Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Զի՞նչ է անդրանկութեան խորհուրդն զոր Եսաւ վաճառեաց։
      
       Պատասխան։ Բազում ինչ։
       Նախ՝ զի անդրանիկն երէց ասի։ Եւ երէց է Աստուած քան զաշխարհս։ Եւ անդրանիկն զԱստուծոյ պատկերն ունի. զի հայր եւ խնամածու է այլ հարազատ եղբարցն։
       Երկրորդ՝ անդրանիկ է բանոյնպէս Աստուած ի հօրէ ծնեալ, եւ կրտսեր այլ եղեալքս՝ ի հօրէ գոյացեալ. զի ոդրի ծնունդ է հօր եւ մեք արարածք։ Եւ նա ի բնութենէն եւ մեք ի կամացն։
       Երրորդ՝ անդրանիկ են հրեշտակք քան զմարդիկ ըստ կարգի եւ պատուոյ. թէպէտ բանականեմք որպէս նոքա։
       Չորրորդ՝ անդրանիկ է հոգին քան զմարմին բնութեամբ եւ պատուով. թէպէտ հաւասարք են ամանակաւ գոյացեալք։
       Հինգերորդ՝ անդրանիկն բաժին Աստուծոյ է. որպէս եդ ի յօրենսն զա մենայն մարդոյ եւ անասնոյ բաժին տալ Աստուծոյ։
       Վեցերորդ՝ անդրանիկք են եւ ընտրեալքն Աստուծոյ. որք նախ քան զլինիլն աշխարհի ընտրեցան. թէպէտ յետոյ ի ժամանակի ըստ հասարակաց գոյացան եւ կատարեցան։
       Եօթներորդ՝ անդրանիկք են իշխանք հոգեւորք, վերակացուք եւ խնամողք այլ հոգւոցն. որպէս քահանայք, ուսուցիչք, եւ այլք. վասն որոյ երիցունք կոչին։
       Ութերորդ՝ անդրանիկք են ըստ մարմնոյ վերակացուք եւ տեարք որպէս թագաւորք, եւ իշխանք. նոյն եւ առաջին ծնունդք ելեալ յարգանդէ։
       Իններորդ՝ եւս մեծագոյն խորհուրդ. զի անդրանիկ բանոյնպէս Աստուած ի հօրէ ծնեալ՝ եկն ի բնութիւնս մեր եւ եղեւ գլուխ մեր. եւ մեք անդամք ի նա յարեցաք եւ եղաք անդրանիկք հրեշտակաց որ էաք կրսեր նոցա. զի ամենայն երկնաւորքն ծունր կրկնեն Քրիստոսի եւ խոստովանին զնա Տէր։
       Տասներորդ՝ մկրտութեամբն լինիմք որդիք Աստուծոյ եւ եղբարք Քրիստ ոսի. եւ գերազանցիմք Գ ազգաց. այսինքն հասարակ մարդկան, եւ իսրայէլացւոցն, եւ հրեշտակաց երկնից։
       Զի մկրտութիւնն է Գ իր։
       Նախ՝ դաւանութիւն հաւատոյն։
       Երկրորդ՝ մկրտութիւն ջրոյն։
       Երրորդ՝ ծնանիլ ի հոգւոյն։
       Ա՛րդ՝ դաւանութեամբն գերազանց եմք մարդկան հեթանոսաց. եւ մկրտութեամբն հրէից. եւ ծննդեամբն ի հոգւոյն՝ հրեշտակաց. զի նոքա ո՛չ ունին ծնանիլ ի հոգւոյն. եւ ո՛չ եղբայր լինիլ Քրիստոսի։
       Ա՛րդ՝ զայս քան մեծագոյն պատիւ եւ խորհուրդ անդրանկութեանն անարգեաց Եսաւ ընդ պոռնկութեան. եւ վաճառեաց ընդ կերակրոյ։
       Եւ թէպէտ ելաց՝ ո՛չ եգիտ դարձեալ. զի ո՛չ էր բոլոր սրտիւ եւ ջերմ սիրով։
       Նոյնպէս եւ ծնունդք սուրբ աւազանին որ են անդրանիկք եւ անդամք Քրիստոսի եղեալք, ագահութեամբ եւ պոռնկութեամբ կորուսանեն զշնորհն երկնաւոր. եւ ո՛չ լան եւ ո՛չ զղջան որպէս Եսաւ։ Եւ թէ լան եւ զղջան բոլոր սրտիւ ի ձ եռն ապաշխարութեան, գտանեն վերըստին զշնորհն անդրանկութեան, եւ հասանին թողութեան մեղաց։
      
       Հարցումն։
       Վասն է՞ր զանդրանիկն խոտէր եւ զկրտսերն ընտրէր որպէս Կայեն խոտեցաւ եւ Սէթ ընտրեցաւ։
       Նոյնպէս եւ Յակոբ, Եփրեմ , Դաւիթ, կրտսեր ի մէջ եղբարցն եւ թագաւորացն։ Խնդրե մ ուսանիլ։
      
