Յառաջ
քան
զայլսն
հարցանեմ,
ո՞րքան
է
եղանակ
աղօթից։
Պատասխանի.
Ասեմք
թէ
վեց.
Նախ
է
մտօք
աղօթել։
ըստ
այնմ
«սաղմոս
ասացից
մտօք»։
Երկրորդ
բանիւ.
ըստ
այնմ
«ունկնդիր
բանից
բերանոյ
իմոյ»։
Երրորդ
ձայնիւ.
ըստ
այնմ
«ձայնիւ
իմով
ես
առ
Տէրր
կարդացի»։
Չորրորդ
երկրպագութեամբ.
ըստ
այնմ
«եկայք
երկիր
պագցուք
նմա»։
Հինգերորդ
արտասուօք.
ըստ
այնմ
«անկցուք
եւ
լացցուք
առաջի
Տեառն»։
Վեցերորդ՝
աղօթք
է
ինչք
եւ
պատարագք
որ
յեկեղեցիս
ընծայեն.
ըստ
այնմ
«քեզ
տացին
աղօթք
յԵրուսաղէմ»։
Եւ
այս
է
պատճառն,
զի
Աաստուած
ետ
մեզ
միտք
եւ
բան
եւ
ձայնի
գործիք
եւ
մարմնյ
մասունք
եւ
ինչք։
Վասն
որոյ
յամենայնէ
նուիրելի
է
Աստուծոյ։
Իսկ
արտասուքն
հանապազորդ
է
ըստ
ամենայնին.
եւ
առաւել
Ք
զամեանայն
ընծայ
հաշտութեան։
Հարցումն.
Վասն
է՞ր
արտասուքն
լուանայ
եւ
ջնջէ
զմեղս
առաւել.
որպէս
Դաւիթ
ասէր,
«լուացի
զամենայն
գիշեր
զմահիճս
իմ.
եւ
արտասուօք
ի
մոոովք
զանկողինս
իմ
թացի»։
Եւ
կինն
պոռնիկ
արտասուօքն
թանայր
զոտս
Յիսուսի։
Պատասխանի.
Այսմ
բազում
են
պատճառք։
Նախ՝
զի
ի
դառն
մաղձոյն
հոսի
յորովայնն
իներքոյ
սրտին
եւ
կսկծեցուցանէ
զսրտերանք
որ
պատեալ
է
ի
ներքոյ
զսիրտն.
եւ
ծխատեսակ
հիւթն
կսկծօղ
վերանայ
ի
գլուխն
եւ
թափի
ընդ
աչսն
եւ
լինի
արտօսր։
Արդ
որպէս
ի
սրտէն
յառաջ
գայ
հեշտութիւն
մեղաց,
շնութիւն,
ագահութիւն
եւ
այլ.
որպէս
աւետարանն
հրամայէ։
Նոյնպէս
ի
սրտէն
ելանէ
կսկիծ
արտասուաց։
եւ
զհեշտութիւն
նորա
քաւէ։
Երկրորդ՝
մեղքն
ի
հոգւոյն
եւ
ի
մարմնոյն
ի
վեր
ելանէ.
իսկ
արտասուքն
վերուստ
ի
վայր
հոսի
եւ
կորուսանէ
զնա։
Երրորդ՝
զի
ջուր
արտասուացն
զհուր
մեղացն
շիջուցանէ։
Չորրորդ՝
զի
ջերմ
է
արտասուքն
եւ
զսառուցումն
հալէ
եւ
ջերմացուցանէ
զսէրն։
Հինգերորդ՝
զի
դառնութիւն
արտասուացն
զցանկութիւն
աչացն
դարձուցանէ։
Վեցերորդ՝
արտասուքն
զզղջումն
եւ
զսուգն
նշանակէ
զոր
ունիմք
վասն
մեղաց։
Վասն
այն
զարտասուքն
ի
յաչքն
է
եդեալ.
զի
տեսանելով
զպակասութիւն
մեր՝
արտասվեմք
եւ
լամք.
վասն
որոյ
առնումք
զթողութիւն.
որպէս
հրամայէ
Տէր՝
«երանի
սգաւորաց
զի
նոքա
մխիթարեսցին»
եւ
այլն։
Այլ
եւ
տարակոյս
է
թէ՝
վասն
է՞ր
տրտմութեան
արտասուքն
դառն
է,
եւ
ուրախութեան
քաղցր։
Ասեն
վարդապետք
թէ՝
ի
լուր
ուրախութեան
հեշտանայ
լեարդն
եւ
տարածեալ
լայնանայ.
եւ
այնպէս
շունչ
ելեալ
յորդ
ընդ
շնչերակսն
եւ
առնէ
զծաղրն։
Եւ
ի
հիւթոյն
յայնմանէ
ելեալ
ի
գլուխն
լինի
արտօսր
քաղցր
վասն
քաղցրութեան
լերդին։
Իսկ
ի
լուր
տրտմութեան՝
խուճաշի
մարմինն.
