Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Վասն է՞ր մկրտեցաւ Քրիստոս։
       Պատաս։
       Մկրտութիւնք Քրիստոսի ո՛չ վասն կարօտութեան էր. զի ամենամաքուր եւ սուրբ է բնութեամբ եւ սրբիչ ամենայնի։ Այլ ասեն վարդապետք բազում պատճառս։ Նախզի զմերն յանձն էառ սրբութիւն. որպէս զայլսն ամենայն տընօրէնութիւն։ Երկրորդ՝ զի խորտակեցէ զգլուխ վիշապին ի ջուրն։ Երրորդ՝զի լուասցէ զմեղս. եւ զհինն Ադամ թաղեսցէ ի ջուրն։ Չորրորդ՝ զի սրրբեսցէ զՄկրտիչն եւ զջուրն։ Հինգերորդ՝ զի զօրացուսցէ զջուրն վերստին ծնանել զմեզ։ Վեցերորդ՝ զի կատարեսցէ եւ լցցէ զօրէնսն։ Եօթներորդ՝ զի օրինակ լիցի մեզ գալ ի մկրտութիւն։ Ութներորդ՝ զի յայտնեսցէ անդ զխորհուրդ Երրորդութեան։ Իններորդ՝զի նշանակեսցէ զօգտութիւն մեր։ Տասներորդ՝ զի ցուցցէ զխոնարհութիւն իւր։
       Արդ՝ խոնարհութիւն Քրիսոսի ցուցանի չորիւք որպէս ա սէ աւետարանն «եկն Յիսուս ի Յորդանան առ Յովհաննէս մկրտիլ ի նմանէ։
       Նախ ասէ «եկն Յիսուս». այսինքն տըւօղն փրկութեան եւ ոչկարօտն փրկութեան։ Երկրորդ՝ « ի Յորդանան. որ ստեղծօղն է տարերաց՝ եդ զինքն ի ներքոյ խոնարհ տարեր ջրոյն։ Երրորդ «առ Յովհաննէս». այսինքն Տէրն առ ծառայ, թագաւորն, առ սպասաւորն, արեգակն առ արուսեակն։ Չորրորդ՝ «մկրտիլ ի նմանէ». այսինքն աղբիւրնի յառուն. լիութիւն ի կաթիլ մի ջրոյն. մաքուրն ի կաւոյն սրբիլ. եւ արեգականս արեգակն՝ ի ճրագէն լուսաւորիլ։
       Այլ օգտութիւն մկրտութեան մերոյ ցուցանի ի մկրտութիւն Քրիստոսի չորիւք։ Զի ասէ աւետարանն, «իբրեւ մկրտեցաւ Յիսուս՝ ել վաղվաղակի ի ջրոյն. եւ ահա բացան նմա երկինք. եւ սուրբ հոգին իբրեւ զաղաւնի էջ ի վերայ նորա։ Եւ ձայն հօր որ ասէ՝ դա՛ է որդի իմ սիրելի»։ Առաջինն որ ասէ «ել վաղվաղակի ի ջրոյն»։ զի ամենայն ոք որ մկրտէր ի Յովհաննէ ի ջուրն՝ խոստովանէր զմեղս իւր եւ ապա՛ ելանէր։ Իսկ Քրիստոս ո՛չ ունէր զմեղս. վասն այն վաղվաղակի ել ի ջրոյն։ Եւ նշանակէ ի մեզ շնորհաց հեղումն. որ մկրտեալն ազատի ի մեղաց եւ իսկոյն ելանէ յառաքինութիւնս։ Երկրորդն որ ասէ «բացաւ երկին»։ որ ցուցանէ թէ մկրտելոյն առ ժամայն բացեալ է դուռն արքայութեան։ Երրորդն որ ասէ «էջ հոգին ի վերայ». ցուցանէ թէ մկրտութեամբն լինիմք տաճար հոգոյն սրբոյ։ Չորրորդ «ձայնն հօր»։ նշանակէ թէ մկրտութեմբն լինիմք շնորհօք որդիք Աստուծոյ որպէս ասէ աւետարանն Յոհաննու. «որք ո՛չ յարրենէ եւ ի կամաց առն, այլ յԱստուծոյ ծնան»։
