Մայր դիւան Մխիթարեանց Վենետկոյ ի Ս. Ղազար 1707-1773 ի ծագմանէ ուխտիս մինչեւ ցբաժանումն Թրեստեան հարց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Հետեւեալ թուղթին ակնարկը կը վերաբերի Վենետկեան Դեսպանին, ինչպէս նամակին ընթացքին պիտի տեսնուի արդէն: Նամակագիրը կը տեղեկագրէ նաեւ յիշեալ Դիւանապէտին հանդէպ ցոյց տրուած նշանակալից պատուասիրութիւն մը մերայնոց կողմանէ, որ այնքան նախանձ շարժած է հակառակորդներու:
       Գերամեծար Տեառն Տեառն Սրբազան քաջ հովուիդ Ստեփաննոսի Աստուածաբանութեան Վարդապետիդ եւ մեծի Աբբայիդ ողջոյն խոնարհադէմ մատուսցի
       ի Կոստ. յամի 1754 ի մայիսի 19
      
       ի յանցեալ ամսոյն իջուցին ի ծով զիւչամպառլի նաւ մի, որ ի թագաւորութեան տաճկաց չէր բնաւ տեսեալ ի Ֆէնէր` ի տանն Ասկէրեանց առ ի տեսանել զտեսիլն զայն զարհուրելի: Բայց զեղեւ հնար` զի նա թէպէտ կամեցաւ գալ, այլ քափիթանսն յղեալ մարդ` հրաւիրեաց ի տուն իւր: Վասն որոյ չկարացեալ զդէմ ունիլ` գնալ ի տուն նորա: Եւ յետ սակաւ աւուր դէպ եղեւ անցանել արքունի ձիոց ընդ այն, եւ կոչել մեր զնա հանդերձ երեւելեօք նորա. եւ ցուցանել մեր զարարողութիւնն տաճկաց, ընդ որ յոյժ զուարճացաւ անձն նորա: Եւ յետ անցանելոյն ձիոց պատրաստեցաք նմա` (իրաւի ) սեղան արքունի. զտունն աւուր յառաջ մաքրելով եւ զարդարելով որպէս եւ վայելուչն է: Եւ ընդ մեր պատիւն այնքան բերկրեցաւ, որ հաստատեաց բանիւ ի Կոստանդնուպօլիս չտեսեալ զայնպիսի պատիւ եւ զսեղան: Եւ եկաց առ մեզ զօրն ողջոյն. եւ ապա չուեաց գնաց ի պալատ իւր: Իրաւի դղրդեցաւ Կոստանդնուպօլիս եւ յոյնք յիմարեցան, եւ հայք զուարճացան, զի մեծ պատիւ եղեւ Հայոց, զի բնաւ ի մէնջ չէր արարեալ այսպիսի իր ուրումն դաղմադացւոց ազգին…: Բայց զայս յատկաբար Դեսպանն մեր արար` զի փառաւորեսցի ազգս մեր եւ յոյնք նախատեսցին. զի քաջ ծանեաւ զյունաց մեզ չկամենալն բարի: Եւ նա փոխարէնն արար մեզ զմեծ ընդունելութիւն, եւ առնելոց իսկ է այլեւս:
      
       Նուաստ անարժան Աթանաս Վարդապետ