Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ
ԳՐԻԳՈՐ ՏԱԹԵՒԱՑԻ  

Բաժին
Հայ դասական մատենագրութիւն  

Թեմա
Աստուածաբանութիւն  
Դիտել
ԺԱ
       Նախ այսպէս. ո՛չ ումեք սրբի տաճար, բայց մ իայն աստուծոյ. որպէս ասէ սաղմոսն. «Տէր ի տաճար սուրբ իւրում»։ Իսկ Պօղոս յառաջին կորնթացւոցն ասէ. «Ո՛չ գիտէք եթէ մարմինք ձեր տաճա՛ր են հոգւոյն սրբոյ»։ Ապա ուրեմն հոգին սուրբ է՛ Աստուած։
       Երկրորդ՝ պաշտօն որ յԱստուած վերաբերի՝ միայն Աստուծոյ պատշաճի. ըստ այնմ. «Տեառն Աստուծոյ քում երկիր պագցես, եւ զնա միա՛յն պաշտեսցես»։ Այլ ի փիլիպպեցւոցն ասէ Պօղոս. «Թլփատութիւն մեք իսկ եմք որք զհոգին Աստուծոյ պաշտեմք»։
       Երրորդ՝ սրբել զմարդիկ՝ միայն Աստուծոյ է. որպէս ասէ ի ղեւտացւոցն. «Ես եմ Տէր՝ որ սրբեմ զձեզ»։
       Այլ յառաջին կ որնթացւոցն ասի. «Սրբեցարուք եւ արդարացարուք յանուն Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի եւ ի հոգին Աստուծոյ»։
       Չորրորդ՝ հոգեւոր կենդանութիւն է յԱստուծոյ. ըստ այնմ. «Կենդանի է հայր. եւ ես կենդանի եմ վասն հօր. եւ որ զիս՝ եւ նա՛ կեցցէ վասն իմ»։ Այլ այսպիսի կենդանութի ւնս է ի հոգւոյն. ըստ այնմ. «Հոգին է որ կենդանացուցանէ»։
       Հինգերորդ՝ յարուցանել՝ միայն Աստուծոյ պատշաճի. ըստ այնմ «Որպէս հայր յարուցանէ զմեռեալս եւ կենդանի առնէ, նոյնպէս եւ որդի զորս կամի կենդանի առնէ»։ Այլ զօրութիւնս այս վերաբերի ի հոգին սուրբ. որպէս ասէ Պ օղոս ի հռոմայեցւոցն. «Հոգի այնորիկ որ յարոյց զՅիսուս ի մեռելոց. եւ կենդանացուսցէ զմահկանացու մարմինս ձեր»։
       Վեցերորդ՝ ստեղծանելն՝ միայն Աստուծոյ է. այլ սիրտք ասէ զԱստուծոյ թէ. «Նա՛ ստեղծ զիմաստութիւն հոգւովն սրբով»։
       Եօթներորդ՝ քննել զսիրտս Աստուծոյ՝ ո՛չ է ստեղծուածոյ ումեք. ըստ այնմ. «Ո՛չ ոք գիտէ զորդի, եթէ ո՛չ հայր որ է Աստուած. եւ ո՛չ զհայր ոք գիտէ, եթէ ո՛չ որդի»։ Այլ յառաջին կորնթացւոցն ասէ Պօղոս. «Հոգին է որ քննէ զամենայն եւ զխորս Աստուծոյ»։
       Ութերորդ՝ որպէս հոգի մարդոյնէ՛ յէութենէ մարդոյն, այսպէս եւ հ ոգին Աստուծոյ է յէութենէն Աստուծոյ։
       Եւ այս ցուցանի յառաջին կորնթացւոցն որ ասէ. «Ո՛չ ոք գիտէ զմարդոյն՝ եթէ ոչ հոգի մարդոյն որ ի նմա։ Նոյնպէս եւ զայլսն ո՛չ ոք գիտէ՝ եթէ ո՛չ հոգին Աստուծոյ»։
       Իններորդ՝ ասէ Եսայի. «Լըւայ զբարբառ Տեառն որ ասէր՝ զո՛ առաքեցից»։ Եւ զկնի ասէ. «Երթ եւ ասա՛ ռ ժողովուրդն ցյն, լսելով լըւիջիք եւ մի իմասջիք»։
       Իսկ Պօղոս զբանս զայս վերաբերէ ի հոգին Սուրբ ի գործքն ասելով. «Բարւո՛ք խօսեցաւ հոգին Սուրբ ի ձեռն Եսայեայ առ հարսն մեր ասելով, լըւիջիք եւ մի՛ իմասջիք»։ Ապա ուրեմն Աստուած է հոգին Սուրբ։
       Տասներորդ՝ յայտնի՛ է ի սուրբ գրոց թէ Աստուած է որ խօսեցաւ մարգարէիւքն. քանզի ասէ ի թիւքն. «Ես Տէր տեսլեամբ եւ երազօք խօսեցայց ընդ մարգարէսն»։
       Այլ հոգին սուրբ էր որ խօսէր ընդ մարգարէսն. որպէս ասէ Պետրոս ի կաթողիկէքն. «Ո՛չ թէ ըստ կամաց մարդկան տըւան մ արգարէութիւն, այլ ի հոգւոյն սրբոյ կրեալք խօսեցան մարդիկ յԱստուծոյ»։
