Զի՞նչ
է
որ
երկու
դասք
պաշտեն
յեկեղեցիս.
Պատասխանի.
Երկու
դասք
էին
երգիչք
ի
տաճարին
զոր
կարգեաց
Դաւիթ
ընդ
տիւ
եւ
ընդ
գիշեր
հանապազորդ
պաշտօն
Ի
Դ
ժամուց.
որպէս
յայտ
է
ի
սաղմոսն
Ասափայ
եւ
Կորխայ
եւ
այլոցն.
որք
դաս
առ
դաս
երգէին
զսաղմոսն
Դաւիթ։
Նոյնպէս
եւ
յեկեղեցի
կարգեցաւ։
Այլ
եւ
նշանակէ
նախ
զհրէայսն
եւ
զհեթանսս։
Դարձեալ
զվերինն
եւ
զստորին
պաշտօնեայս։
Այլ
եւ
այսպէս
Բ
որմունք
լինելոց
են
ի
հանդերձեալն.
այսինքն
է
մին
հրեշտակաց
եւ
միւսն
մարդկան
սրբոց
յաւիտենից
եւ
փառաբանիչք։
Իսկ
երբեմն
համարձայնին
երկու
դասքն.
որպէս
ի
փառք
ի
բարձունս
եւ
յայլ
երգսն։
Նշանակէ
այս
զմիութիւն
հրէից
եւ
հեթանոսաց
ի
մի
հօտ
եւ
ի
մի
պաշտօն։
Դարձեալ՝
ի
հանդերձեալն
յորժամ
խառնին
հրեշտակք
եւ
մարդիկք
ի
լնուլ
զտեղի
անկելոց՝
կուսանաց
սրբոց։
Իսկ
կրկին
ասել
զշարականս.
զի
եմք
հոգի
եւ
մարմին։
Իսկ
երեքկինն
ի
դէմս
Երրորդութեանն
է։
Հարց.
Վասն
է՞ր
երբեմն
զփառքն
եւ
զայժմն
ի
միասին
երգեմք.
եւ
երբեմն
ոչ։
Պատասխանի.
Կարգաւորր
է
զի
ո՛ր
դաս
որ
սկսան
զերգն,
նոյն
աւարտէ
փառօք.
թէ
այս՛
թէ
այն։
Եւ
այս
է
խորհուրդն,
զի
որ
վաստակի
յերգս՝
նա
տացէ
զփառս
արժանապէս։
Եւ
որ
ամէն
շարականի
սկիզբն
ի
մարգարէից
դնեմք,
այս
է
պատճառն,
զի
զհինն
եւ
զնորս
ի
միասին
խառնեմք։
Դարձեալ՝
զի
զսկիզբն
մարգարէքն
եդին,
ե
առաքեալքն
զշինուածն։
Այլ
գիտելի
է,
թէ
սաղմոսն
շարականաց
որ
բաժան
տուն
է՝
զփառքն
եւ
զայժմ
ի
միասին
երգեմք.
որպէս
զօրհնութիւն,
հարցն,
ողորմեայն,
Տէր
յերկնիցն։
Իսկ
թէ
նուազ
է,
որպէս
մանկունքն
ճաշուն,
եւ
համբարձին.
որիշ
ասեմք
զփառքն
եւ
զայժմն։
Եւ
այս
է
պատճառն,
զի
մի
տան
շարականի
Դ
տուն
սաղմոսի
պիտոյ
է
յերկու
դասս.
եւ
մինն
շարականն
ԺԲ
տամբ
աւարտի։
Եւ
որ
սաղմոսն
ընդ
տուն
է՝
կամ
այլ
նուազ,
զփառքն
եւ
զայժմն
վերջին
տան
շարականին
տամք։
Նոյնդ
է
եւ
մեծացուցուսցէին
պատճառն։
Դարձեալ
այլ
իմն
պատճառ.
որոց
շարականաց
փառքն
եւ
այժմն
ի
միասին
է,
նոցա
փառ
կամ
կցորդ
գոյ
զկնի,
եւ
որք
որիշ
են՝
նոցա
կցորդ
ո՛չ
ասի։
Հարցումն։
Զամէն
շարական
կրկին
ասեմք,
վասն
է՞ր
զհարցն
երեքկին
ասեմք՝
Պատասխանի.
