Եր.
Տէր
Կոմիտասի
գերեզմանին
շուրջ
անցողակի
ծանօթութիւնն
մը
տալէ
վերջ
նամակագրիս
կը
տեղեկագրէ
նաեւ
Սարգիս
Սառաֆեանի
եւ
ժամանակակից
դէպքերու
մասին:
Յարգոյապատիւ
եւ
գերապայծառ
տեառն
Ստեփաննոսի
վարդապետի
եւ
աբբայհօր
մեծաւ
խոնարհութեամբ
եւ
սիրով
ողջոյն
ի
Քրիստոս
…
Քարակորն,
որ
շինեաց
զվէմ
գերեզմանին
տէր
Կոմիտասին,
կոչեցեալ
փորեազ,
զոր
բարւոք
գիտէ
հ.
Մկրտիչն,
սպասէ
թղթոյն
նորա
եւ
գրոյ
վասն
զեկուցանելոյ
սմա
զարհեստ
փայլեցուցանելոյ
զմարմարիոնն,
զի
ոչ
գիտեն
աստ:
Տեղեկասցի
այդր
եւ
գրեսցէ
ըստ
կարգի
ամենայն
պարագայիւք,
զի
արարեալ
սմա
զայս
բարութիւն
ստանամք
զշահ
հոգեւոր
եւ
մարմնաւոր,
զոր
յետոյ
գրեսցուք
ի
կատարածի
ելից
իրացն:
…
Սարգիս
վարդապետն
[Սառաֆեան
]
հրամանաւ
պատրիարքին
եկն
ի
քայ
կղզւոյն
յիզմիրնիայ,
եւ
անտի
ի
Պուռսայ
երթալ
առաջնորդ
լինիլ
եւդոկիոյ.
եւ
կարծեմք
թէ
երթայ,
զի
ոչ
եւս
կարէ
ի
կոստանդինուպօլիս
գալ,
զի
մի
խռովութիւն
ինչ
լինիցի
ընդ
պատրիարքին:
Իսկ
արգիլումն
զգեստուց
հպատակաց
տակաւին
նորոգեցաւ
ի
թագաւորէն,
զի
էրէկ
յանգէտս
պատահեալ
նորա
երկուց
ի
հայոց
եգիտ
ագուցեալ
յոտս
զդեղին
թէռլիկս,
հրամայեաց
կառափնատել
զնոսա.
այլ
զիջեալ
յաղաչանաց
ոմանց
առաքեաց
ի
թէրսխանան.
եւ
ապա
հրաման
եղեւ
պատրիարգաց
պատուիրել
ժողովրդոց
զգոյշ
լինիլ,
հնազանդ
կալ
հրամանի
թագաւորին:
…
Լսեմք,
թէ
ի
կողմանս
արեւելից
ի
տեղիս
տեղիս
գոյ
ժանտ
ախտ.
եւ
մինչեւ
ի
սահմանս
Կարսայ
հասեալ
է
լէզկի
ազգն
անօրէն,
գերելով
եւ
սպանանելով,
եւ
աւերելով
զաշխարհս
հայոց,
եւ
չիք
ոք,
որ
հոգասցի
կամ
ողորմեսցի
նոցա:
Եւ
որ
ողորմելոցն
է,
նա
եւս
առաւել
խտսի
կորուսիչ
է:
…
Յամի
տեառն
1759
ի
յունիսի
19
ի
Կոստանդնուպօլիս
Ծառայ
անպիտան
եւ
անարժան
Հ .
Իգնատիոս
վրդպ .
Մխիթարեան
