Ութերորդ
հարցումն
արիանոսացն,
զի
ասէ
Սօղօմոն՝
«Տէր
ըստացաւ
զիս
ի
սկիզբն
ճանապարհաց
իւրում
յամենայն
գործս
իւր»։
եւ
զի
յառաջէր
քան
զմարմնական
ծնունդն
Քրիստոսի
բազու
մ
ամօք.
ապա
ուրեմն
զառաջին
լինելութիւնն
ասէ
ստեղծուած
քան
զամենայն
եղելոց
ասեն։
Առ
որս
ասեմք
թէ՝
առարկութեանս
այսմիկ
զանազան
կերպիւ
կարեմք
լուծումն
առնել։
Նախ
ասեմք
թէ՝
թագաւոր
է
այր
կերօղ
եւ
արբեցօղ
եւ
վաւաշոտ.
զի՞նչ
իցէ
ի
համար
բան
նորա.
թէպէտ
կարի
ասել
ոչ
կարեմք։
Երկրորդ
եւ
ոչ
վասն
յետին
յանցանացն
կռապաշտւթեան
եպերեմք
զիմաստութիւն
նորա
եւ
ոչ
ընդունիմք.
թէպէտ
եւ
հնար
է
պատճառել
թէ
այն
քան
իմաստութիւնն,
զնա
ոչ
պահեաց
հաճոյ
մնայ
Աստուծոյ։
Իսկ
անտօն
եւ
ոչ
գիիր
գիտէր՝
ոչ
թէ
այնքան
իմաստութիւն,
որպէս
հաճոյ
եղ
եւ
Աստուծոյ.
մեք
յի՞նչ
հաւատամք
եւ
ընդունիմք
զայն
իմաստութիւն։
Երրորդ՝
զի
է
հնար
առնուլ
ի
վերայ
մարմնական
իմաստութեանց՝
եւ
արհեստից
հանճարաց՝
եւ
բնականին
ներգործութեանց
ի
բնութիւն
իրին
յառաջ
ածելով
զէութիւնն.
թէ
ասեմք
զիմաստութիւնս
զայս
ստեղծեալ
նախկին.
ո
ր
ասացաւ
«ամենայն
գործոց»։
Որպէս
ասեմք
բարառնաբար,
«ծով
ետես
եւ
փախեաւ.
զի՞
է
քեզ
ծով։
Լերինք
եւ
բլուրք.
խոյք
եւ
գառինք».
եւ
թէ՝
«երկինք
պատմեն
զփառս
Աստուծոյ».
թէպէտ
ոչ
ունին
զգայարանս։
Այլ
ոչ
զայս
պատասխանեմք։
Այլ
ասեմք
զչորրորդ
տեսութիւնս
յաղագս
մար
դեղութեանն
զի
զոր
ասաց
«ստեղծեաց»՝
ասաց
թէ
«նախ
քան
զամենայն
բլուրս
ծնաւ
զիս»։
Ա՛րդ՝
քանզի
Աստուած
առանց
պատճառի
է
Աստուած.
եւ
թէ
ոչ՝
ո՞
է
պատճառ
աստուածանալոյն։
Եւ
թէ
գոյր
երիցագոյն,
լինէր
պատճառն
եւ
գերագոյն
քան
զԱստուած .
իսկ
ըստեղծանելն
երեւի
պատճառաւ.
այսինքն
վասն
փրկութեան
մարդկան։
Ապա
եւ
ծնունդն
նախ
քան
զամենայն
բլուրս՝
էր
ի
սկզբանն
ի
բնութենէ
հօր։
Իսկ
ստեղծումն՝
վասն
մարմնանալոյն.
զի
իւր
է
մարմինն։
Տեսցուք
եւ
զգործն
յաղագս
որոյ
օծաւ.
այսինքն
միացաւ
մարդկութիւնն
Աստուածութեամբն.
զի
«գործք
ձեռաց
նորա
արդարութիւնք
եւ
իրաւունք
են»
ասէ.
այս
զի
ճշմարիտ
եւ
անաչառ
արար
դատաստան.
եւ
իրաւամբք
զգերեալ
բնութիւն
մարդկան
յազատութուն
դարձոյց։
Ա՛րդ՝
ստեղծուած
ասի
իմաստութիւնն
ըստ
խոնարհ
ծննդեանն.
եւ
ծնունդ
ըստ
առաջնումն
անհասանելոյն։
Իսկ
այլ
վարդապետք
ասեն
թէ՝
բանի
ւս
այսու՝
ցուցանի
կերպ
աստուածային
ծննդեանն.
քանզի
ի
ծնունդն՝
ծնեալն
առնու
զբնութիւն
ծնողին
որ
է
կատարելութիւն։
Այլ
ի
ծնունդս
որ
առ
մեզ՝
այլայլի
ծնօղն։
Իսկ
ի
ստեղծումնէ
ընդդէմ
այսմ.
քանզի
ստեղծօղն
ոչ
այլայլի,
այլ
ստեղծուածն։
Ա՛րդ՝
ասի
որդին
ծնեալ
եւ
ստեղծե
ալ.
զի
ի
ստեղծմանէն
իմանի
անփոփոխութիւն
հօրն.
եւ
ի
ծննդենէն
միութիւն
բնութեան
հօր
եւ
որդւոյ։
Այս
է
մեկնութիւն
երկրորդ
ժողովոյն։