եւ
ի
դառն
մաղձոյն
որ
է
լեղին՝
հոսի
ի
բերան
քաղրդին.
եւ
հիւթն
ելեալ
ի
գլուխն
լինի
արտասուքն
դառն
վասն
լեղւոյն։
Նաեւ
բերանն
դառնանայ
եւ
չորանայ
տրտմեցելոյն.
զի
չոր
է
եւ
դառն.
եւ
երեսն
լսնանայ
վասն
դեղնութեան.
եւ
կապուտի
ընդ
կարմիրն
խառնելով։
Այս
բնականապէս։
Այլ
գիտելի
է,
զի
Գ
է
արտասուքն
հոգեւոր.
մին
վասն
մեղաց.
որ
է
ապաշխարութիւն։
Երկրորդ
վասն
ընկերին.
որ
է
ողորմութիւն
եւ
առաքինութիւն։
Երրորդ
վասն
արքայութեան.
որ
է
երանութիւն.
ըստ
որում
«երանի
որ
լան
վասն
արքայութեան
երկնից»։
Այլ
եւ
արտասուքն
բռնադատէ
զԱստուած
յողորմութիւն.
որպէս
բազում
որդիք
մօրն,
ոմն
երթայ
ի
սապատն
եւ
հաց
առնու,
եւ
ոմն
լեզուն
պարզեալ
խնդրէ
ի
մօրէն.
եւ
միւսն
երախայ
եւ
ո՛չ
ունի
լեզու,
միայն
լայ.
եւ
մայրն
գթայ
ի
յարտասուքն
եւ
տայ
կերակուր։
Նոյնպէս
հրեշտակք
կատարեալ
որդիք
են
յԱստուծոյ
անընդմիջաբար
առնուն։
Եւ
սուրբքն
աղօթիւք
խնդրեն
յԱստուծոյ
եւ
առնուն։
Իսկ
մեք
ո՛չ
ոտք
եւ
ո՛չ
լեզու
ունիմք.
այլ
տհաս
եւ
տգէտ.
միայն
արտասուօք
խնդրեմք
յԱստուծոյ
զողորմութիւն.
ի
հարկէ
գթայ
եւ
տայ։
Դարձեալ
ասեն
իմաստունք
թէ՝
յերկնից
յերկի
բազում
տարեն
ճանապարհ
է։
Եւ
յաչացն
ի
յերեսն
սակաւ.
որ
արտասուքն
ելանէ.
բայց
սակաւ
ճանապարհս
այս
յաղթէ
զայն
բազում
տարւոյ
ճանապարհն։
Եւ
գիտացիր,
զի
Գ
է
նախապատրաստոթիւն
աղօթիցն.
որ
մարդն
զինքն
յառաջ
պատրաստէ
եւ
ապա
աղօթ
է.
այսինքն
մին
ի
մարմինն.
Բ
ի
միտքն.
Գ
ի
կամքն.
յորժամ
սոքա
պատրաստին,
ապա
աղօթքն
ընդունելի
լինի
Աստուծոյ։
Մարմնովն
երեք
ազգ։
Նախ՝
թէ
ո՛չ
գիտէ
զկերպ
աղօթիցն,
կամ
ծունր
կրկնել,
կամ
զձեռն
տարածել.
եւ
սոյնպիսիք
ո՛չ
մեղք
են
եւ
ո՛չ
արդարութիւնն։
Թէ
գիտէ
եւ
մոռանայ,
ներելի
մեղք
է։
Ապա
թէ
քամահելով
եւ
նախանձու
զանց
առնէ,
մահու
չափ
է։
Իսկ
մտօքն,
յորժամ
աղօթէ
եւ
միտքն
ոչ
է
ի
ներս.
ոչ
մեղք
է
եւ
ո՛չ
արդարութիւն։
Եւ
յորժամ
միտքն
երթայ
յաշխարհական
հոգս
թէ
զինչ
կերիցուք
եւ
արբցուք,
է
ներելի։
Բայց
յորժամ
երթայ
միտքն
ի
մեղք՝
է
մահու
չափ։
Իսկ
կամօքն,
յորժամ
կամօք
առնէ
զաղօթքն՝
վարձք
առնու։
Յորժամ
յոչ
կամայ՝
ո՛չ
վարձք
եւ
ոչ
մեղք։
Եւ
յորժամ
ո՛չ
առնէ
բնաւ՝
մահու
չափ
մեղանչէ։
Պարտ
է
ամենայն
որ
աղօթէ,
զայսոսիկ
ի
միտ
պահել
եւ
ապա
աղօթել.
վասն
որոյ
ի
սկիզբն
գրեցի
զխրատս։
