Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Վասն է՞ր ի վերջին ժամանակս յառնեմք համանգամայն։
       Պատասխան։
       Ասաց Աստուած առաջին մարդոյն «աճեցէք եւ բազմացարուք եւ լցէք զերկիր»։ Այլ արդ՝ մարմնով աճումն է ըստ բնութեան. եւ բնութիւն ըստ ժամանակի փոփոխման կատարի։ Նաեւ անդանօր ետես նախանըկար տեսչութեամբ զորքանութիւն մարդկան ըստ թուոյ։ Եւ որպիսութիւն բարեաց եւ չարաց. եւ զերկայնութիւն ժամանակին որով թիւ մարդկան զլրումն առցէ։ Եւ ի նոյն կէտ լրմանն որ է վախճան ժա մանակի եւ սկիզբն յաւիտենի՝ լինի վերառութիւն համայնից մարդկան որպէս գրէ առաքեալն կորնթացւոց. «յանկարծակի յական թօթափել ի վերջին փողն մեռեալք ի Քրիստոս յարիցեն»։ Եւ այս վասն բազում պատճառի։ Նախ՝ զի շնորհն աստուածային պատկերին որ համանգամայն կամեցաւ զբոլոր բնութիւնս ըստ հրեշտակացն օրինակի մուծանել ի կեանս ի ներգործութեամբ չարին յապաղեաց ժամանակաւ. եւ ի դադարիլ ժամանակին՝ ի նոյն կէտն համանգամայն վերառեցեալ մտանեն ի կեանս առաջին ըստ խոստման բանին։
       Երկրորդ, մարդս մասն է աշխարհի. զի մարմինն է ի չորից տարերց. եւ ո՛չ էր պարտ մասին փոփոխիլ առանց բոլորին. այլ յորժա մ բոլոր արարածք ազատեսցին յապականութենէ ծառայութեան որպէս գրէ յայնժամ եւ մարմինք մարդկան յապականութիւն վերափոխեցին։ Երրորդ, զի որքան յապաղէ ժամանակն, այսքան վարձք հաւատոյն աճէ. զի հաւատն վարձք ո՛չ ունի թէ վկայութեամբ հաստատի։ Այլ արդ՝ թէ օրըստօրէ յառնէր իւրաքանչիւրոք, հաւատ յարութեան խափանէր. զի հաւատն ոչ երեւելեացն է։
       Չորրորդ, զի ամենայն մարմինք մարդկան միանգամայն ստեղծմանի կողմանէ առաջին նիւթոյն. ըստ այնմ որ արար Աստուած զմարդն ի հողոյ։ Եւ ի գործս ա սէ «արար ի միոջէ արենէ զամենայն ազգս մարդկան»։ Պարտ է ապա զի ամենայն մարմինք մարդկան համանգամայն յարիցեն ի յաւուրն վերջին։ Հինգերորդ, զի մեծ ուրախութիւն է եւ տօն յորժամ համանգամայն ամենայն մարդկան յական թօթափելն լիցի յարութիւն, քան յայլ եւ այլ ամանակս. որպէս ա սէ Պօղոս յեբրայեցիսն, «Աաստուծոյ վասն մեր լաւագոյն համարեալ զի մի առանց մրե կատարեսցին»։
       Վեցերորդ, զի յարութիւն է գործ սքանչելեացն Աստուծոյ եւ ո՛չ բնութեան. զի բնութիւն հունաւորեալ է զօրութեամբ՝ յերկար ժամանակս գործէ։ Իսկ Աստուած անհուն է զօրութեամբ՝ յանկարծակի ի նոյն կէտ վայրկեան ժամանակի յարուցանէ։ Ապա վասն է՞ր Եզեկիէլ յերկար ժամանակս նշանակէ զյարութիւն. որպէս ասէ «մերձեցաւ ոսկր առ ոսկր եւ յօդ եւ ջիլք եւ մորթ, եւ ապա եկն շունչ ի չորից հողմոց»։
       Պատասխանեն վարդապետք թէ՝ որպէս Մովսէս թանձրամիտ ժողովրդեանն Իսրայէլի զլինելութիւն արարածոց ԻԶ օրս, զի կարիցեն հասկանալ. այնոր համանգամայն եղեն երկինք եւ երկիր։ Նոյնպէս եւ Եզեկիէլ թանձրամիտ ժողովրդեանն զյարութիւն ննջեցելոցն ի բազումս բաժանեաց. այլ ի նոյնպէս կէտն է յարութիւն եւ միաւորուի հոգւոյ եւ նորոգումն մարմնոյ։
      
       Հարցումն։
       Ապա զի՞նչ է որ ասէ Պօղոս, «մեք որ կենդանւոյն մնացեալ իցեմք՝ ո՛չ ժամանեմք ննջեցելոցն»։
       Պատասխան։
       ԱռաքեալնՊօղօոս ո՛չ զայն ասէ թէ յապաղելով լինի յարութիւն, այլ զկարգն ցուցանէ ոչ ժամանել ննջեցելոցն։ Եւ այսպէս կրկին իմանի առաքելոյ բանն։
