Չամչեան
Հ.
Միք.
իր
զոյգ
ընկերներուն
համառօտիւ
կը
հաղորդէ
առած
ծանօթութիւնները
Դամակոսի,
Հալէպի
եւ
այլ
քաղաքներու
մէջ
տեղի
ունեցած
քաղաքական
արշաւանքներու,
ինչպէս
նաեւ
Տիարպէքիրի
մահտարաժամին,
Տիգրիսի
յորդումին
եւ
Պասարայի
արտասովոր
տօթին
մասին:
Մեծարգոյ
հարցդ
եւ
համասնունդ
սիրելի
եղբարցդ`
Վերապատուելի
տեառն
տեառն
Հայր
Մանուէլ
վարդապետի,
եւ
վերապատուելի
տեառն
տեառն
Հայր
Սուքիաս
վարդապետի
ողջոյն
եւ
խաղաղութիւն
ի
Քրիստոս
1771
յօգոստոսի
10
…
Ալիպէյն
Մսրայ
հասեալ
ի
վերայ
Դամասկոսի`
եւ
ընդ
քսան
եւ
հինգ
բդեաշխս
պատերազմ
տուեալ
առեալ
զքաղաքն
ստուգիւ.
եւ
այժմ
ասեն,
թէ
դառնայ
ի
վերայ
Հալպու.
եւ
որպէս
ոմանք
ասեն.
մերձ
է
հասանիլ
եւ
պաշարել
զայն:
Եւ
զայլ
բազում
քաղաքս
առեալ
է
ասեն`
ձեռնտութեամբ
շէխին
Ագրիոյ,
յոր
ելաք
մեք
զառաջինն
ի
նաւու:
Ասեն
ոմանք,
թէ
նաեւ
Հերակլն
առեալ
է
զԱղձխայ:
Իսկ
ի
վերայ
պատերազմին`
որ
ի
մէջ
հիւսիսայնոյն
եւ
հարաւայնոյն
ամենեւին
ձայն
ինչ
ոչ
գոյ.
ոչ
յաղթութեան
եւ
ոչ
պարտութեան
եւ
ոչ
իսկ
հաշտութեան:
Անտանելի
մահտարաժամ
տիրեալ
է
ի
Տիրարպէքիր.
ուստի
եւ
բազումք
յերկիւղէ
մահու
փախուցեալ
են
անտի
գալ
ի
Պաղտատ.
եւ
ի
ճանապարհի
մեռեալ
են
իբրեւ
160
ոգիք:
Իսկ
փաշայն
Պաղտատայ
զայն
լուեալ
`
արգելեալ
է
զնոսա
երկու
աւուրբք
հեռի
ճանապարհաւ
զի
մի
'
եկեսցեն
ի
Պաղտատ:
Բայց
այսու
ամենայնիւ
հիւանդութիւն
մեծ
եւ
բազում
անկեալ
է
ի
Պաղտատ.
եւ
ոչ
գիտեմ`
ժանտամահ
է`
թէ
այլ
ինչ.
այսչափ
միայն
լսեմք`
թէ
յաճախեալ
է
անդ
հիւանդութիւնն:
Տիգրիզ
գէտն
զեղաւ`
եւ
լցոյց
զանապատն
Պասրայու.
եւ
թէպէտ
ի
սկզբան
կալան
զայն,
այլ
ի
յորդիլ
ջուրցն
յուսահատեալ`
թողացուցին`
մինչեւ
ինքն
դադարեցաւ:
Եւ
յայնմանէ
բազում
հիւանդութիւնք
անկան
ի
Պասրայ
եւ
բազումք
եւս
մեռան,
եւ
այժմ
ի
մէջ
ասորւոց
յաճախեալ
է
յոյժ
հիւանդութիւնն:
Տուն
ոչ
գոյ,
ուր
չիցէ
հիւանդութիւն.
ի
միումն
երկու,
ի
միումն
չորս,
ըստ
այսմ
եւ
յայլս.
նոյնպէս
եւ
ի
մէջ
Հայոց…:
Յայսմ
ամն
այնչափ
սաստկացաւ
տօթ
ջերմութեան
քաղաքիս`
մինչեւ
բազմաց
նուազիլ
եւ
շնչասպառ
մնալ`
մանաւանդ
ի
շիչել
հարաւային
հողմոյն,
զոր
շալկի
կոչեն:
Ընդ
տօթոյն
եւ
խժային
գիջութիւն
անտանելի
եւ
տամկութիւն
ձիւթային
եւ
թուլութիւն
անզօրանալի ,
որով
այնչափ
նուազեալ
եմ,
մինչ
գրեթէ
ոչ
գիտեմ
ուր
եմ:
եւ
գրեմ,
եւ
զիարդ
գրեմ…
ի
գրելս
ի
զայս
թուղթս
եթէ
զամենայն
քրտունս
եմ
ի
մի
ժողովէի`
կարծեմ
թէ
աւազան
մի
ջրոյ
լնուի…
ոմանք
ասեն ,
թէ
մեք
յերկոտասան
ամաց
հետէ
այսպիսի
տօթ
չէր
պատահեալ
ի
Պասրայ… :
(Պասրա
)
Նուաստ
ծառայ
Հ.
Միքայէլ
Չ(ամչեան
)
Վ.
Ա .
