Պաշֆալովի
մէջ
Մխիթարեան
նախկին
առաքելութեան
մը
բացման
նախապատրաստական
գործողութիւնները
կը
պատմուին
հետեւեալ
նամակին
մէջ:
Օր.
Եղ.
Յս.
Քս.
Ապրիլի
12
Պէլիկրատըն
1753?
Գերայ
Պատվուելի
Հայր
իմոյ
Աբային
իմոյ
հոգեւոր
եւ
մարմնաւոր
Բադրօնիս
Մեծաւ
խոնարհութեամբ
ողջուն
Եւ
ընդ
սակաւ
ողջունիս
յայտ
լիցի
Գերայ
Պատուելութեանտ
վասն
զի
Գերհարգելի
Վարդապետն
եւ
հայր
ղազարն
եղին
ի
Պէլիկրատըն
որպէս
գրեալ
էյի,
եւ
ի
միասին
գնացիլ
ենք
Գերայ
Պայծար
Եպիսկոպոսին
մօտ,
տանելով
եւըս
զգիր
մի,
զոր
գրեալ
էր
քաղաքըն
հասարակ
Գերայ
Պայծար
Եպիսկոպոսին
եւ
կարդաց,
զորին
պատասխանեաց
այսպէս.
Իմացայ
ըզխնդիրքըն
ձեր
հրամանուցը,
Քաղաքացոցըն
նայեւ
որպէս
հոս
տեսանեմ
որ
էկիլ
իք
հայ
հասարակութեան
կամաւըն,
եւ
ոչ
միայն
ի
կողմանէյ
աշխարհականաց,
այլ
եւ
քահանայից.
եւ
կու
գովեմ
որ
ջանք
կանէք
այսպիսի
բարի
բանի,
ահայ
ես
ալ
Գօնֆերմավանդ
կու
անեմ
եւ
կու
հաստատեմ
եւ
կու
շընաֆօրեմ
եւ
կու
օրհնեմ,
զի
աւելցի
այս
սուրբ
կրօնը.
մեծաւ
սիրօվ
ընդունեց.
նայեւ
ասաց
թէյ,
զատկին
էտեւ
Վիզիդացիա
պի
գայ
ան
տեղըն
եւ
այլըն.
շատ
կալաճի
արինք.
աւելի
քան
մէկ
սհադ.
գրով
ոչ
կարեմ
գրել,
քանզի
շատ
պի
լինէր,
թէ
ինչ
խօսակցութիւն
էղիլ
էյ.
բայց
մասնաւոր
քիչմ
բան
պի
գրեմ.
այսինքն
վասն
ըշգօլանու
սէպըն
հըրամայեց
որ
տարտ
ունէնան
որ
ըզտղաքըն
սօրվէցնուն,
որովհետեւ
ունի
պարտականութիւն
այս
կրօնը
տըղաք
սօրվէցնելու:
Ետ
այսորիկ
մեր
տէր
օվանէսը
բէրեալ
էր
ըզգիր
մի
ներողութեան
Գարմիլիդանուն
գօնկրէկացիային,
որ
հասատէյ
մեր
քաղաքըն,
եւ
այսպէս
ներողութեան
գըրեանքըն
հարկ
էյ
նախ
տանել
ար
Գերայ
Պայծար
եպիսկոպոսըն,
որ
գօնֆերմօվադ
անէյ.
եւ
ետ
այնորիկ
կու
ըսգըսին
ըզգօնկրէկացիան
հաստատելու
անոր
սէպըն.
խըրկիլ
էր
տէր
օհանօսըն
ըզնոյն
գիրըն
ար
եպիսկոպոսըն,
որ
հասդատէյ,
զորըն
տվաւ
վարդապետըն
եպիսկոպոսին.
կարգաց
եւ
վար
գըրաւ
օսդօլին
վրայ
ըզնոյն
գիրըն
եւ
այսպէս
ասաց
թէյ
այս
ոչ
լինի,
քանզի
ոչ
գոյ
ի
դըրանզիլվանիայ
նոյն
կարգըն,
վասն
որոյ
ոչ
կամիմ
տալ
թողութիւն,
այլ
ահայ
ունիք
այժմըն
կրօնաւորաք,
եւ
եթէ
կամիք
հաստատէլու
Գօնկրէկացիայ
նայ
թողութիւն
կուտամ,
եւ
ասաց
հայր
ղազարին
թէյ,
եթէ
կամիք
կըրաք
բէրէլու
եւ
հաստատիք
գօնկրէկացք
եւ
ալլաւ
պի
լինի
հայ
ազգին,
եւ
այսու
անդ
մնաց
նոյն
գիրըն,
տէր
օվանէսին.
դարձեալ
ասաց
եւըս
թէյ
հարկաւոր
էյ
եւըս
ի
կերլայ
ալ
մըտանել
սոյն
կրօնիս.
եթէ
հընար
է
քանի
շատ,
քանզի
կու
ճանաչեմ
որ
բարի
պի
լինի,
մանաւանդ
որ
տըղաքըն
պի
սօրվին
քրիստոնէական
վարդապետութիւն
եւ
այլ
բարի
բաներ
ալ.
ասոր
վրայ
ասի
ես
թէյ
թագաւոր
Աստուծոյ
ողորմութեամբն
ունին
հօն
ալ.
միայն
քիչ
մըն
ժամանակի
էտեւ
պի
լինի.
ասաց
թէյ
լաւ
էյ.
եւ
այսպէսի
մեծ
գօնգուլացիայով
ուրախացուց
ըզմեզ:
Վերջապէս
ասաց
հայր
Ղազարին
թէյ
վասըն
իմ
այսինքն
Գերապայծար
եպիսկոպոսին
սէպըն
աղօթք
ունին
նայեւ
սուրբ
Պատարագ
մատուցանեն… :
Կու
մնամ
Նուասդ
ծառայ
Օվանէս
Ոսգէրիչեան
