Զի՞նչ
է
ծիածանն
որ
կոչի
աղեղն։
Պատասխան։
Գէջ
օդն
գոգացեալ
եւ
դէմ
եղեալ
արեգականն՝
առնու
զլոյսն
ի
նմանէ
ըստ
բոլորակ
ձեւոյ
նորա։
Եւ
զանազան
գոյնքն
է՛
չորից
տարերցն
որք
են
յօդդ։
Սեւն
հողոյն։
Կապուտն
օդոյն։
Սպիտակ
ջրոյն։
Դեղինն
հրոյն։
Եւ
խառնուա՛ծ
է
ի
նոցանէ
ծիրանի
եւ
կարմիր
գոյնն։
Եւ
այն
որ
կրկի
ն
լինի,
ներքին
պայծառն
է
տիպ
յարեգակնէն.
եւ
վերին
նուազն
զտիպ
ներքնոյն
է
ընկալեալ։
Եւ
թէ
յառաւօտուն
իջանէ
մինչ
ի
կէս
օրն,
արեւելեան
կոչի։
Եւ
անտի
մինչեւ
յերեկոյն ,
արեւմտեան։
Հարց։
Զի՞նչ
է
բակն
որ
զլուսնիւ
եւ
զարեգակամբն։
Պատասխան։
Մնացեալ
ամպէ՛
շուրջ
զաս
տեղօքն.
որ
քաշէ
յինքն
զսպիտակ
լոյս
մոլորակացն
եւ
լուսաւորի։
Զայս
Արիստոտէլ
նշան
պարզութեան
ասէ։
Իսկ
այլք
ասեն,
թէ
ի
պարզոյ
լինի,
նշա՛ն
է
խոնաւի.
եւ
թէ
ի
խոնաւ՝
նշան
է
պարզի։
Հարցումն։
Զի՞նչ
է
գիսաւոր
աստղն։
Պատասխան։
Ո՛չ
է
աստղ.
այլ
գոլորշի
վառեալ
ի
տար
րական
հրոյն
յորժամ
մերձի
ի
նա՛։
Եւ
տեւէ
որքան
է
նիւթ
գոլորշոյն.
եւ
լուսեղէն
բա՛շս
արձակէ
առ
ի
ցուցանել
թէ
ո՛չ
է
ի
բնական
աստեղաց։
Այլ
է
նշան
փոխելոյ
թագաւորաց.
պատերազմի.
եւ
սովոյ.
կամ
այլ
ինչ
խռովութեան
երկրի։
Հարց։
Զի՞նչ
է
թռիչ
աստեղն։
Պատասխան։
Նոյն
եւ
սա՛
գոլորշի՛
է
վերացեալ
հողմոց.
եւ
մերձեցեալ
ի
հուռն՝
վառի՛
ի
նմանէ.
եւ
բռնութեամբ
հողմոյն
վարեալ
երեւի
իբրեւ
զթռիչ
աստղ
եւ
փութով
շիջանի։
Հարց։
Լոյսն
ուստի՞
իջանէ
յերկիր։
Պատասխան։
Յարփոյն
երկնային
իջանէ
առ
մեզ.
ի
ցոյցս
ակներեւ
երկնային
փառացն։
Եւ
ոմ
անք
ասեն՝
ի
տարրական
հրոյն
բաժանի
կիզումն.
եւ
լոյսն
միայն
իջանէ.
ըստ
այնմ.
«Ձայն
Տեառն
հատանէ՛
զբոց
ի
հրոյ»։
Յաղագս
Փայլական,
Որոտման,
եւ
Կայծակի
Հարցումն։
Զի՞նչ
է
փայլակն։
Պատասխան։
Փայլակն
լինի
ի
շիջեալ
հրոյն՝
ջրով
ամպոյն
եւ
հողմով
որ
ի
մէջն
է,
վերս
տին
արծարծի
եւ
արտաքս
բացափայլ
է։
Հարց։
Զի՞նչ
է
որոտն։
Պատասխան։
Գոլորշիք
վերացեալ
յերկրէ
գէջ
եւ
յոր
խառնեալ
Իսկ
գէջն
լինի
ամպ.
եւ
չորն
ի
մէջ
ամպոյն
նեղեալ
պատառելով
զծալմունս
ամպոյն՝
լինի
որոտ
եւ
փայլատակունք
եւս։
Զոր
օրինակ՝
եթէ
ոք
պատառէ
զկտաւ
ե
ւ
թափի
փոշին։
Եւ
զի
նախ
որո՛տն
է
եւ
ապա
փայլակն։
Այլ
ձայնն
յա՛մր
հասանէ
ի
լսելիս
քան
զփայլակն.
վասն
որոյ
յետոյ
լսի։
Հարց։
Զի՞նչ
է
շանթքն
որ
ի
մէջ
ամպոյն։
Պատասխան։
Շանթքն
լինի
ի
մէջ
գոլորշեացն
որ
ի
մէջ
ամպոյն.
եւ
ջերմութեամբն
չորացեալ.
քանզի
հուր
է
քարացեալ։
Եւ
թանձր
ծանրութեամբն
ի
վայր
բերեալ՝
կոչի
կայծակ.
եւ
լինի
յամառնային
եղանակս։
Եւ
վասն
առաւել
եւ
նուազ
ջերմութեանն,
է՛
որ
ի
դուրս
պատառիլն
շիջանի։
Եւ
է՛
որ
ի
մէջ
օդոյդ
գայ
եւ
շիջանի։
Եւ
է՛
որ
յերկիր
հասանէ
եւ
պատառի։
Եւ
վասն
առաւել
եւ
ազդու
զօրութեա
ն
եւ
ջերմութեանն՝
զգոյացութիւն
կենդանեաց
եւ
մարդկան
առ
որս
դիպի
ապականէ՛.
եւ
պատահմունքն
քանակ
եւ
որակ
մնան։
Եւ
բազումք
տեսանեն
զսուրն
ի
մէջ
պատենիցն
հալեալ,
եւ
պատեանքն
անխանձ
մնացեալ։
Այսպէս
յԵգիպտոս
հուրն
որ
ընդ
կարկտին
իջանէր,
վասն
ազդու
զօրութեանն՝
զկ
ենդանիսն
սպանանէր,
եւ
մարմինքն
ամբո՛ղջ
մնային։
Իսկ
հուրս
առ
մեզ
որ
կապեալ
է
ի
նիւթ՝
տկար
ունի
զայրելն.
վասն
որոյ
նախ
զքանակն
եւ
զորակն
ապականէ,
եւ
ապա
զգոյացութիւն
իրին։
Եւ
դարձեալ՝
զի
ի
գոլորշեաց
է
բաղկացեալ՝
արտաքին
մասն
հովէ
եւ
գէջ,
եւ
ներքին
ջերմ
եւ
չոր։
Վասն
որոյ
զարտաքինսն
պահէ՛,
եւ
զներքինսն
ապականէ։
