Սարաֆեանի
այս
նամակը
կը
գծէ
անոր
կենսագրականէն
ծանօթութիւններ:
Հրաժեշտի
թուղթ
մ'է`
զոր
կը
ղրկէ
Լիվոռնոյէն,
ուր
Հռովմէն
հասած
էր
ինքը:
Իր
մեկնումին
պատճառը
այսպէս
կը
պատմէ
Յովհ.
քհնյ.
Նուրդինեան:
Այլ
որովհետեւ
տեսանել
ցանկայր
Զաշխարհն
հայրենի
դիւր
այրի
ձեր
մայր,
Որ
դեռ
ողջ
ւ'առողջ
ի
Բիւզանդիա
կայր,
Վասն
այն
անդանօր
մընալ
ոչ
խոկայր,
Եւ
մանաւանդ
զի
ոչ
եւս
զօթելով,
Ոչ
տըպագրելով
ոչ
քարոզելով,
Օգտել
իւրայոց
ընդ
օտարս
կելով,
Առ
ազգ
իւր
ապա
դիմէր
փութալով:
Վերջապէս
անտի
Սարգիս
ելանէր,
Ւ'աստի
Լիգուռնայ
ողջամբ
իջանէր,
Խումբն
Հայոց
տեղւոյս
որ
յայնժամ
մեծ
էր:
Ընդ
օտարազանց
ըզնա
յոյժ
յարգէր:
Այս
լինէր
յամին
հազար
եօթն
հարիւր
Որ
յիսուն
եւ
չորս
եւս
ունէր
ընդ
իւր…
Սարգիս
Արքեպս.
Հռովմ
հասած
էր
այդ
երկրորդ
անգամ
1753
Նոյեմբեր
5-ին,
ուր
վեց
ամիս
մնացած
էր.
հոնկէ
Լիվոռնոյ
մեկնելէ
առաջ
նախ
Ս.
Ժողովէն
վկայական
մ'առած
էր,
ինչ
որ
լաւ
յանձնարարագիր
մ'էր`
եպիսկոպոսին
ներկայացնելու
համար:
Ապա
շնորհուած
էր
Ս.
Քահանայապետէն
ալ
իշխանութիւն
մը`
շատ
մը
տնօրինումներ
ու
շնորհներ
ընելու
Արեւելքի
մէջ:
Վաւերաթուղթիս
մէջ
ներողամտութեան
խնդիրքը
ամենէն
աւելի
պիտի
հայի
անշուշտ
Սաղմոսի
տպագրութեան
շուրջ
ունեցած
անցեալ
իր
մէկ
սխալին:
Տեառն
Տեառն
Ստեփաննոսի
Մաքրակրօն
Աբբայի
Յիսուսաձիր
սիրով
ողջոյն
ընծայեմ
ի
Քրիստոս
Յիսուս
Ծփանք
կենաղականի
մրրկանաց
ցայս
վայր
հասուցեալ
զիմն
թափառական
հայութիւն,
ոչ
գիտեմ
թէ
առ
ուր
միտէ
յանկուցանել
այսուհետեւ
չուառապէս:
Վասն
զի
եթէ
Տեառն
իցեն
տնօրինեալ
կամք
ի
վաղիւ
իսւոյն
ի
նաւ
իմն
ելեալ
Հօլանդրիան,
ակն
ունիմք
նաւարկել
մանաւանդ
լիանշնորհ
թռչաբանօք
ձերային
աղօթից,
քան
թէ
յաջողակ
հողմով
եւրանօտոսի
շնչման:
Յաղագս
որոյ`
յետ
զբարեաւմնայն
իմ
ասելոյ
Գերընտիր
Վեհանձնութեանդ
ընդ
քեւ
եղեալ
յարգեցելովք
հանդերձ`
ցաւագնապէս,
ապաստան
լինիմ
ի
ձեր
մաղծանաց
օժանդակումն
բոլորովին,
որոյ
արժանաւորիլն
ձեր
իմն
մեծ
համարեալ
լինի
առ
իս,
թէեւ
անարժան
իցեմ
ինքնին
լրիւ:
Եւ
թէպէտ
զՅարգեցելոյդ
ողջունագիր
կանխաւ
ընկալայ
ձեռամբ
մահտեսի
Մանուկ
պատուելւոյն
գոլով
ի
Հռոմ,
այլ`
կիրք
ճանապարհորդական
ժխորմանց
բուռն
արարին
չզօրել
առժամայն
գտանել
համապատասխանող,
զոր
եւ
զսա
ընդ
այլ
իմոց
տմարդական
բարուց
բնականաց
յուսամ
ներման
արժանացուցեալ`
ոչ
եւս
երբէք
էք
յիշելոց,
եւ
գուցէ
ըստ
բարմտութեան
ձերում
իբր
զերախտագէտ
ոք
եւ
զմտերիմ
ի
յիշողութեան
ձերում
պահելոց.
եւ
թերեւս
մերթ
ի
ձերն
շնորհալի
գրոց
ձերոց
մխիթարելոց:
Եւ
եթէ
կամք
իցէ
ձեր
հարցանել
զէր
վասն
չյօժարելոյ
իմ
գալ
ի
Հռոմ,
ոչ
կարեմ
առ
այս
մասնաւորաբար
պատասխանել ,
զի
ունի
զբազմազան
պատճառս
բանաւորագոյնս,
բայց
գիտացէք
զիս
յաւէտ
ուրախագոյն
վասն
ոչ
մնալոյս
անդ,
եւ
գնալոյս
ուր
աճապարեմս
արդէն:
Որոյ
վասն
կացիք
բարեաւ
ասելով
վերստին,
խնդրեմ
ի
ձէնջ
թիկնահաս
լինել
աղօթիւք:
Եւ
եթէ
աւարտեալ
իցէ
տպագրութիւն
Լօճիգայի
Կովդինին,
աղաչեմ
ոչ
մոռանալ
զմինն
առ
իս
առաքել
սեաւ
կապով
յիզմիր,
ձեռամբ
կարնեցի
պարոն
նահապետին.
եւ
հետեւաբար
զյետին
հատորն
բնազանցական,
զի
զայլ
երկուսն
ընկալեալ
եմ:
Ամենայն
միաբանից
սրբակրօնից,
որք
առանձնացեալք
կան
ի
սրբարանդ,
սիրով
եւ
կարօտիւ
ողջոյն
ընծայեմ.
եւ
յատկապէս
իմ
Հայր
Մկրտչին
պատուականի,
եւ
սպասեմ
տեսանել
զնա
ի
բնուն
իսկ
հայրենին
մեր
ի
Բիւզանդ.
եւ
մի
'
զանգիտասցէ
բնաւ,
զի
առանց
հրամանի
Սրբազանիդ
զոչինչ
առնեմ
նմա .
բաւ
է:
Ի
Լիվօռնօ
1754
ի
յապրիլի
22
Սարգիս
Վրդ.
եւ
Արքեպս .
Կոստանդինուպօլսեցի
