Յովսեպոսի
պատմութիւնը
«ՅԱՂԱԳՍ
ՊԱՏԵՐԱԶՄԻՆ
ՀՐԷԻՑ
ԸՆԴ
ՀՌՕՄԱՅԵՑԻՍ
ԵՒ
ԱՒԵՐՄԱՆՆ
ԵՐՈՒՍԱՂԷՄԻ
ԵՒ
ՏԱՃԱՐԻՆ
ՀՆՈՑ»
լոյս
տեսած
է
Էջմիածին
1787
թուականին,
ձեռամբ
Ստեփանոս
Լեհացւոյ,
որ
լատիներէնէ
ի
հայ
թարգմաներ
է:
Տպագրութեան
Յիշատակարանին
մէջ
կ՚ըսէ.
«Է'»
սա
թարգմանեալ
ի
վաղնջուց
ժամանակաց
ի
նախնի
Վարդապետացն
մերոց
ի
մեր
լեզու
եւ
ի
գիր»,
սակայն
Լէնկթիմուրի
եւ
այլ
հէներու
ասպատակութեամբ
ուրիշ
շատ
գրքերու
հետ
այդ
ալ
ջնջուած
է.
ուստի
Լեհացին
հարկ
տեսեր
է
կրկին
թարգմանել
եւ
հրատարակել
(էջ
494):
Հետագայ
մեր
վաւերագրին
մէջ,
այսինքն
յիշեալ
տպագրութենէ
27
տարի
առաջ,
կը
տեսնենք
ուրեմն
որ
մեր
նամակագիրը
Աթանաս
եպս.
Առաքելական
Փոխանորդ
Հայ
Կաթուղիկեայց
ի
Կ.
Պոլիս`
ի
ձեռին
ունի
Յովսեպոսի
սոյն
պատմութեան
հայ
թարգմանութիւն
մը,
որուն
տպագրութեան
խնդրով
ջերմօրէն
կը
զբաղի,
եւ
ինչ
որ
կը
տեսնուի`
ապարդիւն
կը
մնայ:
Բայց
ի՞նչ
եղած
է
Աթանաս
եպս.
ի
ունեցած
հայ
թարգմանութիւնը`
չենք
գիտեր:
Մեր
Մատենադարանին
ունեցած
Լեհացւոց
տպագրութեան
օրինակին
սկիզբը
կը
գտնուի
թղթիկ
մը,
ուր
մեր
Հ.
Բառնաբաս
Եսայեան
մի
առ
մի
նշանակեր
է
Եւսեբիոսի
մօտ
գտնուած
պատառիկներուն
ու
Լեհացւոց
օրինակին
միջեւ
իր
կատարած
համեմատութեանց
էջերը,
յայտարարով
վերջնոյս
համար`
թէ
«գրեթէ
նովին
շարագրութեամբ
նախնեաց»
ասեր
է:
Գերյարգելի
եւ
Գերամեծար
Տեառն
Տեառն
Ստեփաննոսի
Աստուածաբանութեան
Վարդապետի
եւ
մեծի
աբբայիդ
ողջոյն
կարօտանաց
…
Ունիմք
ի
ձեռին
պատրաստ
զգործն
բոլոր
իբր
թարգմանեալ`
Յովսէպոսի
Փլափիանոսի
եբրայեցւոյն,
եւ
զայս
գիրքս
վաճառական
ոմն
հայ
կամի
տպագրութեամբ
ի
լոյս
ածել,
եւ
զբոլոր
ծախսն
ինքն
կամի
առնել.
եւ
յետ
տպելոյն
զհազար
գիրք,
զհինգ
հարիւրն
շնորհելոց
է
Էջմիածնայ,
եւ
զհինգ
հարիւրն
Երուսաղեմայ:
Գիրքն
ի
ձեռին
իմում
է,
եւ
հաճոյից
իմոց
թողեալ
Էջմիածնա
նուիրակն
եւ
երուսաղեմայ ,
կամէին
զգիրքն
զայս
յղել
ի
Ամսդէրտամ,
եւ
նոր
տարիւք
տպել,
որպէս
եւ
զօրինակսն
տառից
փոքերց
գտանես
ի
սոյն
քարտիզիս,
զորոց
եւ
զխոշորսն
ունի
պարոն
առաքելն
ի
Ամսդէրտամ:
Եւ
ես
զառաջինն
ի
տեսանելն
զտառսն
հաւանեալ
յոյժկամեցայ
յղել
զգիրքն,
բայց
ապա
բարւոք
զմտաւ
ածեալ`
ասեմ.
սա
միանգամ
է
տպելոց,
եւ
ի
մէջ
ազգի
մեծ
յիշատակ
լինելոց:
Ի
Ամսդէրտամ
ոչ
գոյ
այր
հմուտ
եւ
բանիբուն`
յապաւել
զգիրքն
ի
սխալանաց
տպագրութեան
կարող,
գուցէ
բազում
սխալանք
անցցեն,
եւ
զգիրքն
անօգուտ
լինիցի:
Վասն
որոյ
կոչեցի
զվերակացուն
այսր
գրքոյս,
եւ
զմիտս
իմ
յայտնեցի
նմա,
եւ
նա
Էջմիածնայ
նուիրակին.
յորմէ
եւ
ամենայն
վարդապետք
իմացեալ`
ուրախ
եղեն,
եւ
կամեցան
թէ
այնպէս
լինիցի:
Մանաւանդ
եւ
գրեցաւ
յԷջմիածին:
Արդ`
եթէ
կամիցիք`
զայս
ասեմ
համառօտիւ`
յղեցից
զգիրքս
զայս
առ
ձեզ.
եւ
աւետարանի
մեկնչի
տառիւք
տպեսջիք.
ունի
գիրքն
երկու
հարիւր
քսան
եւ
ութ
պատկերս
գեղեցիկ
յոյժ.
զորս
եւ
կամիմք,
զի
ի
քէրխանան
Ցուքքիյի
ի
նորայ
փորեսցին,
որպէս
եւ
պատկերք
ձերոց
աստուածաշնչին… :
Գրեցաւ
ի
հոկ.
20
1760
(Կ.
Պոլիս
)
Նուաստ
ծառայ
Աթանաս
վարդապետ
անարժան
եպիսկոպոս
(Մերասեան
)
