Վասն
է՞ր
զանազանապէս
տայ
Աստուած
զպարգեւս
եւ
ո՛չ
հաւասար.
որպէս
առաւել
տայ
հրեշտակաց՝
եւ
սակաւ
մարդկան.
եւ
նըւազ
կենդանեաց
եւ
տնկոց
եւ
անշնչից։
Պատասխան։
Նախ
է՛
գործ
իմաստութեանն
Աստուծոյ.
որով
զանազանեսցին
արարածք՝
առաւել
եւ
նըւազ
ընդունելով.
եւ
մի՛
խառնափնդոր
եւ
անզանազանապէս։
Երկրորդ՝
է՛
գործ
արդարութեան.
զի
ըստ
արժանեաց
հատուսցի
մեծաց
եւ
փոքունց.
եւ
առաջնոց
եւ
երկրորդաց։
Երրորդ՝
է՛
գործ
նախախնամո
ւթեան.
զի
ըստ
ընտանի
կարողութեան
իւրեանց՝
համեմատապէս
զպարգեւս
ընկալցին.
զի
մի
վնասեսցին
փոքունքն
մեծամեծօք.
եւ
թերի
մնացին
մեծամեծքն
սակաւուք։
Իսկ
թէ
ո՞րպէս
ի
մի
եւ
նոյն
պարզ
պարգեւացն
զանազանապէս
ընկալցին,
ասէ
սուրբն
Դիոնէսիսոս.
«Ըստ
հնչման
ձայնի»։
Զի
մի՛
է
ձայնն
յառաջ
եկեալ
յասողէն.
իսկ
լսօղք՝
առաւել
եւ
նըւազ
ընդունին։
Եւ
այսմ
է՛
կրկին
պատճառ
լսողին։
Նախ
մերձակայ
եւ
հեռաւորն
գոլ։
Երկրորդ՝
առողջ
լսելեաց
եւ
տկար
գոլ։
Այսպէս
եւ
արարածքս
ըստ
կարգի։
Ոմանք
մերձ
են
էութեամբ
արարչին.
եւ
ոմանք
հեռի.
որպ
էս
իմացականքն
քան
զբանականս.
եւ
սա՛
քան
զկենդանիս.
եւ
նոքա
քան
զտունկս.
եւ
հուսկ
յետոյ
անշունչ
գոյացութիւնքն.
ըստ
մերձ
եւ
հեռաւոր
բնութեանց՝
զանազանապէս
առնուն։
Իսկ
առողջ
լսելիք
եւ
տկար՝
պատճառի
ի
համակարգս.
եւ
ի
հաւասարն
բնութեամբ.
որք
իմացմամբ
եւ
սիրով
ե
ւ
ներգործութեամբ
առաւել
կամ
նըւազ
են։
Ուստի
առաւել
կամ
նըւազ
պարգեւս
ընդունին։
Որպէս
ի
դասս
հրեշտակաց՝
առաջին
երրեակ
դասքն
առաւել
են
փառօք
քան
զմիջինսն
եւ
զվերջինսն։
Եւ
ի
դասս
մարդկան՝
որպէս
մարգարէք
եւ
առաքեալք։
Հարց։
Զի՞նչ
է
պատճառ՝
որ
արտաբերեալ
բանս
մեր
միաւորեալ
է
ընդ
ձայնի.
եւ
բացակայքն
զձայնն
լսեն՝
եւ
զբանն
ո՛չ։
Պատասխան։
Ա՛յլ
է
բանն՝
եւ
ա՛յլ
է
ձայնն.
զի
բանն
անմարմին
ծնունդ
է
մտաց.
եւ
ձայնն
է՛
շարժումն
օդոյ
ի
ձայնական
գործեաց
ի
յօդս
բախեալ .
իսկ
ի
սրտի
միաւորին
նոքա՝
այսինքն
բանն
եւ
ձայնն.
եւ
լեզո
ւաւ
յօ՛դս
բախեալ՝
հասանէ
մինչեւ
ի
լսելիս.
եւ
անդ
ձայնն
արտաքոյ
մնացեալ,
եւ
բանն
անմարմին
ի
միտս
լսողացն
նստեալ։
Ա՛րդ՝
ասեմք
նախ
եթէ՝
ձայնն
ծածկո՛յթ
է
բանին.
յաղագս
որոյ
հեռաւորքն
զծածկո՛յթն
տեսանեն,
եւ
զծածկեալն
ո՛չ։
Երկրորդ՝
զի
ձայնին
ընդունարան
է
լսելի
քն
մերձ
գոլով
օդոյն։
Իսկ
բանին
ընդունարան
է
միտքն
ի
խոր
եւ
ի
հեռի
կացեալ։
Երրորդ՝
բացակացեալն
ընդ
աղօտ
լսէ
ո՛չ
զձայն
բերանոյն,
այլ
զձայն
բախման
օդոյն.
որպէս
արձագանչումն
յինքն
նկարէ
զձայնն
եւ
ո՛չ
զբանն։
Այսպէս
եւ
ծիածանն
յինքն
փոխէ
զկերպարանն
եւ
լինի
այլ։
Նմանապէս
եւ
նըւազ
ձայնն
այն՝
փոխո՛ւմն
է
առաջին
ձայնին.
վասն
այն
լսէ
զձայնն՝
եւ
ո՛չ
զբանն։
