Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
ԶԻ՞նչ կայր ի սրբութեան մէջն։
       Պատասխան։ Երեք իրք։
       Նախ՝ սեղան երեսաց հացին եւ գառին ի հիւսիսոյ կողմն։
       Երկրորդ՝ սեղան խնկոցն ի մէջն։
       Երրորդ՝ աշտանակն լուսոյ ի հարաւ։
       Ա՛րդ՝ գ հաց՝ եւ գառն խորովեալ դնէին յառաւօտուն. եւ չորրորդ մասն դորակի գինւոյ. նոյնպէս եւ յերեկոյն հանապազորդ։
       Ի խորհուրդ կենսատու հացին որ յեկեղեցին։ Վասն այն զնշխարն ի կողմն հիւսիսոյ դնեմք եւ զսկիհն ի հարաւ որպէս անդ։
       Եւ միշտ յամենայն օր ի թոշակ հանգուցելոցն։
       Առաւօտն նշանակ է աստ պատարագելոցն զՔրիստոս։ Եւ երեկոյն, զի եւ անդ յետ աստեացս վայելմունք մեր Քրիստոս է։ Եւ որպէս ներքին տապանակն օրինակ ցուցաւ իմանալեացն։ Նոյնպէս եւ սեղան խնկոց եւ երեսացն ցուցանէ զհոգիս սրբոց ելեալ ի մարմնոց եւ մտեալ դէմ յանդիման երեսացն Աստուծոյ։
       Նախ՝ սեղան անփուտ՝ է անմահ հոգիք։ Եւ արտաքոյ ոսկեպատ, զի արտաքին գործովք սրբեցան։ Չորսս կանգուն եւ կէս, ելեալ ի տարրական կենցաղոյս։
       Եւ ի են ո՛չ ժամանեալ, պակաս գոլով մարմնոցն։ Գինին, արեամբ կատարեալքն։ Եւ խորովեալքն՝ կուսութեամբ։ Հացն՝ ողջախոհքն մարմնով եւ մտօք։
       Խնկաղացն՝ բազմազան առաքինութեամբ խնկեալք։ Տուփն՝ ժողովումն բարեաց։ Ճաշքն՝ չափ առաքինութեանցն։ Եւ նուիրումն առ Աստուած։ Վասն այն աստ ի հաստատութեան երկնից ասեն զկայանս հոգւոցն մինչ ի կատարած յարութեան մարմնոց։
       Վասն Աշտանակին Հրացումն։
       Վասն է՞ր զաշտանակն եդ ի հարաւ։
       Պատասխան։ Աշտանակն էաջահեան։
       Նախ՝ նխանակ էր լուսաւորացդ երկնից որ ի հարաւ ընթանան։
       Երկրորդ՝ ի յոսկւոյ, եւ նոքա անապական են բնութեամբ։
       Երրորդ՝ վեցեքեանն ունին լոյս, եւ առնուն զիւղն ի միջոյն. եւ ամէն մոլորակք ունին լոյս. եւ այլ առնուն յարեւու։
       Չորրորդ՝ զանազան նկարք աշտանակին, զանազան ներգործութիւնք ընթացից նոցա առ երկիրս, կենդանեաց՝ տնկոց՝ եւ անշնչից։
       Հինգերորդ՝ աշտանակն ի մէջ սրբութեանն տայր լոյս. եւ լուսաւորքն ի յերկրի։
       Դարձեալ՝ զայս օրինակ ետես մարգարէն Զաքարիա եւ պատասխանեաց հրեշտակին. «Տեսանեմ աշտանակ ոսկի ձոյլ. եւ գունդ մի ի վերայ նորա. եւ է ճրագարան, եւ է բերան ճրագացն»։
       Աշտանակ ոսկի, անապական զօրութիւնն Աստուծոյ որ խնամէր զնոսա եւ բարձեալ կրէր։ Եւ գունդ ի վերայ նորա, թագաւորութիւնն։ Եւ է ճրագարան եւ է բերան ճրագացն, է արքն մեծ ապատիւք զօրաւիգ թագաւորին. այսինքն Յեսու, Զաքարիա, Խոդէս Տուբիա, Յեդոյիա, Յեշոյիա, եւ Եզր դպիր։ Որ է ցուցանէր յետ եօթանասուն ամի զդարձ գերւոյն, եւ նորոգիլն հրէական կարգին։ Եւ Բ ձիթենիքն, Զ օրաբաբէլ եւ Յեսու քահանայ։
       Դարձեալ՝ աշտանակն նշանակէ զեկեղեցի սուրբ։ Գունդն Տէրն։ Եւ Է ճրագն՝ Էարփեան շնորհք հոգւոյն սրբոյ։ Այլ եւ խորհուրդ եկեղեցւոյ, եւ Է զօրութիւնք հոգւոյս. չորսն ստացականն, եւ Գն Աստուածային առաքինութիւնք։ Եւ Է է աստիճան քահանայութեան։
       Դարձեալ՝ է ճրագն եւ է բերան ճրագացն որ լինի չորեքտասան, նշանակէ զչորեքտասան աստիճան հաւատոյն. է ի յանմարմին բնութիւնն Աստուծոյ, եւ է ի տնօրինութիւնն բանին։
       Եւ Բ ձիթենիքն՝ Բ կտակարանք իւղալիցք եւ պարարտք։
       Դարձեալ՝ զի անապական է հաւատն եկեղեցւոյ, եւ հաստատ յոյսն, եւ ջերմ սէրն առ Քրիստոս։
       Եւ գունդն ջահ՝ Տէր մեր, որ լուսաւորէ զհաւատացեալս իւր։