Վասն
զի
հարցն
երից
մանկանցն
է
երգ։
Այլ
եւ
զերիս
նահապետսն
միջնորդ
դնէ.
այսինքն
զԱբրահամ
զԻսահակ
եւ
զՅեկոբ։
Եւ
հոգւոյ
եւ
մարմնոյ
եւ
մտաց
մեր
աղերսէ։
Եւ
ի
դէմս
Երորդութեանն
որպէս
ասացաք։
Եւ
գործատունն
կրկին
ասի.
զի
ամենայն
արարածք
կրկին
են.
այսինքն
իմանալի
եւ
զգալի
որք
օրհնեն
զարարիչն։
Նմանապէս
եւ
ամենայն
շարական
Գ
տուն
է,
եւ
հարցն
Զ.
զի
վեցն
կրկին
Գ
է.
Այլ
եւ
վեց
փոխ
է
սաղմոսն
այն
եւ
վաթսուն
տուն։
Նշանակէ
զպատկերնն
ոսկի
Կ
կանգուն
երկայն
եւ
Զ
լայն։
Դարձեալ
վասն
Շարականաց
Հարցումն.
Զշարականս
ո՞վ
է
ասացեալ։
Պատասխանի.
Որք
զծորանս
հոգւոյն
արբին
եւ
ի
ժամանակս
ժամանակս
երգեցին
եղանակաւ
զերգս
շարականաց՝
այսոքիկ
են։
Նախ՝
մեծն
մեսրոպ
զկարգն
ապաշխարութեան.
եւ
սուրբն
Սահակ
զաւագ
շաբաթեանն։
Մովսէս
Քերթօղն
զծննդեանն,
եւ
զմեծացուսցէքն,
եւ
զՏեառն
ընդ
առաջին,
եւ
զփոխման
առաջին
պատկերն.
Այլ
եւ
զկարգն
յարութեան՝
սորա
է
ասացեալ
մեծն
Վարդան
ի
տեսութիւն
անթառամ
ծաղկին։
Իսկ
այլք
ասեն
թէ
Անանիա
Շիրակունին
է
ասացեալ։
Եւ
զպէնտակոստէին,
եւ
զվարդավառին,
եւ
զսուրբ
Գրիրգորի,
եւ
զՅովհաննուն,
եւ
զմարգարէիցն,
եւ
զՎարդանանցն,
եւ
զառաքեալոցն,
զթագաւորացն,
եւ
զԱնտօնին։
Զայս
ամենայն
ոմանք
Անանիայի
տան,
եւ
ոմանք
Խորենացւոյն։
Զմեղաք
յամենայնին,
եւ
զկարգ
մեծ
տօնիցն,
Յոհան
Օձնեցին։
ԶՀռիփսիմեանց
անձինքն
եւ
զհարցն՝
Տէր
Կումիտասն։
Եւ
զանսկիզբն,
Յոհան
Մանդակունին։
Եւ
այլք
ասեն
թէ
Օձնեցին։
Զհանգստեանն,
եւ
զմարտիրոսացն,
Պետրոս
Գետադարձն։
Եւ
զբազումս
ի
մանկտեացն։
Զխաչին
եւ
զեկեղեցոյ
Սահակն
որ
գնաց
ընդդէմ
տաճկաց։
Զորս
ըստ
պատկերին,
Գրիգոր
Մագիստրոսն։
Զաւագ
օրհնութիւնքն
զեօթն
ձայնիցն,
Ստեփաննոս
Սիւնեցին։
Եւ
զվառին
Ներսէս
կլայեցին։
Այլ
եւ
զաղցից
կիրակէիցն,
եւ
զնիւնուէացւոցն,
եւ
զծաղկազարդի
հարցն,
եւ
զհոգւոյ
գալստեան
Դ
պատկերն,
եւ
զվարդավառի
Բ
պատկերն,
եւ
զփոխման
Բ
պատկերն,
հրեշտակապետացն,
եւ
զօթանասնիցն,
զՂեւոնդեանցն,
Զարգարէից
դարձեալ
հարցն,
եւ
զՅովնաննու
դարձեալ
հարցն,
զնորա
հրաշն,
զնայեա
սիրովն,
զիքէն
հայցեմքն
զարեւագալին
շարականերն,
զօրհնեմք
զքեզն,
զայսօր
անճառն,
զարարչակներն,
զԱստուածեղն,
եւ
յոմանց
լուաք
թէ
զսուրբ
Յակոբին
այլ։
Զայս
ամենայնն
մեծնն
Ներսէս
է
ասացեալ
Կլայեցին։
Իսկ
զայսօր
յարեաւն,
զնորոգեալ
կղզիքն,
եւ
զթոռանցն,
Ներսէս
Լամբրօնացին։
Իսկ
Զխորհուրդն
անճառ,
եւ
զմեծահրաշն,
Գրիգոր
Վկայասէրն։
Իսկ
զարեգականն.
