Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Վասն է՞ր ապա ամենայն դասք հաւասար հրեշտակք կոչին. որպէս այս. «Ո՜ արար զհրեշտակս իւր հոգիս»։
       Պատասխան։ Ասեմք թէ վասն Գ պատճառի։ Նախ՝ զի հաւասարք են բնութեամբ. անմարմի նք՝ հրեղէնք՝ իմացականք՝ եւ այլն։ Երկրորդ՝ հրեշտակն պատգամաբեր եւ յայտնօ՛ղ լսի . եւ առհասարակ զծածուկս առնուն յառաջնոցն եւ յայտնեն երկրորդիցն։ Երրորդ՝ զի վերինքն զներքնոցն ունին բոլորապէս զամենայն. եւ ներքինքն զվերնոցն մասնաբար ըստ չափու իւրեանց. եւ քահանայա պետն ունի զաստիճան ներքնոցն բոլորապէս. եւ ներքինք զվերին քահանայապետիցն մասնապէս։ Ապա յայտ է զի ա՛յլ է կարգ շնորհականին, եւ այլ է կարգ բնականին։ Զի բնականք ներքինք զվերնոցն բոլորապէս ունին եւ կոչին. այլ ո՛չ անդրադարձեալ. որպէս անհատն զտեսակն եւ զսեռն բոլոր ապէս ունի եւ կոչի. զի Պետրոս մարդ է եւ կենդանի եւ կոչի։ Այլ կենդանին մարդ՝ կամ մարդն Պետրոս ո՛չ է եւ ո՛չ ասի։
       Իսկ ընդ դէմ այսմ՝ քահանայապետն որ վերին է՝ ունի զքահանային եւ կոչի։ Իսկ քահանայն կամ սարկաւագն ո՛չ ունի զվերնոցն եւ ո՛չ կոչի։ Ա՛յս է պատճառն , զի որ առաջին է եւ վերին՝ ունի զերկրորդն եւ զներքինն։
       Եւ թէ ոք ասիցէ, վասն էր մարդիկք հրեշտակք կոչին. նաեւ հրեշտակք Աստուած՝ որ վերնոցն են կոչմունք։
       Ասեմք նախ՝ եթէ որպէս ասացաք ներքինք զվերնոցն մասնաւորապէս ունին. որպէս վերինք զներքնոցն բոլորաբար։ Ա՛րդ՝ որքան սրբութեամբ եւ իմացմամբ Աստուածատեսակ լինին՝ աստուածք կոչին. եթէ հրեշտակք եւ եթէ արք սուրբք որպէս Մովսէս։
       Դարձեալ՝ աստուածք կոչին ո՛չ փաղանունաբար, այլ հոմանունութեամբ. այսինքն անուամբ միայն, այլ ո՛չ բնութեամբ։
       Հարց։ Զիա՞րդ առ հասարակ զօրութիւնք կո չին երկնայինքն. ըստ այնմ. «Զօրութիւնք երկնից շարժեցին»։
       Պատասխան։ Ասեմք թէ վասն երեք պատճառի։
       Նախ՝ զի ընդհանուր դասք եւ իւրաքանչիւր անհատք ունեն էութիւն՝ զօրութիւն՝ եւ ներգործութիւն. այսինքն ըստ որում էացեալք են, եւ կարողութիւն ունին, եւ ներգործեն։ Վասն որոյ պարունակ բանիւ կոչին էութիւնք, զօրութիւնք, եւ այլն։
       Երկրորդ՝ զի առանձնաւորութիւն է զօրութեանց, այսինքն արիութիւն յԱստուածայինսն եւ անշարժ գոլն եւ զօրացուցանելն։ Եւ զայս առ հասարակ ունին, վասն որոյ առհասարակ զօրութիւնք կոչին։
       Երրորդ պատճառ , զի զօրութ իւնք միջին են դասակարգեալ բոլորից. ի նոցունց դասուց եւ երիցն։ Եւ արդ որպէս ցուցաւ՝ վերինք մինչ ի միջինս ունին բոլորապէս զներքնոցն. եւ ներքինքն մասնաւորաբար մինչ ի զօրութիւնսն՝ յաղագս որոյ առ հասարակ զօրութիւնք կոչին։