       Դարձեալ ի մկրտութիւն Քրիստոսի նշանակին գոյացութիւնք մերոյ մկրտութեան. այսինքն Մկրտօղն, Մկրտեալն, Նիւթն, Տեսակն, եւ Դիտաւորութիւնն։
       Մկրտօղն էր Յովհաննէս. որպէս սպասաւոր քահանայքն։ Մկրտեալն. որ սրբեաց զջուրնեւ զօրացոյց վերստին ծնանիլ զմեզ։ Նիւթն ջուրն է. որ առաւել յարմարի մկրտութեան քան զայլ ամենայն հեղուկ նիւթ։ Տեսակն է կոչումն սուրբ Երրորդութեան որ եղեեւ անդ։ Հայր վկայեաց։ Որդին մարմնացեալ։ Հոգին սուրբ աղաւնակերպ։ Իսկ Դիտաւորութիւն հետեւիլն ձայնին առ որ մկրտի։ Իսկ ձայնն հօրր ի վերայ որդւոյն՝ ցուցանէ զզգերազանցութիւն Քրիստոսի։
       Նախ՝ որ ասէ «դա՛» նշանակէ զմիաւորութիւն բանին առեցեալ մարմնովն։ Զի ո՛չ ասաց թէ որ ի դմա՛ է կամ դոքա ըստ բաժանողաց. այլ թէ դա՛. ո մի անձն բնութեաեեմեբ միացեալ նշանակէ։ Զի են անուանք որ զբնութիւն նշանակեն որպէս մարդ։ Եւ են որ զանձն. որպէս Պետրոս։ Եւ են որք զանձն եւ զբնութիւն նշանակեն. որպէս դա՛, սա, նա՛։
       Երկրորդ՝ ասելն «է» նշանակէ զմշտնջենաւոր գոլն։ Ըստ այնմ «Յիսուս Քրիստոս երեէկ եւ այսօն նոյն եւ յաւիտեան։
       Երրորդ որ ասէ «որդի» նշանակէ զհաւասարութիւն ընդ հօր. զի որդին լսի հաւասար հօր։
       Չորրորդ որ ասէ «իմ». ցուցանէ զՔրիստոս գոյակից հօր։
       Հինգերորդ՝ «սիրելի». որպէս ասէ՝ «հայր սիրէ զորդի եւ զամենայն ինչ ետ ի ձեռն նորա»։
       Վեցերորդ՝ որ ասէ՝ «հաճեցայ». նշանակէ զմիաւորութիւն ընդ հօր։ Եւ դարձեալ՝ հաճութիւնն է հանգուցեալ կամքն. այսինքն հոգւովն սրբով հանգեայ ի յորդի առեցեալ մարմնովն։
      
       Հարցումն։
       Քանի՞ եղանակ մկրտութեան։
       Պատաս։
       Ութ են ասացեալ վարդապետք։
       Առաջին մկրտութիւն ջրհեղեղն. որ եբարձ հատանելով զմեղս յաշխարհս է։
       Երկրորդ մկրտութիւն ջրովն եւ ամպովն առ Մովսէսիւ ըստ Պօղոսի « հարքն մեր յամպն եւ ի ծովն մկրտեցան»։ Զի օրինակ էր ամպն հոգւոյ, եւ ծովն ջրոյ։
       Երրորդ օրինակն։ Զի ամենայն սուրբ՝ ջրով լուացեալ սրբիւր. եւ ողողեալ զհանդերձս այնպէս մտանէր ի բանակն. եւ յաւազանն խոստովանութեան ջրովն։
       Չորրորդ՝ մկրտութիւն Յովհաննու որ մկրտէր ի յապաշխարութիւն. զի կարասցեն ընդունել զհոգւով մկրտութիւն. վասն այն յառաջ էր եւ սրբէր ջրովն։
       Հինգերորդ՝ մկրտութիւն Տեառնայն որ ինքն մկրտեցաւ. այլ մկրտիմք եւ մեք զկատարեալ մկրտութիւն Տեառն ջրով եւ հոգւով։ Այլ եւ հրով մկրտիչ ասի Քրիստոս. ըստ որում «Յոհաննէս մկրտեաց ի ջուր. այլ դուք մկրտիցիք ի հոգին սուրբ եւ ի հուր. ո՛չ յետ բազում ինչ աւուրցս այսոցիկ»։ Այն է որ հրեղէն լեզուաւ ըսփռեաց յառաքեալսն զշնորհս հոգւոյն սրբոյ։