       Պատասխան։ Վայելչապէս արժանաւորեաց Աստուած զպատիւն անդրանկաց։
       Նախ՝ զի յանդրանիկ տեսութիւնս իւր ընտրեաց զնոսա յառաջ քան զլինիլն աշխարհի, եւ յետոյ զնոյն անդրանիկսն պատուեաց։
       Երկրորդ՝ զի նախկին զօրութիւն է ծնողաց։
       Երրորդ՝ զի նախ բանայ զ արգանդ ծնողին եւ գայ ի կեանս. որ ե օր աւելի ստանայ զկեանս յարգանդի։
       Չորրորդ՝ զի մի է եւ միակ անդրանիկն ի մէջ բազում եղբարց. որպէս մի է գլուխն եւ բազում անդամք։
       Հինգերորդ՝ զի ունի զվերոյ ասացեալն խորհուրդ տասնեակ թուով. վասն որոյ յիրաւի անդրանիկն պատուեալ լինէր թէ ի հոգեւորն եւ թէ ի մարմնաւորն։
       Իսկ այն որ երբեմն անդրանիկն խոտիւր եւ կրտսերն ընտրիւր, բազում ունի խորհուրդ եւ նշանակութիւն։
       Նախ՝ զայս ունի խորհուրդ , զի յառաջագոյն ընտրեալքն՝ յետոյ եղեն ի ժամանակի։
       Եւ սոքա որ երեւինս մեզ կրտսեր եւ վերջին, փոխեին եւ լինէին նախկին եւ առաջին ըստ նախընտրութեանն Աստուծոյ։
       Երկրորդ՝ հրեշտակք անդրանիկք են քան զմարդ ստեղծմամբ. եւ յորժամ մեղան դեւքն՝ խոտեցան եւ եղեն կրտսերք. եւ մարդն ել ի տեղից նոցա եւ եղեւ անդրանիկ։
       Երրորդ՝ զանդրանիկ կեանս ի դրախտին անարգեաց Ադամ եւ զերկրո րդն ընտրեաց։ Եւ իւր անդրանիկն խոտեցաւ եւ կրտսերն ընտրեցաւ։
       Չորրորդ՝ նշանակէ զհրէայս որ էին անդրանիկ ժողովուրդ խոտեցան. եւ հեթանոսք կրտսերքն ընտրեցան եւ եղեն անդրանիկ ժողովուրդ Աստուծոյ։
       Հինգերորդ՝ նշանակէ զկրկին ծնունդս մարդոյ. առաջինն մարմնաւոր եւ խոտել ի. եւ վերջինն հոգեւոր եւ ընտրելի։
       Վեցերորդ՝ մարմինն երէց է ըստ կարգի քան զհոգին. եւ յայտ է, զի որքան կենդանի եմք՝ զերիցագոյն պատիւն մարմնոյն տամք. իսկ յետ մահուն՝ փոխ եւ լինի հոգին երէց եւ անդրանիկ անմահ կենօք. ըստ այնմ. «Ի հոգիս անդրանկաց կատարելոց յերկինս»։
       Զայս նշանակէ զանդրանիկն խոտել եւ զկրտսերն պատուել։
       Եօթներորդ՝ նշանակէ թէ բնական եւ անփոփոխ ո՛չ է անդրանկութիւնն. այլ ստացական եւ փոփոխական։ Զի որք կամին՝ լինին անդրանիկ գործովք իւրեանց։ Եւ որք ո՛չ կամին՝ փոխին եւ լինին անարգ եւ վերջին։ Որպէս վաճառեաց Եսաւ եւ գնեաց Յակոբ զանդրանկութիւն նորա։
       Ութերորդ՝ նախկին է ժամանակս, եւ երկրորդ հանդերձեալն . եւ կեանք ժամանակիս խոտեալ է եւ անարգ. եւ հանդերձեալն պատուական է եւ ընտիր։ Եւ որք աստ պատուով են, փոխին եւ լինին անդ անարգ։ Եւ անպատիւքն պատւաւորք։ Որպէս նշանակ եցաւ յԵփրեմն եւ ի Մանասէ. որք փոխեցան յաջ եւ յահեակ։ Վասն որոյ ասէ Տէրն. «Բազումք գայցեն յարեւելից եւ բազմեսցեն յարքայութեան. եւ որդիքն արքայութեան ելցեն ի խաւարն արտաքին»։
       Իններորդ՝ ցուցանէ թէ ո՛չ է այն անդրանիկն որ նախածին լինի եւ մարմնովն քաջ. զի ո՛չ հա ճի Տէր ընդ իրանս առն հսկայի. այլ անդրանիկ է այն՝ որ զհաճոյսն Աստուծոյ կատարէ։ Ըստ այնմ թէ. «Հաճեցաւ Տէր ընդ երկիւղածս իւր, եւ ընդ այնոսիկ որք յուսան ողորմութիւն նորա. որպէս Դաւիթ կրտսեր էր եւ հաճեցաւ Տէր։ Այլ եղբարքն մեծամեծք խոտանք եղեն»։
       Տասներոր դ՝ եւս մեծագոյն խորհուրդ. զի բանոյնպէս Աստուած որ անդրանիկ էր հօր, եղեւ կրտսեր մարդ ի ժամանակի եւ փոքր. ըստ որում կոչեաց զինքն «Փոքրիկ ». զի զբնութիւն մարդոյս ընդ ինքեան խառնելով արասցէ մեծ եւ անդրանիկ։ Ըստ որում. «Որ մեծն էր՝ վասն մեր աղքատացաւ. զի մեք նորա աղքատութեամբն մեծասցուք»։
       Այսքան ըստ խորհրդոյ որ անդրանիկքն խոտէին, եւ կրտսերքն պատուէին։