Գրիգոր
Սկիւռացին.
Զերգեցէքն,
Տէր
Յակոբ
Կլայեցին.
Եւ
զոր
նախ
ի
մացն,
զ՚ի
յանսահման
ծովէն,
եւ
զթագմանչաց
օրհնութիւն,
եւ
զսուրբ
Սարգսի
օհնութիւնն,
Վարդան
Վարդապետն։
Իսկ
զՆերսէսին
Մեծի,
եւ
զխոտաճարակացն,
Յոհաննէս
Պլուզն։
Եւ
զՂեւոնդեանց
մանկունքն
դարձեալ,
սարկաւագ
վարդապետն
որ
ի
հաղբատ։
Եւ
զսրբութիւն
սրբոցն
խաչի,
Ստեփաննոս
Սիւնեցին։
Այսքան
շարականս
ընդուննելի
է
յեկեղեցի.
եւ
աւելին
քան
զայս՝
խոտելի
է
եւ
անպիտան։
Մեկնութիւն
Դժուարիմաց
Շարականաց։
Հարցումն.
Զի՞նչ
է
ի
Ե
օր
ծննդեանն
Ովսաննայ
ի
բարձունս.
Պատասխանի.
Ի
հինգերորդ
օր
արարչութեան
ի
խորհուրդ
մկրտութեան
ջրային
կենդանիք
եւ
թռչունք
յօդս
ելին։
Եւ
ի
Ե
դարն
Մովսէսի
եւ
Սողոմոնի
արարուածաքն.
Այլ
եւ
կուսին
փոխումն
ի
Ե
շաբաթի։
Եւ
ծնանիլն
յիւր
մօրէն։
Եւ
զփրկիչն
ի
նոյն
օրն
ծնաւ։
Այլ
եւ
զընծայիլն
ի
տաճարն.
յորում
երգէին
մանկունքն՝
Ովսաննայ.
որպէս
յողոգոմեանն։
Այս
է՝
զի
ի
բանալ
դրանն
դղրդեցաւ
քաղաքն
Երուսաղէմ.
եւ
իւրաքանչիւրոք
լոյս
եւ
հուր
վառեալ՝
նմա
նուիրէին
զպաշտօնն
իբր
արարչի.
եւ
հարցանէին՝
զի՞նչ
եւ
ո՞վ
է
սա։
Եւ
տեղեակքն
ասէին,
սա
է
որ
ի
մորենւոջն
եւ
ի
ծովուն
զսքանչելիսն
արար։
Եւ
նոքա
ասեն,
կեցոո
եւ
ապրեցո։
Հայր
ի
յորդանան
բնութեամբ
որդի
իւր
դաւանեաց.
եւ
մանկունքն
ի
քառասնօրէին
եւ
յողոգոմին.
Հարցումն.
Զի՞նչ
է,
չորեքկերպեան
կենդանեացն
զխորհուրդ
քարոզեաց
ամլորդին։
Պատասխանի.
Չորեքկերպեան
կենդանիքն
է
խաչն.
եւ
տեսեալն
ի
վերայ
նորա՝
գառն
որ
բառնայ
զմեղս
աշխարհի։
Հարց։
Ծագեաց
մեզ
Տէր
եղջիւր
ի
Դաւիթ։
Պատասխանի.
Վասս
Քրիստոսի
ասէ
որ
եղեւ
մեզ
զօրութիւն՝
յազգէ
Դաւիթ։
Այլ
եւ
իի
մէնջ
եւ
աննման
մեզ.
զի
Աստուած
է
բնութեամբ։
Հարց.
Ոստաքանց
եղէ
ես
որպէս
զարմաւենի.
Պատասխանի.
Զտարւոյն
ոստն
ջարդեն
ի
վերայ
բնոյն.
եւ
որ
աճէ
զայն
քանղեն
եւ
հիւսեն.
