Վասն
է՞ր
ծնաւ
յարգանէ.
Պատասխանի։
Ասեմքն
եթէ
յետ
յղացման
բանին
յարգարնդի
կուսին
օրինօք
եւ
ոչ
օրինօք
բնութեան,
ժուժկալեալ
ամսոց
ըննից
եւ
աւուրց
հնգից,
ըստ
հասարակաց
ասեմ
եւ
անդրանկաց.
ըստ
հնգից
յաւելեալ
թուոց
նախաստեղծին
նախարարչական
աւուրց։
Յետ
որոյ
ծնեալ
ի
նոյն
կուսական
արգանդէ
եւ
ոչ
յայլ
ինչ
մասնէ։
Նախ՝
զի
ոչ
լինիէր
այն
որդի
ըստ
բնութեան
ծնողին.
որպէս
եւ
ո՛չ
Եւա
Ադամայ.
վասն
յարգանդէ
ծննդեամբ
եղեւ
որդի
կուսին։
Երկրորդ՝
զի
ոչ
ինչ
անդամ
զազրելի
է
ի
մարդն.
այլ
ամն
հաւասար
են
յարդարութիւն.
եթէ
ոչ
եկամուտ
ինչ
խառնեսցի
ի
նմա։
Երրորդ՝
զի
ոչ
ինչ
յորոց
ստեղծ
Աստուած
գարշի
բնակիլ.
մանաւանդ
յարգանդի
զարդարեալ
կուսութեամբ,
զի
զոր
ստեղծ
ձեռօք,
բնակէ
ի
տան
ձեռագործի
իւրոյ։
Չորրորդ՝
զի
նա
է
առաւել
օգնական
բնութեան.
մարտնչելով
աճելութեամբ
ընդդէմ
պակասութեան
մահու։
Պարտ
ուրեմն
էր
բանին
կենաց
ելանել
յայնմ
անդամոց,
որ
պատերազմի
ընդ
մահու։
Հինգերորդ՝
զի
սրբեսցէ
զբոլոր
բնութիւնսս
մեր
ի
մաղաց։
Ի
սկիզբն
ի
մէջն
եւ
ի
կատարումն։
Որ
է
որովայն
կեանք
եւ
մահն։
Վասն
զի
արբեսցէ
զսկզբնականն
մեղք՝
յարգանդէ
կուսական
հոգւով
սրբութեան
ծնաւ։
Ուստի
«եւ
սրբութիւն
մեղաց
մերոց
արար»
ըստ
առաքելոյ։
Հարց.
Զի՞նչ
է
սքանչելիք
յղութեանն։
Պատասխանի.
Բազում
ինչ
անդ
բնութիւն
կորոյս
զօրէնս
իւր.
այսինքն
ի
կողմանէ
մօրն,
ի
կողմանէ
զաւակին,
եւ
ի
կողմանէ
կերպին։
Որ
ո՛չ
ըստ
բնութեան
կարգի,
այլ
ըստ
անբաւազօր
կարողութեան
Աստուծոյ
միայնոյ։
Արդ՝
սքանչելիք
էին
ի
մայրն
Քրիստոսի
որպէս
ասեն
վարդապետք։
Զի
էր
պտղաբերութիւն
առանց
ապականութեան
կնքոյ։
Յղացեալ
առանց
ծանրութեան։
Ծնեալ
առանց
երկանց։
Քանզի
անդ
տարաւ
յինքեան
աստղն
զարեգական։
Ուռն
զորթն։
Առուն
զաղբիւրն։
Ստեղծուածն
զստեղծօղն։
Դուստրն
զհայրն։
Զի
նա
եղեւ
մայր
հօր.
եւ
դուստր
զաւակին։
Եւ
էր
ի
վերջոյ
քան
զաւակն.
փոքրագոյն
քան
զպարունակեալն
յինքեան։
Նա
միայն
էր
մայր
եւ
կոյս.
