Ամառնային
շրջանի
մէջ
ի
Պոլիս
պատահած
հսկայ
եւ
զարհուրելի
երկրաշարժի
մը
անբացատրելի
աղէտներն
ու
սարսափը
մանրամասնօրէն
կը
պատմուին
մեր
Վարդապետներէն`
հետեւեալ
չորս
նամակներուն
մէջ:
Ա
Գերապատիւ
Տեառն
Տեառն
Ստեփաննոս
վարդապետի
եւ
Աբբայ
հօր
մերում
խնդալ
ի
քրիստոս
…
Զսոսկալի
եւ
զահագին
գետնաշարժէ,
որ
եղեւ
աստ… ..
ես
զմասնաւոր
ինչ
գրեցից…:
Նախ
լուաք
թէ
ի
կողմանս
Իզնիմիտոյ
ուռուցեալ
ուրեք
երկիր
պատառեցաւ
ի
միոյ
կողմանէ.
եւ
ջուր
ժահահոտ
իբրեւ
զգետ
յորդեալ
խաղաց:
Լուայ
եւս
թէ
ի
իւսկիւտար
ի
դաշտի
յարածիլ
իւրեանց,
պատառեալ
երկիր
եկուլ
զ
15
երիվարս:
Ի
կողմանս
Վլանկայու
կաթնավաճառ
մի
ընդ
անցանիլն`
ձիով
հանդերձ
մնաց
ընդ
փլածով
պատի,
եւ
մեռաւ:
Իսկ
եթէ
չարշըի
քարաշէն
կրպակաց
խաներուն,
պէզէստէնին
եւ
մեծամեծ
ապարանից
եւ
մզկիթաց,
այսինքն
ճամիից
հանդիպեալ
վնասն,
ոչ
գրչաւ
եւ
ոչ
լեզուաւ
հնար
է
պատմել:
Միայն
վասն
չարշըի
եւ
այլ
որ
ինչ
յարքունուստ
պարտ
է
շինիլ
36000
քսակ
թահմին
եղեւ:
…
Յառաջ
քան
զաւուրս
ինչ
եղեւ
անց[ր]եւ
սաստիկ
ի
Խալաթեայ
եւ
ի
Կոստանդնուպօլիս,
եւ
զի
Պախճէ
խաբուսուին
դրան
անցք
փակեալ
էր
յաւերածոց,
դիզացաւ
ջուրն
աւելի
քան
զկանգուն
մի
ընդ
ճանապարհս .
2
երիվարք
եւ
այր
մի
խեղդեցան:
Իսկ
ի
յՕրթագեղ
յաւուր
յայնմիկ
ամենեւին
ոչ
տեղեաց
անձրեւ:
Բայց
յաւուրն
երկրորդի
նոյն
յորդութիւն
անձրեւոյ
եղեւ
ի
յՕրթագեղ,
եւ
ի
Կոստանդնուպօլիս
եւ
ոչ
կաթիլ
մի
անձրեւոյ
տեղեաց:
…
օրըստօրէ
սաստիկ
վնասեալքն
յառաջին
գետնաշարժէն,
փլանին:
Վէզիր
խանը,
Զօֆճի
խանը,
եւ
այլ
քանի
մի
խանք,
եւ
սուլթան
Մուստաֆա
ճամիսին
գրեթէ
հիմնայատակ
եղեն.
յապարանս
թագաւորին
եւս
ոչ
սակաւ
վնաս
եղեւ:
Եւ
այնչափ
երկիւղ
եւ
սոսկումն
անկաւ
ի
սիրտս
մարդկանց
մինչեւ
բազմաց
ի
բազում
աւուրս
վրանօք
ի
բացի
բնակիլ:
Լցան
պարտէզք
եւ
պօստանք
բացօթէիւք:
…
Յամի
տեառն
1766
յունիս
5
[Կ .
Պոլիս]
Ն.
Ծառայ
Հ.
Թադէոս
վրդ .
Մխիթարեան