Պտղակորոյս
որպէս
ձիթենի։
Զի
ծողիկն
դիւրաւ
թափի
յամէն
փոքր
պատճառէ.
յանձրեւոյ
եւ
ի
հողմոյ
եւ
ի
սաստիկ
որոտոյ,
վասն
այն
պտուղն
կորնչի։
Հարց.
Անփակ
գրով
հաստատեալ.
Պատասխանի.
զԱստուած
ասեն.
թէ
քահանայապետի
մատանւյն
Աստուած
անունն
էր
գրած.
եւ
հաստատեաց
թէ
Աստուած
է.
Այլ
եւ
էն
եւ
օն՝
անփակգիր
է.
որպէս
այն
«ես
եմ
Աստուած
որէն»
եւ
բացարձակ։
Հարց.
Հոլաթեւեան
սերովբէն։
Պատասխանի.
Հոլաթեւն
եւ
սաւառնեալ,
արձակ
եւ
պարզ
բոլորակաձեւն
է։
Այլ
ոմանք
վեցթեւեան
ասեն.
Եւ
քահանայքն
հոլանեալ,
որ
է
ժողովեալ
եւ
խորհեալ։
Իսկ
հոլանի
եւ
անգօտի.
գլխի
բաց
եւ
գօտէլոյծն
է.
Հարց.
Ողջոյն
տուր
փողոցն։
Պատասխանի.
Փողք
են
առաքեալքն։
Զի
«ընդ
Աստուած
երկիր
ել
բարբառ
նցա»։
Հարց.
Ի
հրաշարժի
ի
յաղբերէն։
Պատասխանի.
Այսինքն
ի
հօրէ
յառաջ
բղխէ
հոգին
առ
որդի.
եւ
նովաւ
բաշխի
մեզ։
Հարց.
Ազիւսանման
ակն
պատուական
Պատասխանի.
Տեսանէր
ժողովուրդն
ուր
կայր
Աստուած,
եւ
ընդ
ոտիւքն
իբր
զգործած
աղիւս
շափիւղայ.
որ
է
ակն
պատուական
եւ
աղիւսն
խաչաձեւ
է։
Հարց.
Դասք
անմարմինք
առէիցն
Պատասխանի.
Հրեշտակք
առին
զէութիւն
մշտնջենաւոր։
Հարց.
Զորս
ըստ
պատկերի
քում։
Պատասխանի.
Գրիգոր
Մագիստրոսն
ի
Տարօն
եկեղեցի
է
շինեալ.
եւ
ծախիւք
պատկեր
բերեալ
եւ
անդ
եդեալ։
Այլ
եւ
զքարինքն
մարդաչափ
ասեն։
Լուսաւորիչն
Գրիգոր
ի
Հռօմայ
գահիցն
պատուեցաւ։
Եւ
կենդանագիրն՝
պատկեր
Տիրամօրն
է.
Հարց.
Ժողովէզ
կարծեցեալ
ճաճանչեն։
Պատասխանի.
Նոյն
զօրութիւն
է
ամենայնն
խաչի.
որպէս
բազում
ճառագայթք
արեւուն.
յորժամ
առինքն
ժողովէ
եւ
ծագէ,
ամենայնն
կարծիք
լուծանին։
Հարց.
Ընդդէմ
աստեղաց
կնքէր
Պատասխանի.
Խաւարեցոյց
կնքեալ,
այսինքն
վկայեաց
եցոյց
թէ
ոչ
են
աստուածք։
Դարձեալ՝
յերկիւղէն
կնքեաց
եւ
հաստատեաց։
Եւ
դարձեալ
զիւր
հոգին
աւանդելով
կնքեաց
զամենայնն
հոգիսն
ի
ձեռն
հօր։
Հարց.
Անտրամադրելի
տառիցն։
Պատասխանի.
Զի
առանց
կոփելոյ
էր
առաջին
տախտակն
աստուածագիծ.
կոյսն
առանց
սերման
յղացաւ։
Եւ
դարձեալ՝
զի
այն
անհաստատէր
որպէս
ստուէր.
եւ
դու
իսկապէս։
Հարց։
Դուռն
երկնից
եւ
ճանապարհ
արքայութեան։
Պատասխանի.
Զառաջաւոր
պահքն
ասէ
դուռն
երկնից
եւ
ճանապարհ
արքայութեան։