       Եւ զի բոլոր է գունդն։
       Նախ՝ զի կատարեալ է Աստուածութեամբ եւ մարդկութեամբ միացեալ։
       Երկրորդ՝ զի բանն Աստուած ծնունդ հօր՝ էառ զբնութիւն մարդոյս որ վերջին է յարարածս։
       Երրորդ՝ զի յերկնից էջ՝ եւ ել յերկինս կատարեալ զտնօրէնութիւնն։ Եւ եօթն ճրագ շուրջ զնովաւ, եօթնեքին դասք ընտրելոց նորա։ Առաքեալք եւ մարգարէք եւ հայրապետք։ Ընդ որովք նահապետք, վարդապետք, եւ թագաւորք։ Ընդ որովք զինուորք ճգնաւորք. ընդ նոսին եւ կուսանք եւ մարտիրոսք։ Սոքա ամենայնքն զբերանս մտաց բացեալ ունին առ մինն եւ ճշմարիտ ջահն Քրիստոս։
       Եւ ի նմանէ լուսաւորեալք՝ պայծառացուցանեն վարդապետութեամբքն իւրեանց զերկու ժողովուրդս որք ի հրէից եւ որք ի հեթանոսաց օծեցան մկրտութեամբ։ Զորս Պօղոս՝ յընտանի եւ ի վայրենի ձիթենիս առակէ ի թուղթն հռօմոց։
       Դարձեալ՝ արդար մարդ աշտանակ է լուսոյ։ Գունդն՝ բանական հոգին։ Եւ ճրագն՝ է զգայարանքն։
       Երկու ձիթենիք՝ երկոքին բանքն սրտի եւ բերանոյ։
       Դարձեալ՝ աշտանակ խաչն։
       Եւ ճրագ Տէրն ի վերայ նորա։ Եւ Է բերանքն՝ Է բանքն խօսեցեալք ի վերայ խաչին։ Եւ ձիթենիքն՝ կրկին բարութիւնք խաչին. որ զարքայութիւնն եբաց եւ զդժոխսս աւերեաց։ Կամ որ զմեզ ազատեաց, եւ զթշնամին կապեաց։
       Դարձեալ՝ աշտանակ կոյսն սուրբ։ Եւ ճրագ վառեալ ի նմանէ՝ ծնեալն է արփեան լուսով։
       Եօթն բերանն՝ Է բանք խօսեցեալ կուսին յաւետարանին։ Եւ Բ ձիթենիք՝ զօրութիւն հօր, եւ սուրբ հոգին հովանացեալ ի վերայ որա։
       Այսքան առ աշտանակին։
       Վասն Քահանայական զգեստուցն Հարց։
       Վասն է՞ր այնպէս զարդարուն զգեստ հրամայեաց։
      
       Պատասխան։ Նախ՝ զի տղայք էին եւ ի տեսն զուարճանային. որպէս խորանն եւ այլ սրբութիւնք. նոյնպէս եւ զգեստ քահանայութեան։
       Երկրորդ՝ զի սուրբ գործոցն սուրբ պիտոյ էր եւ զգեստ։
       Երրորդ՝ զի երեւելի սրբութիւն մարմնոյն՝ զաներեւոյթ սրբութիւն հոգւոյն նշանակէր։
       Չորրորդ՝ ի խորհուրդ վայելչական մարմնոյ ճշմարիտ քահանայապետին մերոյ Քրիստոսի։
       Հինգերորդ՝ յօրինակ զգեստի նորս քահանայութեան։
       Զի հանդերձն սպիտակ՝ շապիքն է եւ Կապոյտ վտակաւն՝ նափորտն։
       Վակասն՝ ուրարն է. եւ Տախտակ ականց՝ կոնքեռն։ Կարմիրն՝ գօտին։ Լուսնաձեւ Վահանն ի վերայ թիկանցն եւ սրտին՝ եւ կրկին տախտակ դատաստանին յուսն, եւ միփորոնն է։ Խաչաձեւ ապարօշն ի վերայ սրտին, եմիփորոնն պատեալ։ Խոյրն, վարշամակն. եւ Միթրն եւ թիթեղն ոսկի, պատկերք սրբոցն նկարեալ. եւ երկոքին Բազպանն, փոխանակ անդրավարտեաց։ Ի նորա այսպէս բաղդատին։
       Իսկ հնոյն խորհուրդ, Դ որակ նիւթոցն՝ Դ տարերացն. եւ ոսկին անապական՝ երկնից։ Պճղնաւորն կապոյտ բոլորապատ՝ երկինքն է։ Եւ Բեհեզն՝ լուսոյ տարածումն ի ներքոյ. Բ Վահանակն՝ լուսաւորքն մեծ. եւ Բ Ակունք ուսոյն՝ կրկին կիսագունդք երկնից. ունելով ԶԶ կենդանակերպս. եւ Վակաս լանջացն ԲԺան ակամբք նոյն կենդանակերպք ի լանջս երկինց Միթրն՝ պսակ քահանայապետութեան. եւ Թիթեղն. մտաց թեթեւութեան. իբր՝ քահանայապետն գլուխն գոլով՝ առեալ զբոլոր արարածս նուիրէ Աստուծոյ։
      
       Հարց։ Զի՞նչ նշանակէր ԲԺ. ան ակունքն։
       Պատասխան։ Զերկոտասան ազգն Իսրայէլի, որոց անուանքն էր գրեալ։ Որպէս ԲԺ ան կենդանակերպք երկնից, եւ ամիսք տարւոյն. այլ եւ ԲԺան առաքեալքն ի լանջսն Յիսուսի։
       Իբր թէ զսոսա ի վեր բարձրացուցի եւ ի սէր սրտի իմում ունիմ։ Այլ եւ զպատահումն սոցա ի սրտի իմում կրեմ։