       Վեցերորդ՝ մկրտութիւն որ ապաշխարութեան է եւ արտասուաց եւ յոյժ տաժանելի։
       Եօթներորդ՝ արեամբ եւ վկայութեամբ. զոր ինքն Քրիստոս մկրտեցաւ վասն մեր իբրեւ յոյժ գովելի եւ երանելի այս մկրտութիւնս քան զառաջինսն։
       Ութերորդ ի կատարածի. այն որ ոչ ի փրկութիւն, այլ ամենայն չարութեան ջնջումն առնելով տանջանօք որ է հուրն անշիջանելի։ Եւ զայս հրոյ իմանի որ առ գալստեամբն Քրիստոսի ոմանց մաքրութիւն ներելեացն լինիլ եւ առաւել պայծառանալ. որք ոսկի եւ արծաթ եւ ականս պատուականս շինեցին։ Եւ որք խռիւ՝ փայտ՝ խոտ՝ եւ եղէգն։ այրեսցի անշէջ հրով։
      
       Հարցումն։
       Մկրտութիւն Քրիստոսի եւ Յովհաննու որո՞վ համաձայնին եւ զանազանին։
       Պատաս։
       Համաձայնին ի նիւթ ջրոյն եւ ի կերպ ընկղմելոյն։ Այլ զանազանին նախ ի ձեւն. զի մկրտութիւն Յոհաննու տուեալ լինէր յանուն այնմ որ գալոցն էր։ Իսկ Քրիստոսին յանուն Երրորդութեան։ Երկրորդ՝ ի ներգործութիւնն. զի մկրտութիւն Քրիստոսի արդարացուցանէ եւ զդուռն երկնից բանայ. եւ Յովհաննուն ո՛չ։ Երրորդ՝ ի վախճանն. զի Յովհաննուն ունէր կարգեալ առ մկրտութիւն Քրիստոսի զի յայն սովորեցուցանէր զժողովուրդն որ էր կատարեալ մկրտութիւն։
       Հարցումն։
       Զի՞նչ է «զգլուխ վիշապին ջախջախեաց ի Յորդանան որպէս ասէ Յոբ։
       Պատաս։
       Որ զԱդամ խաբեաց օձ էր. այժմ ի Յորդանան վիշապ։ Զի օձն ի բազում ժամանակս վիշապ լինի։ Դարձեալ օձն ի յերեսս երկրի, եւ վիշապն ի խորս եւ յանդունդս։
       Դարձեալ՝ վիշապն չարաթոյնք է քան զօձն։ Զգլուխն ի Յորդանան ջախջախեաց, եւ զտուտն ի գերեզման եւ ի դժոխս։ Որ զապականութիւն եւ զմահ եբարձ աւերելով զնա եւ ազատելով զհոգիսն։ Այն է տուտն որ զերրորդ մասն աստեղաց ընդ իւր քարշեաց։ Եւ ա՛յն է որ ասաց առաքելոցն «կոխել զօձս եւ զկարիճս»։ Գլուխ օձին մեղքն է. եւ խայթոց՝ կարիճն մահն։
       Դարձեալ՝ վիշապն ի Յորդանան էր բունեալ. որպէս ասէ Յոբ «բեհմովթն ննջէ ի գիճային տեղիս. եւ զջուրն յակնակապիճս իւր ընդունի. այսինքն ի գէճ ցանկութիւնն։ Եւ սկզբնական մեղքն գէճ ցանկութեամն տարածի։ Զոր մկրտութեամբն իւր Քրիստոս սրբեաց զջուրն, եւ արար սրբութեան նիւթ եւ կենաց։ Եւ այժմ մեք ջրով մկրտութեան ջախջախեմք զգլուխն. այսինքն զսկզբնական մեղքն։
       Եւ այլ առաքինութեամբք կոխեալ հատանեմք զխայթոցն որ է ներգործական մեղքն եւ մահ հոգւոց եւ դժոխք։ Այսքան առ այս։