Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Ո՞րպէս է երկիրս ի մէջ երկնից հաստատեալ եւ անշարժ մնայ։
       Պատասխան։ Նախ՝ այսպէս ասեն եթէ՝ տարերքն գնդաձեւ պատեալ են զմիմեանս եւ ամրացեալ. զի բոլորակ հուրն պատեալ է զօդ. եւ օդ զջուր. եւ ի մէջ ջրոյն երկիր է՛ հաստատեալ։ Որպէս զձու հաւի. դեղնուցն ի մէջ ջրոյն. եւ մզղնատեսակն ի խեճեպոյն է ամրացեալ։
       Երկրորդ՝ այսպէս. զի օդն հողմովն փեռեկէ՛ զհուրն ի բ կիսագունդս. վերոյ եւ ներքոյ։ Ա՛րդ՝ ներքին հողմն ի վեր ձգէ զերկիր. եւ վերին հողմն ի վայր։ Եւ այսպէս ի մէջն հաստատ մնայ երկիր։
       Երրորդ՝ ծանրութիւն երկրիս ի վայր հակէ. եւ բռնութիւն հողմոյ ի վեր։
       Չորրորդ՝ հաւասարակշիռ է երկիրս բոլորակի. եւ յամենայն կողմանէ ծանրութիւնն ի մէջն ժողովի. եւ այսպէս ինքն ի վերայ իւր հաստատեալ է։
       Հինգերորդ՝ երկինքն թեթեւ է ի վեր քարշէ. եւ երկիրս ծանր ի վայր հակէ. եւ այսպէս մի զմի հաստատուն պահեն։
       Վեցերորդ՝ բանն Աստուծոյ կրէ՛ զամենայն զօրութեամբ իւրով. ըստ այնմ. «Հաստատեաց զերկիր ի վերայ հաստատութեան իւրոյ, զի մի սասանեսցի յաւիտեան»։
       Յաղագս երկնից Հարցումն։
       Զի՞նչ է պատճառ շարժութեան երկնից։
       Պատասխան։ Կրկին է այսմ պատճառ. այսինքն բնական եւ բարոյական։ Եւ բնականն Նախ այսպէս. զի օդն որ ի մէջ է մտեալ եւ փեռեկեալ զներքին եւ զվերին կիսագունդն, եւ նա է պատճառ շարժութեան երկնից։ Դարձեալ՝ կ էտ երկրիս անշարժ է ի մէջն. եւ պատճառէ՛ զշարժութիւնն երկնի։
       Որպէս կարակնին կէտ անշա՛րժ է, եւ պատճառ է զբոլորակ ծիրն։
       Իսկ Արիստոտէլ ի վերայ երկուց բեւեռացն ասէ շարժիլ երկնի որպէս անիւ սայլին ի վերայ սռնոյ։ Այս բնական պատճառն։
       Եւ բարոյականն է այս։ Երկինքն անապական է բնութեամբ, Աստուած ետ նմա շարժիլ։ Եւ երկիրս անշարժ է տեղեաւ, ետ սմա ապականիլ երեսօք. զի տեսեալ մարդիկ եղական եւ ծառայ իմասցեն զնոսա. մի Աստուածս կարծեսցեն եւ մոլորեսցին. որպէս ասէ նիւսացին ի գիրս կազմութեան։