Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Եւ որպէս այսոքիկ ժողովք ընդդէմ հասարակ հերձուածողաց, նոյնպէս եւ առանձին ժողովք եղեւ ազգիս հայոց Է երորդ։ Երբեմն ժամանակաց, ուր ուրէք մտանէին հերձուածօղք եւ սերմանէին զորոմն աղանդոց։ Եւ ժողովեին հարքն սուրբք խլիչք ապականութեան, եւ սրբէին զեկեղեցի սուրբ։ Եւ չորրորդն ի սոցանէ եղեւ յաթոռ վիճակի սրբոյն Գրիգորի հանուրց։ Եւ երրորդն յաթոռս աղուանից սրբոյն Գրիգորիսի շառաւիղի նորին Հսկողի։
       Առաջին ժողոն եղեւ ի տանսս Թորգոմայ յարեւելից կողմանս զկնի Է երորդ ամի վախճանելոյ մեծին Սահակայ։ Ժողովեալ Խ եպիսկոպոսաց եւ բազում վարդապետաց եւ ժողովրդոց. կողմակալք եւ մարզպանք, մեծամեծօքն հայոց, եւ սպարապետն վարդան ազգայնօքն իւր։ Եւ վերստին հաստատեցին զկարգեալսն սրբոյն Գրիգորի եւ Ներսէսի եւ Սահակայ եւ Մաշտոցի։ Եւ գրեցին գիրս կանանոց գլուխ Ի, ընդդէմ եկամուտ թուլութեանցն։ Եւ ի նոյն ժամանակս ասի լեալ անիծեալ ժողովն Քաղկեդոնի։
       Երկրորդն է ժողովն Թէոդուպօլսի, որ այժմ կոչի Կարնոյ քաղաք, ո՛չ այն զոր յետոյ հերակլ Քաղկեդոնի ժողովեաց եւ խաբեաց զեզր կաթուղիկոսն հայոց։ Այլ հրամանաւ մեծի թագաւորին ուսստիանեայ ժողովեցան յունաց եւ հռոմոց եւ հայոց եւ վրաց եւ աղուանից եպիսկոպոսունք. եւ կաթողիկոսն հայոց Սահակ. եւ հասստատեցին զկանոնս երից սուրբ ժողովոյն որ ի Նիկիայ ի Կոստանդնու Պօլիս՝ եւ Յեփեսոս։ Եւ Նզովեցին զանդամն Մարկարաու եւ զարտեմոնի, եւ զտումարն Լեւոնի. եւ միաբանեցան ի մի հաւատս սուրբ առաքելոցն։ Եւ ի կանոնս սուրբ ժողովոյն ինչ պետք էին յաւելին գլուխս Թ ի զգուշութիւն եկեղեցւոյ։
       Երրորդ ժողովն է Դվնայ, ի չորրորդ ամի թագաւորութեանն Կոստանդեայ հռոմաց. հրամանու մեծի Կաթողիկոսին հայոց Ներսէս Շինողի. եւ այլ Է եւ Ժ եպիսկոպոսաց՝ եւ վարդապետաց բաղմաց եւ իշխանաց։ Եւ նորոգեցին զթուլութիւն եւ զերկպառակութիւն ինչ եկեղեցւոյ. եւ հաստատեցին գիրս կանոնականս Բ Ժան գլխոյ։
       Չորրորդ՝ մեծ եւ արժանաւոր ժողովն եղեւ ի Մանազկերտ. ի ՃՀԴ թուականին. հրամանաւ եւ արդեամբք գիտնաւոր եւ մեծ իմաստասիրին Յոհաննու կաթողիկոսին հայոց օձնեցւոյ։ Որ կանոնական գլխօք պայծառացոյց զկարգ եկեղեցւոյ եւ զուղղափառութիւն հաւատոյ. զոր Զ ամա յառաջ եղծեալ էր եզրի կաթողիկոսի. որ եզր եղեւ հաւատոց ուղղութեան. եւ հրամանաւ հերակալի հաւանեցաւ ժողովոյն Քաղկեդոնի. կացեալ Զ կաթողիկոսք նոյն աղանդովն որ են այսոքիկ։ Եզր. Մովսէս. Անաստաս. Իսրայէլ. Սահակ. Եղիա. Մինչ եկաց երկրորդ լուսաւորիչն հայոց եւ կրկին Կիւրղոս սուրբ իմաստասէրն Յոհան. եւ լուսավորեաց զեկեղեցի։ Այլ որ ՃԾ ամաւ յառաջ եկին ի հայք՝ ասորիք արք քաջաբանք, եւ կամեցան սերմանել զաղանդն Ներստորի. որք նզովեալ որոշեցան. բայց ոմանք ընկալեալ էին եւ թարգմանեալ ի նոցանէ գիրս սուտս, ԶԳօրտոսակ, ԶԿիրակոսակ։ ԶՊղի տեսիլն։ ԶԱդամայ ապաշխարութիւնն։ Եւ զԴիաթեկ զմանկութեան Տեառն։ Եւ զճիռա օրհնութեան։ Եւ զանթաքչելի մատեանս։ Եւ աետարանի մեկնութիւն զմանեայ. Եւ որ հաւատայ նոցա նզովի։ Այսպէս սրբեաց զեկեղեցի յամենայն ազանդոյ սրբոյն Յոհան. որոյ յիշատակն օրհնութեամբ եղիցի ամէն։
       Իսկ հինգերորդ ժողովն եղեւ ի վիճակս Գրիգորիսի. ի մայրաքաղաքն աղուանից պարտաւ։ Եւ Տէր Սիոն հայոց Կաթողիկոսն անդր հասեալ բազում եպիսկոպոսօք եւ մեծամեծ ազատօք հայոց եւ իշխանօք նոցին. ընդդէմ աղանդոց այնր ժամանակի, եւ թուլութեան կարգաւորաց եկեղեցոյ, եւ բռնութեան իշխանաց։ Գրէ կարգս կանոնապան ԻԴ գլխօք. եւ հաստատէ զեկեղեցի պայծա կարգօք եւ ուղղութեամբ։
       Վեցերորդ ժողով եղեւ յամս Վաչագանայ արքայի աղուանից ժողովեալ բազում եպիսկոպոսաց յամենայն կողմանց. եւ իշխանաց եւ մեծամեծաց հայոց. կարգեցին սահմանս կանոնականս ԻԲ գլխով. եւ պայծառացուցին զեկեղեցի սուրբ։
       Եօթներորդ՝ ժողովն Սիմէօնի աղուանից կաթողիկոսի եւ հայոց կաթողիկոսի Տէր Եղիայ։
       Յորժամ անիծիւք աքսորեցին զՆերսէս եպիսկոպոս որ եղեւ աղանդովն Ներսէսի, եւ այլայլեաց զկարգ եւ զուղղափառութիւն հաւատոյ։ Զոր յառաջին ամին յորժամ նստաւ կաթողիկոս Տէր Սիմէոն, ի ձեռն Տէր Եղիայի մեծահանդէս ժողովմամբ պայծառացոյց զեկեղեցի կանոնական հաստատութեամբ ի փառս Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ օրհնելոյն յաւիտեանս ամէն։