որ
ընդ
Աստուծոյ
ունէր
զորդին։
Զերծեալ
յանիծից.
զի
անիծեալք
էին
կուսանքեւ
ամուսնացեալք։
Կուսանք՝
զի
ո՛չ
ծնան։
Ամուսնացեալք՝
զի
ցաւօք
ծնան։
Այլ
յերկուցն
եւս
զերծաւ
աստուածածին
կոյսն։
Զի
կուսութեամբ
ծնաւ
եւ
զցաւս
ո՛չ
զգաց։
Եւ
որպէս
ասացաւ
ունի
մայրական
խնդութիւն
հանդերձ
կուսական
պատուով։
Զի
որպէս
զհայելին
ո՛չ
բեկանէ
շառաւիղ
արեգականն։
Նոյնպէս
եւ
զամբողջութիւն
կուսին՝
մուտեւել
Աստուածն
բանին
ո՛չ
խախտեաց։
Այլ
եւ
ի
զաւակն
էին
բազում
սքանչելիք։
Զի
իսկոյն
էր
անդ
բաժանումն
արեանն.
թանձրանալն.
ձեւանալն.
հոգեւորիլն.
եւ
Աստուածանալն։
Եւ
այս
ո՛չ
զհետ
իրերաց.
այլ
համանգամայն
յանկարծ
օրէն
ի
վայրկեան
ժամու
զօրութեամբ
հոգւոյն
սուրբ։
Որոյ
յանկարծօրէնէ
ներգործելն
Աստուծոյ։
Եւ
թէպէտ
կատարեալ
եւ
լի
եւ
անթերի
էին
մասունք
մարմնոյն
Քրիստոսի.
այլ
այն
քան
փոքրիկ,
մինչեւ
զի
հազիւ
անկանէր
ընդ
տեսութեամբ
մարդոյ։
Եւ
այն
եւս
սքանչելիք,
որ
ի
փոքրագոյն
մարմինն
ընկալեալ
եղեւ
հոգի
բանական,
եւ
տեսակաւորեալ
որպէս
քառանօրեայ
մանուկ
յարգանդի։
Դարձեալ
ի
սկիզբն
յղութեան
անդ
բանական
հոգւով
գիտաց
զամենայն
միաւորեալ
ընդ
բանին։
Եւ
էր
կատարեալ
ի
զմայլումն։
Եւ
ո՛չ
միայն
ճանապարհորդ,
այլ
եւ
ըմռնօղ
միշտ
եւ
յաւիտեանն։
Այլ
եւ
սուրբ
յամենայն
մեղաց.
եւ
լի
ամենայն
շնորհօք
եւ
առաքինութեամբ,
զի
«ի
լիութենէ
նորա՝
մեք
ամենեքանն
առաք
զշնորհս»
ըստ
Յոհաննու։
Այլ
եւ
ունէր
հայր
ի
յերկինս,
եւ
մայր
ի
յերկրի,
իսկ
անդ
հայր
առանց
մօր.
եւ
աստ
մայր
առանց
հօր։
Դարձեալ՝
մարդեղութեամբն
Տէրն
եղեւ
ծառայ։
Յաւիտենականն
ժամանակաւոր։
Անչափն
փոքրիկ։
Վեհագոյնն
ստորնագոյն։
Անպարագրելին
տեղակալ։
Պարզն
բաղադրեալ։
Բանն
թանձրացեալ։
Անտեսանելին
տեսեալ։
Անշօշափելին
շօշափեալ։
Անմահն
զենեալ
եւ
այլն։
Եւ
ո՞վ
կարիցէ
մտախոհ
լինիլ։
Զի
բարձօղն
աշխարհի՝
ձեռամբ
կնոջ
բարձեալ
լինի։
Հացն
հրեշտակաց՝
կերակրի։
Որ
նստի՝
ի
քրովբէս՝
ի
մսուր
դնի։
Եւ
արձակօղն
կարպից՝
խանձարօք
պատի։
Այլ
եւ
հանգիստն
աշխատելոց
վաստակի։
Զօրութիւնն
երկնից՝
տկարանայ.
