Ո՞րքան
է
անկու
մն
սատանայի։
Պատասխան։
Զանկումն
սատանայի
եռակի՛
է
իմանալ։
Առաջին՝
եւ
միջին՝
եւ
վերջին։
Առաջինն
է
տեղական։
Երկրորդն
յանդիմանութեան։
Երրորդն
պատժական։
Տեղական
անկումն
եղեւ
դիւաց
ի
սկիզբն
ստեղծման
իւրեանց
վասն
ամբարտաւանութեան՝
եւ
մախանաց
ընդ
դէմ
արարչ
ին
փառաց։
Ուստի
անկաւ
յերկնից՝
ի
դասուց
հրեշտակաց
եւ
ի
փառաց
իւրեանց
որպէս
ասացաւ
յառաջագոյն։
Իսկ
յանդիմանութեան
անկումն
դիւաց
եղեւ
գալստեամբն
Քրիստոսի
ի
ձեռն
խաչին.
եւ
այս
չորեքկին։
Նախ՝
անկումն
դատապարտութեան.
ըստ
այնմ.
«Իշխան
աշխարհիս
դատապարտեալ
է»։
Եւ
այս
վասն
այնորիկ՝
զի
չարախօսէ՛ր
զմարդիկ
եթէ
ինքնայօժար
կամօք
եւ
բնութեամբ
մեղան
եւ
ո՛չ
ի
պատրանաց
իմոց.
որպէս
չարախօսէ՛ր
զՅոբայ
եթէ.
«Մի
թէ
ձրի՞
պաշտէ
Յոբ
զՏէր»։
Եւ
Դաւիթ
ասէ.
«Նստան
իշխանք
եւ
չարախօսէին
զինէն»։
Այսպէս
եւ
զամենայն
մարդիկ։
Զոր
եկեալ
Տէր
ն
անմեղ
եւ
անապական
մարմնովն
նահանջեաց
զմեղս,
եւ
զարդարութիւն
սփռեաց
ի
վերայ
մարդկան։
Եւ
դատապարտեաց
զսատանայ
իբր
զդաւաճանօղ
մարդկան
եւ
կոխան
արար
ի
ներքոյ
մարդկան։
Ըստ
այնմ.
«Տեսանէի
զսատանայ
անկեալ
իբրեւ
զփայլակն.
եւ
ետու
ձեր
իշխանութիւն
կոխել
զնա»։
Երկ
րորդ՝
անկումն
եղեւ
ի
փառաց
յուսոյն.
ըստ
այնմ.
«Իշխան
աշխարհիս
ընկեսցի
արտաքս»։
Որպէս
ասէ
սուրբն
Իրինոս
զբանս
Յուստիանոսի,
թէ
բարւոք
ասաց
վկայն
Յուստիանոս
եթէ.
«Մինչ
ի
գալուստն
Քրիստոսի
ո՛չ
իշխէր
հայհոյել
զԱստուած,
զի
յո՛յս
ունէ
դառնալոյ
ի
փառս.
այլ
յորժամ
լուսաւ
զպարտաւորութիւն
իւր
եւ
զարտաքսիլն
ի
փառաց,
ապա
քարացաւ
ի
չարութեան
ի
չարութեան
իմաստութեան
սիրտ
նորա.
եւ
անամօթաբար
հայհոյէր
զնա
եւ
մատնիւր
յաւիտենից
տանջանացն»։
Երրորդ
անկումն
նոցա
է՛ր
ակնկալութիւն
տանջանացն.
եւ
զայս
մինչ
ի
Քրիստոս
ո՛չ
գիտացին
զպա
տրաստեալ
տանջանս
իւրեանց,
այլ
յորժամ
զբացախօսութիւն
գեհենին
լուան
ի
Քրիստոսէ՝
ասէին.
«Մի՛
յառաջ
քան
զժամանակն
տանջէր
զմեզ
սուրբդ
Աստուծոյ.
գիտեմք
զքեզ
զի
տանջօ՛ղ
ես
մեր»։
Չորրորդ
անկումն
է
ի
զօրութենէ
իւրեանց
մինչ
անգործ
եղեալ
մատնին.
եւ
այս
կրկին։
Նախ՝
խ
աբէութեամբ
զմարդիկ
ի
մեղս
եւ
ի
կռապաշտութիւն
ձգելոյ։
Երկրորդ՝
բռնութեամբ
զհոգիս
ի
տանջանս
տանելոյ
մինչ
ի
Քրիստոս։
Իսկ
գալստեամբն
ինքն
Տէրն
ասէ.
«Կապեալ
զհզօրն»։
Եւ
քիւ
տկարացան
ի
կրկին
զօրութենէ.
ըստ
այնմ.
«Թշնամւոյն
զէն
պակասեաց
մինչ
ի
սպառ»։
Զոր
ի
տեսիլն
Անտօնի
խոստովանէին
զբանս
զայս
մեկնելով
ի
վերայ
ինքեանց.
այս
վասն
առաջնոյն։
Եւ
վասն
երկրորդին
ինքն
Տէրն
ասէ՝
կապեալ
զհզօրն
եւ
զտուն
նորա
աւար
հարեալ
որ
է՛
դժոխքն։
Ըստ
այնմ.
«Զքաղաքս
աւերեցեր,
եւ
կորեաւ
յիշատակ
նոցա
աղաղակաւ»։
Զի
յետ
Քրիստոսի
դադարեաց
սատան
այ
զհոգիսն
ի
դժոխս
տանելոյ
որպէս
ասէ
սուրբն
Եպիփան։
Եւ
դարձեալ
այս
երկրորդ
անկումն
դիւաց
չորեքկին։
Իսկ
երրորդ
անկումն
տանջանաց
յաւիտենական
հրոյն։
Ըստ
այնմ.
«Երթա՛յք
ի
հուրն
յաւիտենից,
որ
պատրաստեալ
է
սատանայի
եւ
հրեշտակաց
նորա»։
Եւ
աստ
ասէ
Իրինոս՝
զի
թէ
յաւիտենական
է
հուրն,
զիա՞րդ
վախճան
ածեն
տանջանաց
յաւիտենից
ունայնախոհքն.
թերեւս
կարծելով
թէ
ի
հուրն
մաքրեսցի.
զոր
մի՛
լիցի
աշակերտացն
ճշմարտութեան
խորհիլ
եւ
ասել։
Այս
քան
վասն
դիւաց։
Կատարումն
Երրորդ
Հատորի
աստուածաբանութեանն
Դիոնէսիոսի։