       Նախ՝ եթէ համանգամայն է յարութիւն ի նոյն կէտն, այլ ննջեցեալքն նա՛խ յառնեն եւ ապա կենդանիքն ընդ նոսա. զի ննջեցելոցն միայն գործ է. այսինքն յարութիւն. իսկ կենդանեացն մահն եւ յարութիւն. զի նախ մեռանին ի նոյն կէտն եւ ապա յառնեն։ Դարձեալ՝ կենդանիքն ո՛չ ժամանեն ննջեցելոցն, այսինքն նոցա որ մեռեալ են եւ ի հող փտեալ եւ փոշիացեալ. այլ մեռանին եւ իսկոյն լինի յարութիւն նոցա. յորում ո՛չ մարմինքն ի յերկիր անկանին եւ ո՛չ լուծանին։ Եւ թէ վասն է՞ր ոչ գիտեմք զկատարած աշխարհի եւ զկենաց մեր, գրեալ է ի վեր անդ առ նա հաւատսն ի Ժ ը գլուխն ի Դ համարն։
      
       Հարցումն։
       Որպէս ի հող լուծեալ եւ յայլ տարեր, եւ ի գազանաց կերեալ, ժողովի մարմինն մեր։ Պատասխան։
       Ասեմք առ այս, եթէ մարմին մարդոյ բաժանեալ ի հոգւոյ, եւ հոգին գնացեալ կայանս հոգւոց առ Աստուած որ ետ զնա. եւ մարմինն ի հող լուծեալ կամ յայլ տարերս։ Եւ թէ ի գազանաց եւ ի թռչնոց եւ ի ձկանց կամ ի մարդոյ ուտի, եւ նոքա եւս ի տարերս լուծանին։ Եւ տարերք ամենայն շտեմարանք են Աստուծոյ. եւ տիեզերք ամենայն ի ձեռին նորա են ըստ մարգարէին։ Եւ որպէս կարելի է քեզ իքում ափիդ զսերմանս զանազանել, եւ զեդեալն ի շտեմարանսքո յիւրաքանչիւր անկեան յառաջ բերել, առաւել Աստուծոյ է կարելի զհոգիս յերկնից եւ զմարմինս ի տարերաց ի մի վայր ժողովել եւ յարուցանել։
       Վասն կերակրոյ Հարց։
       Կերակուրս զօր ուտեմք՝ յառ նէ՞ ի մարդն թէ ոչ։
       Պատասխան։
       Գիտելի է, զի ոմանք ասեն թէ կերակուրս զոր ինչ ուտեմք ո՛չ յառնէ ի մարդն. այլ սակաւ հիւթն այն որ ի սկզբանէ գոյացութեան մերոյ ի ծնողացն է ընկալեալ։ Ապա թէ կերակուրքս այսոքիկ յառնեն ի մարդն, լինի մարդոյ մարմինն կարի անհեթեթ Եւ դարձեալ՝ ո՛չ միայն մարդոյս մարմինն, այլ եւ անշնչից եւ շնչաւորաց զոր ինչ ուտեմք յառնէ՛ ասեն որ է՛ անպատշաճ։ Եւ բերեն վկայութիւն թէ «ամենայն կերակուր ընդ բերան մտանէ աւ արտաքս երթայ»։ Ասեմք առ այս թէ՝ են նիւթ ի մարդն որ յառնեն եւ են որ ոչ։ Այննիւթն զոր ծնողացնունիմք՝ բոլոր առնէ. զի սկիզբն է գոյացութեան մեր եւ նիւթ կերակրոյն՝ այն մասն որ փոխեցաւ ի գոյացութիւն մեր՝ յառնէ՛. զի մարմին եղեւ մարդոյն այլ աւելորդքն ո՛չ յառնեն։ Զի թէ սկզբնական նիթն միայն յառնէ, մարմին մարդոյ աւենեւին փոքրիկ եւ անկատար լինի։ Եւ Տէրն վասն կերակրոյն ո՛չ ասաց թէ ի մարմին մարդոյն ո՛չ հաւասարի. այլ զայնթէ՝ դառնութիւն եւ ծանրութիւնն արտաքս ելանէ, եւ քաղցրութիւն եւ թեթեւութիւն ի մարմինն փոխի։ Ապա ուրեմն կենդանեաց մարմինն ոչ յառնէ ի մեզ ըստ բոլոր նիւթոյն, այլ ըստ չափոյ զօրութեան որ փոխեցաւ ի մեզ եւ եղեւ մարմին մարդոյ, այն մարմինն յառնէ։
       Վասն ի ձկանց կերեալ մարմնոց
       Հարցումն։
       Թէ զձուկն զայն որ եկեր զմարմին մարդոյ՝ ուտէ մարդ, եւ յայնմ սերմանէ ծնանի զայլ մարդ. ի յորո՞յ մարմին յարիցէ։
       Պատասխան։
       Մարմին մարդոյն զոր եկեր ձուկն՝ ո՛չ յառնէ ի ծնեալ մարդն այլ ի կերեալն։
       Այսպէս եւ թէ ոք մարդոյ մարմինուտէ եւ ծնանի ա՛յլ մարդ, մարմին մարդոյն ո՛չ յառնէ ի ծնեալ մարդն եւ ո՛չ ի ծնօղն որ եկեր, այլ ի կերեալն մարդ։
       Որոյ պատճառ է, զի մարմին կերեալ մարդոյն է իւրն նիւթ գոյացական եւ սոցա եղեւ նիւթ պատահական։ Նոյնպէս եւ նիւթն սկզբնական ո՛չ յառնէ ի ծնօղս որ աւելորդ արտահոսումն է նոցա. այլ յառնէ ի ծնեալ մարմինն որոյ հիմն է շինուածոյն։ Նմանապէս եւ կողն որ առաւ յԱդամայ եւ շինեցաւ կին, ո՛չ յառնէ ի յԱդամ, այլ ի յԵւա. որոյհիմն կազմութեան եղեւ փոխանակ սերման։ Այսպէս եւ հողն ուստի շինեցաւ Ադամ, ո՛չ մնայ ի տարերս. այլ յառնէ հի յԱդամ որ սկիզբն եղեւ գոյութեան նմա»։ Իսկ վիժեալն ի յարգանդէ ըստ որում է սրեմ կամ արիւն մօրն՝ ի մայրն յարիցէ։