       Մետասաներորդ՝ Աստուծոյ միա՛յն է յայտնել զգաղտնիս. որպէս ասէ Դանիէլ. «Աստուած յերկնից ինքն յայտնէ զխորինս եւ զգաղտնիս»։ Այլ յառաջին կորնթացւոցն ասէ. «Հոգին է որ խօսի զխորհուրդս»։
       Երկտասան երորդ՝ ուսուցանել զմիտս մարդոյն ի ներքս՝ միայն Աստուծոյ է ըստ Սաղմոսին. «Ո՛ ուսուցանէ զգիտութիւն»։
       Այլ այս է յատուկ հոգւոյն սրբոյ. որպէս ասէ Յօհաննէս. «Հոգին սուրբ՝ զոր առաքեսցէ հայր յանուն իմ, ն՛ ուսուսցէ ձեզ զամենայն»։
       Երեքտասներորդ՝ բնակիլ ի սիրտ սրբո ց՝ միայն Աստուծոյ է. որպէս ասէ յառաջին կորնթացոցն. «Ո՛չ գիտէք եթէ տաճար Աստուծոյ էք. եւ հոգի Աստուծոյ բնակեալ է ի ձեզ»։
       Չորեքտասաներորդ՝ լինիլ ամենայն ուրեք՝ Աստուծոյ միա՛յն է. որպէս ասէ Երեմիայ. «Զերկին եւ զերկիր ե՛ս լնում»։ Այլ՝ այս յարմարի հոգւոյն սրբոյ. «Քանզի՝ ասէ սիրաք, հոգի Տեառն էլից զտիեզերս»։
       Հնգտասաներորդ՝ յառաջին կորնթացւոցն ասէ ի դիմաց Աստուծոյ. «Յօտար լեզուս եւ ի շրթունս օտարոտիս խօսեցայց ընդ ժողովրդեանն ընդ այնմիկ»։ Իսկ հոգին սուրբ էր որ խօսէր ի լեզուս. որպէս ասէ փրկիչն. «Ոչ թէ դուք էք որ խ օսիցիք, այլ՝ հոգին հօր ձերոյ որ խօսեսցի ի ձեզ»։
       Վեշտասաներորդ՝ գիտել զգաղտնիս սրտից՝ միայն Աստուծոյ է. որպէս ասէ Երեմիայ. «Ես Տէր քննեմ զսիրտս եւ փորձեմ զերիկամունս»։
       Այլ այս վերաբերի ռ հոգին Սուրբ. քանզի ասէ յառաջին կորնթացւոցն. «Թէ ամենեքեան մարգարէասց ին, եւ մտանիցէ անդ անհաւատ կամ տգէտ յանդիմանի յամենեցունց. եւ գաղտնիք սրտի նորա յայտնի լինին. եւ անկեալ ի վերայ երեսաց իւրոց երկիր պագանիցէ Աստուծոյ. եւ խոստովան լիցի թէ արդարեւ Աստուած է ի ձեզ»։
       Եօթնեւտասաներորդ՝ որդեգրել զմարդիկ Աստուծոյ՝ միայն Աստուծոյ է. որպէս ասէ գաղատացոց. «Առաքեաց Աստուած զորդի իւր զի մեք զորդեգրութիւն ընկալցուք»։ Այլ ի հռօմայեցոցն ասէ. «Առիք զհոգի յորդեգրութեան»։
       Ութեւտասներորդ՝ ոչ ոք իմանալի ստեղծված եւ մասնաւոր՝ կարէ հաղորդիլ բազմաց։ Այլ հոգին սուրբ մի եւ նոյն՝ հաղորդի ամե նայն հաւատացելոց. որպէս ասէ գործքն՝ «Լցան ամենեքեան հոգւով սրբով»։ Իննեւտասներորդ՝ ասէ Պետրոս ի գործքն. «Ա՛նանիա՝ ընդէ՞ր էլից ստանայ զսիրտ քո ստել քեզ հոգւոյն սրբոյ»։ Եւ զկնի ասէ. «Ո՛չ ստեցեր մարդոյ, այլ Աստուած»։
       Ապա ուրեմն հոգին սուրբ Աստուած է։ Քսաներո րդ՝ ասէ աւետարանն,. «Հոգի է Աստուած»։ Դարձեալ՝ ի ծննդոցն ասէ. «Հոգի Աստուծոյ շրջէր ի վերայ ջուրց»։ Դարձեալ Յոբ. «Հոգի աստուածեղէն է որ արար զիս եւ շունչ ամենակալին որ ուսուցանէ զիս»։
       Եւ թէ ասիցէ հակառակօղն, եթէ անձ վերոգրեալ գործ առութիւնքս համարին հոգւոյ ն սրբոյ ո՛չ որպէս Աստուծոյ, այլ որպէս պաշտօնէի։ Երեւի յայտնապէս սուտ. քանզի ասէ յառաջին կորնթացւոցն. «Թէպէտ բաժինք շնորհա՛ց են, այլ հոգի նոյն է. թէպէտ բաժինք պաշտամանց են այլ Տէր նոյն է։ Եւ թէպէտ բաժինք յաջողութեանց են, այլ Աստուած նոյն է. որ յաջողէ զամենա յն յամենայնի»։ Եւ զկնի ասէ. «Այլ զայս ամենայն յաջողէ մի եւ նոյն հոգի . եւ բաժանէ իւրաքանչիւր որպէս եւ կամի։
       Այլ այժմ տեսցուք ի սուրբ գրոց զվկայութիւնսն մակեդոնի, եւ յարմարեսցուք զպատասխանիս նոցա»։