ
Աբբայ
Հօրդ
մերոյ
տեառն
տեառն
Մխիթարայ
Աստուածաբանութեան
վարդապետի
…
աստէն
բուռն
արկանեմ
զերկուց
իրաց
համառօտապէս
ճառել.
զի
իբրու
երկու
ամիս
յառաջ
մատնին
գազանիս
այսորիկ
հրամայեաց,
թէ
զորմունս
տանց
թէ
փողոցաց,
թէ
շուկայիցն
եւ
թէ
զպարիսպս
քաղաքին
ըստ
տեղւոյն,
կամ
բռամբ
սպիտակացուցանիցեն,
կամ
կարմիր
դեղօք
ներկիցեն,
որպէս
արարին
իսկ,
վասն
պատուելոյ
զեկօղ
հրեշտակն
Աղուանից
իշխանին,
տիրօղ
Շօշ
քաղաքին:
Մինչ
մերձեցաւ
ժամանակն
մտման
նորին
ի
քաղաքս,
հրաման
սաստկանայր
հանդերձ
տուգանօք
թէ
ոք
ոչ
արասցէ
ըստ
հրամանացն,
եւ
կարի
փութացուցանէին:
Ի
թերսհանան
եղեալ
նաւերն
եւ
կալերքն
ներկեցան
երանգօք,
զարդարեալք
անտի
մինչեւ
ի
տօլմա
պաղջան
կարգեցան,
ուրեք
նաւք,
ուրեք
կալեք,
երկու
կալերք
ի
յիւսկիւտար
գնացին
առ
ի
բերել
զեկօղն.
ի
յաւուր
մտման
նորին
դղրդեցաւ
քաղաքն,
մեծ
հանդէս
եղեւ
բազմութիւն
ժողովրդեան
եւ
նաւակաց
անթուելեաց,
ի
մէջ
անկեալ
ծովակն
Ստամպօլու
եւ
Ղալաթիու`
սեւացիալ
էր
մինչեւ
ի
Ղզխիւլէն
եւ
ի
Տօլմապաղջան,
Աստի
սկսեալ
մինչեւ
ի
Թէրսխանան
1400
հրացանք
արձակեցան,
եւ
մինչ
հանին
ի
ցամաք
բազում
կարգօք
եւ
զարդարանօք
շրջեցուցանելով`
7
ժամ
ի
քաղաքն
տարեալ
բազմեցուցին
ի
պատրաստեալ
պալատն`
ի
ծայրն
քաղաքին
ի
բարձրագոյն
տեղւոջ
ի
քամակն
էյիպու:
Բայց
մինչ
զայսքան
փառս
եւ
զբարձրութիւնս
ցոյց
ետուն`
տեսէր
թէ
զինչ
եղեւ
առ
յապայ,
զկնի
յորից
աւուրց`
յորում
աւուր
եմուտ
Պօղոս
վ.
մեր,
մեծ
հրակիզութիւն
եղեւ.
ԺԲ
ժամու
աւուրն
սկսաւ,
տեւեց
մինչեւ
ի
յութ
ժամ
գիշերոյն ,
ասեն
թէ
այսպիսի
հրակազութիւնք
չեն
տեսեր.
հողմն
էր
սաստիկ,
սկսեալ
ի
ծովեզերէ
պալաթոյն`
զերիս
լերինս
քաղաքիս
հանդերձ
իւրօք
ձորօքն
այրեաց.
բոցն
20
եւ
այլ
աւելի
ճեղս
բաժանեալ.
չորս
ազգին
եւս
մեծապէս
վնասեաց,
հայոց ,
յունաց,
հրէից
եւ
տաճ(կ)աց:
Ասեն
50,
60,
1000
եւ
այլ
աւելի
տուն
եւ
պալատ
այրեալ.
60
վճարելու
տեղիք
այրեցան:
Հաճի
մաթոսենց
քարէ
տունն
եւս
ոչ
կարէ
բնակիլ
13
եկեղեցի
այրեցեալ,
որոց
մինն
է
հայոց ,
եւ
այլն`
յունաց.
փաթրիքն
յաւելի
քան
զՃ
քսակ
բոլոր
ճաղապեալ,
զի
շրաջակայ
եղեալ
տանց
գինն
վճարեալ,
կանխապէս
փլուզեալ,
որով
ապեցոյց
զպատրիարգական
եկեղեցին,
որ
է
Ֆէնէռն,
բազում
եւ
ինչ
եւ
ապրանք
եւ
անձինք
այրեցան,
խ[ե]ղճութիւնք,
անբնակութիւնք
եւ
ողորմելութիւնք
բազումք…:
Գերյարգութեան
քում
պատրաստական
ծառայ
ամենայնի
Հայր
Միքայէլ
վ .
Սեբաստացի
1729
Օգոստոսի
23
ի
26
ելանէ
[Կ .
Պոլիս]
