Խնդրեմ
ուսանիլ
թէ
զի՞նչ
է
երազն
որ
տեսանէ
մարդ։
Պատասխան։
Զանազան
են
դէմք
երազոց։
Զի
է
որ
բնական
է,
եւ
է՛
որ
Աստուծոյին,
եւ
է
որ
դիւական։
Այն
որ
Աստուծոյինն
է
տեսիլ
կոչի.
որպէս
Աբրահամուն.
Յակոբայն .
Յովսեփայն.
եւ
Դանիէլին։
Որ
ի
խորհրդակա
ն
միտսն
վասն
օգտի
զլինելոցն
ցուցաներ։
Իսկ
դիւականն
ընդ
դէմ
այսմ՝
վասն
մոլորութեան
զանազան
երեւմունս
ցուցանէ
աղտեղութեան.
եւ
կամ
զբարին
խափանել
ջանայ.
որպէս
ի
չարչարանս
Տեառն
վասն
կնոջն
պիղատոսի
ընթերցեալ
լինի.
եւ
որպէս
գրէ
սուրբն
Եւագրիոս։
Իսկ
բնական
երա
զն
բաժանի
ի
չորս
ըստ
սրբոյն
Նիւսացւոյ
ի
գիրս
կազմութեան։
Նախ՝
զի
մնացորդք
գործոց
եւ
խորհրդոց
կերպարանին
ի
յիշատակարանս
հոգւոյն
զոր
ինչ
գործեաց
ի
անցելումն,
կամ
խորհեցաւ
վասն
հանդերձանելոյն։
Երկրորդ՝
զոր
ախորժակն
ունի
զկարօտութիւն՝
զա՛յն
տեսանէ.
որպէս
քաղ
ցեալն
զկերակուր.
եւ
ծարաւն
զջուր։
Երրորդ՝
ըստ
հիկթին
յաւելուածոյ՝
եւ
պակասութեան
մաղձիցն՝
ի
ներքուստ
կամ
յարտաքուստ,
ջերմ
եւ
ցուրտ
եւ
այլն,
զնորին
նմանն
եւ
զկերպարանն
առնու
առ
ինքն։
Չորրորդ՝
ըստ
բարուցն
տեսանէ
ոք.
զի
այլ
է
երազ
արի
մարդոյ,
եւ
այլ
երկչոտի
ն.
ա՛յլ
գիճասիրին,
եւ
այլ
պարկեշտին։
Նմանապէս
խոհեմին
եւ
անզգամին.
տրասիրսն,
եւ
անյագ
անիրաւին։
Իսկ
զի
բանական
միտքն
ո՛չ
տեսանէ
զերազն,
այլ
անբան
մասն,
որ
է
տնկականն
ի
մեզ.
նա՛
յածի
յերազն.
եւ
ցուցանի
այս
ի
կրկին
իրաց։
Նախ՝
զի
խորհրդական
միտքն
կարգաւոր
եւ
առանց
տարակուսանաց
տեսանէ.
իսկ
երազն
անկարգ
եւ
տարակուսանօք
եւ
զանհնարն
տեսանէ
որպէս
ի
վերայ
օդոյ
թռչիլ,
եւ
ի
ծովու
գնալն,
եւ
աղքատաց
թագաւորել,
եւ
այլն։
Երկրորդ՝
զի
բանական
միտքն
եւ
զգայականն
խափանեալ
է
ի
գործոյ
յորժամ
ննջէ
ոք։
Իսկ
տնկականն
միայն
գործ
է
ի
կերակրիլն
եւ
աճիլն,
նա
նկարէ
յինքեան
ի
զգայութեանցն
եւ
ի
մտացն
ըստ
տկարութեան
իւրոյ
անկարգաբար
երեւեցուցեալ
ի
յիշատակարանս
մտացն
որպէս
ասացաք։
Այսքան
առ
վասն
երազոյ։
