Մայր դիւան Մխիթարեանց Վենետկոյ ի Ս. Ղազար 1707-1773 ի ծագմանէ ուխտիս մինչեւ ցբաժանումն Թրեստեան հարց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Ամբողջացնելու համար Պաշֆալովի Մխ. Առաքելութեան նախապատրաստական շրջանի տեղեկութիւնները` կը հրատարակենք հոս հետեւեալ նամակը:
       Գերապատիւ եւ Գերյարգոյ Տեառն իմոյ Ստեփաննոս վարդապետի եւ Աբբահօրն իմոյ
       յաւուրս այսոսիկ գնացաք ընդ Փլէպանուշին եւ ընդ Աղայ Յօհաննիսին մինչեւ ի Պէլիկրատն, եւ ընկալաւ զմել սիրով եպիսկորոսն, եւ ասաց թէ ընդունիմ զայս կրօնս եւ կամիմ եւս զի ի Կեռլայ եւս մատնիցէք. զգիրն քաղաքին զոր առեալ էի սիրով ընթերցաւ եպիսկոպոսն: Խոստացաւ տալ զգիր հաստատութեան կրօնին մերոյ երկրիս յայսմիկ եւ փութով ոչ կարաց, քանզի պիտոյ էր գրել ի վերայ մագաղաթի վասն ապագային: Կարծեմ թէ մինչեւ ցայժմ պատրաստ է: Աղայ Յօհաննէսին յանձնեցի հոգալ :
       Իսկ վասն պատարագելոյ ի մէջ ասեն` ասաց եպիսկոպոսն յառաջագոյն պատրաստել զբնակութիւնն կրօնաւորաց: Նախ զդուռն տան ի տէր հանգուցելոյն բանալ ի փողոցին. զի մի ի վանացն արասցեն զել եւ զմուտ. դարձեալ ասաց լաւագոյն լինէր այժմ շինել զեկեղեցին. նաեւ զայն ասաց թէ մինչեւ շինեսցուք զեկեղեցին, կարեմք մատուցանել ի Փլէպաննիայն, եւ մեք ոչ ինչ ասացաք վասն Փլէպանուշին քանզի ներկայ էր Մինաս վարդապետն: Այժմ կամիմք ընդ Աղա Յօհաննիսին այլ գիր Աաղաչանաց տալ գերապայծառ եպիսկոպոսին. միայն սպասեմք զի եղերեսցին բնակարանք մեր. զկնի միոյ ամսոյ բովանդակն եզերի, սակաւ ինչ խարճ առնելով, եւ յետ այնորիկ մաքրելոց ենք զտունն քարաշէն, եւ զերկուսն մի առնել վասն ժողովրդեանն. սպասեմք եւս յայտարարութեան եպիսկոպոսին, քանզի յայսմիկ ամի յայց առնելոց է թեմին իւրոյ. մեք փութամք պատրաստել զամենայն, միայն թէ տէր կամեսցի… :
      
       Յամի տեառն 1753 մայիսի 8 (Հայաքաղաք )
       Նուաստ ծառայ Հայր Ղազարոս կրօնաւոր