եւ
կեանքն
ամենեցուն
մեռանի։
Եւ
այլն
ամենայն
նմանապէս
ասացեալ
սրբոցն.
Այլ
եւ
ի
կողմանէ
կերպին
եղեւ
զարմանալիք։
Զի
յղացումն
Տեառն
ո՛չ
եղեւ
ի
սերմանէ
առն։
Նախ՝
զի
կազմեսցի
զօրութեամբ
բարձրելոյն
ի
հոգւոյն
սրբոյ
եւ
ո՛չ
նպաստութեամբ
մարդոյ։
Երկրորդ՝
զի
մի
ապականութիւն
կրեսցէ
մարմին
բարձողին
զապականութիւն։
Երրորդ՝
զի
մի
իցէ
իներքոյ
սկզբական
մեղաց։
Այլ
եւ
ո՛չ
կանանցական
սրերմն
եղեւ
նիւթ
մարմնոյն
Քրիստոսի։
Նախ՝
զի
ոչ
վայելէր
մաքրութեան
կուսին։
Երկրորդ՝
զի
վէմն
առանց
ձեռին
հատոու
ի
կուսական
լեռնէն
ըստ
Դանիէլի։
Երրորդ՝
զի
մի՛
իցէ
ըստ
հասարակաց
կարգի.
այլ
ի
վեր
քան
զբնութիւն
որպէս
ասացաւ։
Այլ
եւ
ո՛չ
ի
մսոյ
կամ
յոսկերաց
որպէս
Եւա
ի
կողէն։
Նախ՝
զի
այն
ո՛չ
անէր
ծնունդ։
Երկրորդ՝
զի
ներգործութեամբ
մասն
ո՛չ
լինի
զօրութեամբ
բոլոր.
վասն
որոյ
ոչ
է
նիւթ
ծննդեան։
Ապա
ուրեմն
պատշաճ
էր
նիւթ
մարմնոյն
Քրիստոսի
մաքուր
արիւնն
կուսին.
ըստ
որում
«մանկոունք
հաղորդեսցին
մարմնոյ
եւ
արեան.
եւ
ինքն
իսկ
կցորդեցաւ
նոցա»
ասէ
առաքեալն։
Նախ՝
զի
ո՛չ
ապականիւր
կուսականն
ամբողջութիւն։
Երկրորդ՝
զի
զօրութեամբ
ունի
եւ
ոչ
է
ներգործական
մասն։
Յաղագս
որոյ
պատրաստեաց
նիւթ
արեան,
կազմեալ
զօրութեամբ
հոգւոյն.
որով
լինիցի
ճշմարտ
մայր
Քրիստոսի։
Եւ
այս
ի
վայրկեան
ժամու
որպէս
ասացաւ
ի
վերոյ։
Դարձեալ
վասն
նշանակացն
Քրիստոսի
ասեն
վարդապետք
այսպէս.
Նախ՝
անսերմն
յղութիւնն.
Երկրորդ՝
ընդ
մտանելն
յարգանդ
բանին՝
շնչաւորիլն
եւ
գտանիլն
որպէս
քառասնօրեայ։
Երրորդ՝
Յովհաննու
խայտալն։
Չորրորդ՝
հովւացն
եւ
մոգուց
գալն։
Հինգերորդ՝
բանալ
դրանն
ի
գնալն
քառասնօրեայ
ի
տաճարն։
Վեցերորդ՝
Սիմէօնի
զգուելն։
Եօթներորդ՝
Եգիպտոսի
կռոց
խորտակիլն։
Ութներորդ՝
բաժան
ամեայ
վարդապետելն։
Իններորդ՝
հոգին
էջ
ի
Յորդանան
եւ
ձայնն
Հօր։
Տասներորդ՝
յաղթելն
փորձչին։
