Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ
ԳՐԻԳՈՐ ՏԱԹԵՒԱՑԻ  

Բաժին
Հայ դասական մատենագրութիւն  

Թեմա
Աստուածաբանութիւն  
Դիտել
Եւ զինչ է զանազանութիւն,
       Պատասխանի։
       Ասեմք եթէ՝ ապացոյցն ո՛չ ամենայն իրօք է նման. ապա թէ ոչ՝ լինէր նոյնն։ վասն որոյ նոյնքանաբար տեսանի աննմանութիւն օրինակին առ ճշմարտութիւնն։ Նախ՝ զի միաւորութիւնն մարդոյս եղականաց է ընդ միմեանս։ Իսկ փրկչին բոլորից՝ անեղ ընդ եղանակի։
       Երկրորդ՝ զի հոգի եւ մարմին գոյակիցք են միմեանց անընդ հատ ժամանակաւ։ Իսկ բանն Աստուած է անսկզբնաբար ի հօրէ. եւ յետոյ սկսեալ ի կուսէ։
       Երրորդ՝ զի հոգի միաւորեալ ընդ մարմնոյ է երբէք զի որոշի եւ դարձեալ միանայ։ Իսկ Բանին Աստուծոյ քաջ սիրով եռացումն ընդ մարմնոյ անբաժ եւ անորոշ գործեաց միաւորութիւն։ Զի որպէս ոչ գոյ սկիզբն աստուածութեան նորա, այսպէս եւ ոչ կատրումն մարդկութեան եւ աստուածութեան նորա։ «Զի Յիսուս Քրիստոս երէկ եւ այսօր՝ նոյն եւ յաւիտեան»։
       Չորրորդ՝ զի ի մարդն է մի միայն միաւորութիւն. այսինքն հոգւոյ եւ մարմնոյ։ Իսկ ի Քրիստոս եռակի գոյ միաւորութիւն. այսինքն Աստուծոյ ընդ հոգւոյ. հոգւոյ ընդ մարմնոյ։ Աստուծոյ ընդ մարմնոյ։
       Հինգերորդ՝ զի հոգի միաւորեալ ընդ մարմնոյ՝ է ի մարմնումն էութեամբ եւ ոչ այլ ուրեք թէ եւ մտօք բազումս տեսանէ։ Իսկ Բանն Աստուած մարդացեալ՝ էութեամբ է առ Հայր. պահպանութեամբ ի բոլոր էակ Քրիստոս. շնորհօք յամենայն սուրբս. եւ բնութեամբ ի մարմնի միաւորեալ։
       Վեցերորդ՝ զի հոգի եւ մարմին մասն գոլով գոյանայ, մի կատարեալ։ Իսկ Բանն Աստուծոյ կատաեալ լրիւ մարդացեալ բովանդակապ. հոգի մարմին եւ միտսս ունելով անշփոթ կատարելութեամբ եւ անբաժենթակայութեամբ։
       Եօթներորդ՝ զի ի բազմացելոց հոգի ասէ նիւսացին միաւորի ընդ մարմնոյ։ Իսկ աստուածային անեղ էութիւն ամենեւին պարզ եւ մաքուր առաւել քան զիմացականն բնութիւն եղական իմն գոյութեամբ. թէ եւ ո՛չ են միաւորական մարմնոյ։
       Ութներորդ՝ զի աստ ի միաւորութիւն հոգւոյ ընդ մարմնոյ՝ զգայակից եւ ախտակից լինին միմեանց կրական գոլով։ Իսկ Բանն Աստուած միաւորեալ մարմնովն կրեալ զմերս վասն մեր. անկրելի գոլով ըստ իւրում բնութեան։
       Իններորդ՝ զի ի հոգի ի նմանամասունս եւ յաննմանամասունս այլ եւ այլ գործ է. ըստ որում ակն տեսանէ եւ ո՛չ լսէ. բերանն ճաշակէ եւ ո՛չ հոտոտէ։ Իսկ Քրիստոս ամենեւին ակն՝ ամենեւին ունկն ընդ հօր եւ հոգւոյն աստուածաբար ներգործէ։
       Տասներորդ՝ զի թէ եւ միաւորի հոգի եւ մարմին՝ այլ ո՛չ հոգին մարմին եւ ոչ մարմինն հոգի ասի։ Իսկ ի միաւորութիւն փրկչին բոլորից՝ բանն անդրանիկ կոչի եւ ի բազում եղբարս։ Եւ մարդն միածին հօր ըստ այնմ «միածինն որ ի ծոց հօր նա պատմեաց մեզ»։ Այսքան յաղագս աննմանութեան հոգւոյ եւ մարմնոյ։