Գիրք Դատաստանի, Բ խմբ.

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Law  

Ժ. գլուխ:
Եթէ յո՞րոց գրոց կամ յո՞րոց ազգաց պարտ է հաւաքել զիրս դատաստանի, որով ժողովի ճ շմարտութիւնն մեր. եւ թէ ո՞րպէս պարունակի գիրս դատաստանի:

Հանդերձեալ մեր գրովդրոշմել գիրս դատաստանի` պարտ է ցուցանել թէ յո՞րոցգրոց կամ յո՞րոց ազգաց հաւաքեմք զսա, զի ճշմարտութիւնն յայտնեսցի եւ մի' ոք գայթակղեսցի թէմեք մերովք մտացածին բանիւք գրեմք զսա:

Առաջին` հաւատարիմ համարիմքի բնաւորական օրինացն առնուլ, զոր ունէիննահապետքն Աբրահամ եւ այլքն առանց գրոյ, զոր ունէինզնոյն հեթանոսք, որով զշնացողս եւ զգողս եւզսպանողս դատել ուսան:

Երկրորդ` առնումք յամենայնազգաց քրիստոնէից իբրեւ ի հարազատ եղբարց, զորլուաք եւ տեսաք ի նոսա բարւոք դատաստանս` հաւաքեմքի գիրս:

Երրորդ` առնումք եւ իմահմետականաց. ո'չ զոր նոքա ուսանի Մահմետայզախտաւոր բանս կամ զդատաստանս, այլ զոր առին իՄովսիսի օրինացն` մեք զայնս ընտրեմք եւ առնումք. ո'չվասն նոցա առնլոյն` զԱստուծոյ օրինացն եւ զիրաւանցխստեմք եւ ո'չ վասն օրինացն խառնելոյն զախտաւորբանս նոցա ընդունեմք, այլ ընտրելով զիրաւացին`խոտեմք զախտաւորն:

Այս են ազգքն յորոց ընտրեմքեւ հաւաքեմք զդատաստանս:

Իսկ ի գրոց - առաջին` յԵլիցեւ յԵրկրորդ Օրինացն, եւ յայլ եւս գրոցն, որ է ստոյգԱստուծոյ օրէնք եւ դատաստանք. զոր եւ ասէ իսկ թէ -այս են օրէնք եւ դատաստանք եւ վկայութիւնք, զորպատուիրեաց ձեզ Տէր:

Երկրորդ` ի կանոնական գրոց. զի եւ անդ ո'չ միայն զօրութեամբ գտանի դատաստան, այլեւ յայտնի դատաստան իսկ ի բազում տեղիս:

Երրորդ` առնումք յամենայնԳրոց` ի Հին եւ ի Նոր Կտակարանաց, զի ամենայն Գիրքզի՞նչ այլ ինչ են եթէ ոչ խրատք եւ օրէնք հոգեւոր եւմարմնաւոր դատաստանի:

Արդ` այսպիսի հաւաքումնսյայտնի առնէ զճ շմարտութիւնս մեր. զի ոչ թէմտացածին բանիւք գրեմք զսա, այլ ի գրոց եւ յազգացժողովեմք զսա ի պէտս հաւատացելոց: Բայց պարտ էգիտել, զի ո'չ թէ այս միայն է գիրս դատաստանի զորայժմս գրեմք, եւ ո'չ թէ ի մէնջ միայն պարտ է առնուլզաւարտումն, զի զկանոնաց ունի զնմանութիւն: Զիորպէս կանոնք զի ո'չ միանգամ եդաւ եւ ո'չ ի միումտեղւոջ եւ ո'չ ի միոջէ, այլ առ սակաւ սակաւ եւ իբազում ժամանակս եւ ի բազմաց եդաւ եւ եդեալ լինիմինչեւ յաւիտեան, որպէս եւ նոյն կանոնացն է հրաման. զի յառաջ յառաքելոցն եդաւ եւ ապա ի Նիկիա, եւ յառաջքան զնա այլք, եւ ապա յայլ եւ յայլ ժամանակս իժողովոց եւ ի հարց, որք զհետ եկին: Ի դէպէ ասել զիայսպէս լինիցի եւ զիրս դատաստանի զի այժմ ի մէնջսկիզբն սորա եղեւ եւ ի դէպ է առ սակաւ սակաւ աճ ելյայլ եւ յայլ ժամանակս եւ որքան տեսցի եւ լինիցիդատաստան յիմաստուն արանց զնոյն գրել ի կարգի, եւայսպէս առ սակաւ սակաւ գալ ի կատարումն եւ կատարեալլինել: Քանզի կանոնաց հրամանք է ի տարւոջն երկիցսանգամ ժողով լինել եւ քննել թէ յաշխարհի նորագոյնինչ իրք յայտնիցին, այնորիկ սահմանս եւ կանոնսհաստատել եւ ուղղել: Այսպէս պարտ է լինել եւդատաստանիս իրաց, զի որքան նորագոյն իրք պատահի եւքննեսցի յիմաստնոց եւ հատցի դատաստան` զնոյն գրել իգիրս յայս: Եւ թէ ոք միտ դնիցէ գտանէ զամենայն գիրսսուրբս այսպէս առ սակաւ սակաւ եկեալ ի կատարումնեթէ ի միոջէ եւ եթէ ի բազմաց, որպէս եւ ԳիրքԱրարածոցն ի Մովսիսէ ոչ ի մի ժամանակի գրեցան, նոյնպէս եւ երկոտասան մարգարէքն: Այսպէս եւԱւետարանն սուրբ ո'չ ի միոջէ գրեցաւ եւ ո'չ ի միումժամանակի, այլ ի յայլեւյայլ ժամանակի եւ յայլոց. նոյնպէս եւ թուղթ Պաւղոսի. բազում եւ այլ գիրք իվարդապետաց սրբոց եւ ի հարց: Ըստ սմին օրինակի այսգիրք որ ի մէնջ սկսեալ եղեւ, եթէ ի մէնջ առ սակաւսակաւ գրեալ լինի, եւ եթէ ի բազմացն եւ յայլեւյայլժամանակս գրեսցի, չէ' ինչ պակասութիւն, այլ արժան էմիայն ուղիղ տեսութեամբ եւ բարեհաճ ոյ դատմամբզպակասն լցցեն: Բայց վայելուչ եղեալ` թէ ժողովովկամ ընդ բազումս քննելով էր եղեալ սա. զոր եւ եսախորժելով խնդրէի, բայց ոչ պատահեաց այս վասնբազում պատճ առի. զի թէ դատաւորաց երկուց եւ երից իմիասին լինել ի դատելն իրաւունս լինել համարեցաք, ո'րչափ եւս առաւել եւ այսմ պարտ էր ի միասին լինելբազմաց եւ քննել զիրս եւ ապա գրով դրոշմել: Բայց զիայս ոչ պատահեաց, վասն այնորիկ զայսոսիկպակասութիւնն եւ գրովք լնումք, զնոցա զօրութիւննեւ զհրամանն առնումք վկայ, եւ մանաւանդ յեղելոցիրաց դատաստանաց իսկ նոցունց, եւ ի տեսութենէ եւ իլսելոյ զհաւաստի իրաւունս իւրաքանչիւր ազգաց: Ուստի հաւաքելով մեր զիրաւունս ի սոցունց ի գրոց եւյազգաց` դրոշմեսցուք եւ անպարսաւ լիցուք: